Zoals we hierboven al uitlegden, is (een poging tot) zelfdoding in Nederland, België en Suriname niet strafbaar. Hierop zijn wel enkele uitzonderingen. Een zelfmoordpoging is strafbaar als je hiermee niet alleen je eigen leven, maar ook dat van anderen in gevaar brengt.
Welke straf kan worden opgelegd? Voor het aanzetten tot zelfmoord kan een maximale gevangenisstraf van drie jaar of een geldboete van 20.500 euro worden opgelegd.
Zelfmoord of zelfdoding.
Er is geen recht op zelfmoord. Zelfmoord of zelfdoding is jezelf van het leven beroven. Het plegen van zelfmoord wordt gezien als een ongeoorloofde daad: een zelfbeschikkingsrecht over het lichaam in zijn totaliteit wordt niet erkend.
Artikel 294 Wetboek van Strafrecht
Hij die opzettelijk een ander bij zelfdoding behulpzaam is of hem de middelen daartoe verschaft wordt, indien de zelfdoding volgt, gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of een geldboete van de vierde categorie.
113 Zelfmoordpreventie is de landelijke organisatie die zich inzet om zelfdoding te voorkomen. 113 Zelfmoordpreventie helpt mensen met zelfmoordgedachten of zelfmoordplannen en hun omgeving. Denk je aan zelfmoord? Bel 0800-0113.
Veel zelfdodingen in januari
De meeste zelfdodingen vallen dus niet in de sombere herfstmaanden, maar juist in januari en de aangenaam zachte lentemaanden. In januari is een duidelijk patroon zichtbaar. De eerste week van die maand telt de meeste zelfdodingen: gemiddeld vijf per dag.
Bij zelfdoding of dood door geweld is sprake van een niet-natuurlijke doodsoorzaak en wordt de politie ingeschakeld. Na een eerste bezoek door dienstdoende agenten stelt de recherche een onderzoek in. Als u niet zelf het slachtoffer hebt gevonden, zal de politie u inlichten.
Als iemand aan zelfmoord denkt, is er sprake van wanhoop, pijn en (grote) problemen. Daarnaast is er vaak nog iets aan de hand. Zelfmoordgedachten kunnen zichzelf namelijk versterken en vermenigvuldigen. Mensen met suïcidale gedachten piekeren veel en hebben vaak moeite om andere oplossingen te zien.
Roekeloos gedrag of het schijnbaar zonder nadenken ondernemen van risicovolle activiteiten. Gevoel vast te zitten, geen uitweg te weten. Toenemend alcohol- of druggebruik. Zich terugtrekken van familie, vrienden of de samenleving.
Het luisteren en er zijn is zoveel belangrijker. Luister dus vooral naar hen en als je niet weet wat je moet zeggen, zeg dit gewoon of maak plaats voor een betekenisvolle stilte. Zo creëer je een open en veilige plek waarbij men weet dat men bij jou openlijk en vrij kan praten, nu en in de toekomst.
Ieder jaar doen ongeveer 100 000 volwassenen in Nederland een zelfmoordpoging. Daarvan 'slaagt' ruim 1,5 procent. Zo'n 9 200 Nederlanders komen na een mislukte poging in het ziekenhuis terecht.
Besef dan dat zelfmoord een onomkeerbare keuze is – er is dan echt geen weg meer terug. Door te praten over je zelfmoordgedachten haal je de druk van de ketel en creëer je ruimte voor oplossingen. Neem iemand in je omgeving in vertrouwen of maak een afspraak bij de huisarts. Je hoeft het niet alleen te doen.
Elke dag verliezen we in ons land vijf mensen door zelfmoord. Op praten over zelfmoord rust een groot taboe. Het is een pittig onderwerp. Veel mensen vinden het niet gemakkelijk om erover te beginnen.
Bij ons kan je rekenen op een luisterend oor, veel begrip en de wil om samen met jou na te denken. Anoniem met iemand 'praten' kan helpen. Je kan ook terecht bij de Zelfmoordlijn op het nummer 1813. Ook bij de huisdokter kan je je verhaal kwijt.
Professionele hulp bij zelfmoordgedachten
Je kunt het best naar de huisarts of JGZ-jeugdarts gaan. Praat zelf ook met de huisarts. Vertel dat je je zorgen maakt en overleg wat je kunt doen. De huisarts kan je kind doorverwijzen naar specialisten, zoals een psycholoog die gespecialiseerd is in het helpen van jongeren.
"Zelfmoord is erfelijk"
Aangeleerd gedrag is echter niet hetzelfde als erfelijk bepaald gedrag. Er bestaat geen specifiek zelfmoord-gen. Het is wel zo dat enkele belangrijke risicofactoren (bv.: biologische risicofactoren, depressie, alcoholmisbruik) voor een stuk erfelijk bepaald kunnen zijn.
Mensen met een depressie denken vaak aan zelfdoding. Maar een depressie is zelden de enige oorzaak van een zelfdoding. De meeste mensen met een depressie maken geen einde aan hun leven. De kans dat ze dat doen is wel groter.
Bij parasuïcidaal gedrag onderneemt de jongere een poging tot het beëindigen van het leven, door middel van het innemen van middelen of het ondernemen van een levensbe- dreigende actie. Bij zelfbeschadiging brengt de jongere schade toe aan het lijf zonder de intentie dood te gaan.
Praat erover met vrienden, familieleden of iemand anders die je vertrouwt. Ook contact met mensen die hetzelfde meemaakten, kan je helpen om je verlies te verwerken: Je kan terecht bij gespreksgroepen en activiteiten voor nabestaanden na zelfdoding. Er is ook een online forum voor nabestaanden.
Professionele hulp bij zelfmoordgedachten
Je kunt het best naar de huisarts of JGZ-jeugdarts gaan. Praat zelf ook met de huisarts. Vertel dat je je zorgen maakt en overleg wat je kunt doen. De huisarts kan je kind doorverwijzen naar specialisten, zoals een psycholoog die gespecialiseerd is in het helpen van jongeren.
Bij de Zelfmoordlijn1813 staat er iemand voor je klaar. Elk gesprek is anoniem en gratis.
De meeste zelfdodingen worden gepleegd door 50- tot 60-jarigen, zowel bij mannen als vrouwen. In 2021 maakten 304 mannen en 128 vrouwen van 50 tot 60 jaar een eind aan hun leven. Zowel bij mannen als bij vrouwen is dit bijna een kwart van alle zelfdodingen.
Onder de 10- 20-jarigen maakte in 2021 3,5 jongens per honderdduizend een einde aan hun leven. Onder meisjes ging het om 2,1 per honderdduizend in die leeftijdsgroep (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2022). Deze cijfers komen overeen met cijfers van de Commissie Actuele Nederlandse Suïcide Registratie (CANS).