Van melk wordt een groot aantal melkproducten gemaakt. Vaak gaat het om kaas, maar ook karnemelk, yoghurt en boter zijn bekende voorbeelden. Zuivel is een andere naam voor melk en melkproducten.
Onder zuivel vallen alle melk en melkproducten. Denk hierbij ook aan karnemelk, chocolademelk, kwark, (room)kaas, yoghurt(drankjes), boter, ijs, kookroom, zuivelspread en vla.
Zuivelvrij en melkvrij
Zuivelvrije en melkvrije producten zijn, zoals de naam al zegt, vrij van melkproducten. Dat wil alleen nog niet zeggen dat ze geen andere dierlijke producten bevatten. Check daarom toch altijd even goed de ingrediënten.
“Er zijn een aantal redenen om zuivelvrij door het leven te gaan”, zegt Forsythe. “Voor veel mensen kan het ontwijken van zuivel goed zijn voor de gezondheid. Vaak zijn de verschillen al snel te merken: het opgeblazen gevoel en de winderigheid verdwijnen, en je houdt minder vocht vast.”
Veel kazen zijn ook niet vegetarisch, omdat het dierlijke stremsel is gemaakt van de maag van een kalfje. Ook zijn er mensen die geen kaas eten omdat ze een plantaardig dieet volgen (en niet per se vegan zijn,) vanwege hun gezondheid. Veel kazen zijn vrij vet en zout en staan bekend als 'niet per se heel erg gezond.
Magere en halfvolle melk en melkproducten (zuivel) zoals 30+ kaas, magere en halfvolle yoghurt en karnemelk passen in Nederland in een gezond voedingspatroon. Het nemen van zuivel hangt samen met een lager risico op darmkanker en het eten van yoghurt met een lager risico op diabetes type 2.
Lactose komt voor in iedere soort melk, dus ook in geitenmelk. Echter bevat geitenmelk aanzienlijk minder lactose dan koemelk, daarom wordt geitenkaas over het algemeen beter verdragen dan koemelk door mensen met een lactose-intolerantie*.
De belangrijkste is uiteraard calcium. Schapen- en geitenkaas bevatten iets minder calcium dan kaas van koemelk, maar het blijft natuurlijk een zuivelproduct. Dat betekent dat een plak feta wel degelijk bijdraagt aan je dagelijkse consumptie van calcium, en dus aan stevige botten en tanden.
Yoghurt en kwark
Yoghurt kun je vervangen door silken tofu of andere plantaardige variaties op basis van haver, soja of kokos. Soms staat er met heel kleine lettertjes 'plantaardige variatie op yoghurt' op de verpakking.
Mayonaise: óók geen zuivel
Overigens zijn eieren niet het enige eten waarvan mensen denken dat het bij de zuivelproducten hoort. Ook mayonaise is zo'n product dat mensen onbewust bij de zuivel scharen. Maar mayonaise is toch echt gemaakt van eigeel met wat olie en azijn. Er komt geen spatje zuivel in voor.
Melk (gewone melk en karnemelk)
Sojamelk is de bekendste en al tientallen jaren verkrijgbaar. Maar er zijn inmiddels ook plantaardige melkvervangers van rijst, haver en spelt. Een andere mogelijkheid is lactosevrije melk, zodat je toch nog kunt genieten van echte melk, maar waar geen lactose meer in zit.
Deegwaren en pasta's
Meestal bevatten de deegwaren en pasta's ook sporen van lactose, met name de voorgekookte versies. Het gaat dan om de spaghetti, bami, ravioli, macaroni etc.
Aan volwassenen worden 300-450 gram melk(producten) en 40 gram kaas per dag geadviseerd. De aanbevolen hoeveelheid melkproducten is hoger voor tieners en 50-plussers vanwege hun hogere behoefte aan calcium.
In Nederlandse harde kazen zoals Goudse kaas zit geen lactose. Tijdens de rijping van de kaas wordt lactose namelijk volledig afgebroken. In zachte kazen en zuivelproducten zoals yoghurt en vla zit nog wel lactose. Er zijn ook zuivelproducten met de claim 'lactosevrij'.
Boter of roomboter is de gekarnde room van melk. De productnaam 'boter' is beschermd en mag alleen gebruikt worden als er ten minste 80% melkvet in het product zit. Daarom mag bijvoorbeeld het Amerikaanse peanut butter niet worden verkocht als pindaboter, maar als pindakaas.
De oorspronkelijk Italiaanse mozzarella is de mozzarella di bufala vervaardigd uit de melk van de waterbuffel. Later is men ook mozzarella uit koemelk gaan vervaardigen. Beide zijn wel volgens dezelfde principes vervaardigd, maar hebben een geheel eigen smaak en structuur.
Mascarpone is een Italiaans zuivelproduct. Bij het maken van mascarpone voegen ze citroenzuur toe aan room. De reactie van het citroenzuur zal de vloeistof van de vaste delen verdelen. De room wordt vervolgens uitgelekt en dat wat overblijft, is een dikke en romige “kaas”.
Haal je zuivel uit je voedingsplan, dan is er een kans dat je het omruilt voor simpele koolhydraten wat kan leiden tot extra kilo's. Er zijn gelukkig zat andere alternatieven voor foods met gezonde vetten en eiwitten zoals noten, maar let erop dat je dan niet opeens veel extra calorieën binnenkrijgt.
Laten we eerst kort vertellen, wat crème fraiche precies is. Het is de Franse benaming voor verse room. Het gaat om room, wat is aangezuurd. Het wordt meest gemaakt met koemelk, maar wordt ook wel gemaakt met geitenmelk of schapenmelk.
Kokosmelk is, ondanks dat het melk in de naam heeft, geen zuivelproduct. Kokosmelk is een plantaardig product en bevat geen dierlijke ingrediënten. Wel kan het gebruikt worden als vervanger voor melk of andere zuivelproducten, maar dan heeft het wel een andere smaak.
Met je dagelijkse portie zuivel verklein je het risico op darmkanker. Melk en melkproducten zoals 30+ kaas, yoghurt en karnemelk leveren daarnaast veel goede voedingsstoffen. Ze bevatten eiwit en zijn een bron van de vitamines B2, B12 en calcium. Het vet in melk bevat wel veel verzadigde vetten.
De hoeveelheid eiwitten en fosfaat die melk bevat zorgen voor verzuring in het lichaam. Het lichaam zal het zuur vervolgens neutraliseren door calcium uit de botten te onttrekken. Melk drinken kan dus ook leiden tot een tekort aan calcium, dat uiteindelijk kan leiden tot botmineraaldichtheid afname.
Als er voldoende calcium en vitamine B12 aan is toegevoegd, leveren ze wel voedingstoffen die je mist als je geen zuivel gebruikt. Is zuivel gezond? Is zuivel gezond? Ja, want melk en melkproducten leveren veel belangrijke voedingsstoffen als calcium, kalium, vitamine A, B2 en B12 en relatief weinig energie.