"Je kan een koudeschok krijgen, waardoor je gaat hyperventileren", zegt Jan Bourgois. "Als je dan water binnenkrijgt, kan je verdrinken. Plotse afkoeling kan ook zorgen voor hartfalen. Er is ook gevaar voor onderkoeling wanneer je langer dan 30 minuten in koud water ligt."
Ziek word je van virussen
Een griepje, een verkoudheid: ziek worden we van een virus of een bacterie. Niet omdat we in een badpak in de regen aan de waterkant staan. Sterker: als je regelmatig in koud water gaat zwemmen, ben je minder vatbaar voor griepjes en verkoudheid.
Openwater zwemmen in koud water is wel degelijk heel goed voor je. Uiteindelijk versterkt het namelijk je immuunsysteem. Je lichaam wordt sterker. Het werkt ontstekingsremmend, en zorgt voor een betere doorbloeding.
Zwemmen in de winter dat is iets wat we niet zo vaak doen. Toch wordt het steeds populairder om in een koud meertje of plas te duiken omdat dit goed is voor je gezondheid en je mentale toestand. En dit kan in Nederland, maar ook tijdens je vakantie in een ijskoud bergmeer, hoe idyllisch klinkt dat?
Controleer de temperatuur van het water. Ga niet zwemmen bij een watertemperatuur onder de 15 graden en gebruik tot en met 18 graden altijd een wetsuit en badmuts. Zwem samen met een andere persoon en gebruik een saferswimmer zwemboei.
Pas na de eerste drie minuten is de schrikreactie weg en begint het afkoelen van oppervlakkige spieren en zenuwen. In de 5 à 30 minuten na onderdompeling zal het lichaam in een toestand van 'diepweefsel onderkoeling' terechtkomen. De tijd die dit duurt heeft te maken met de watertemperatuur.
Het is belangrijk om niet langer dan een paar seconden of minuten in het ijskoude water te blijven. Meet altijd de temperatuur van het water. Zo kan je inschatten hoe lang je maximaal in het water mag zwemmen.
Als je gezond bent, is een korte afkoeling door buitenwater geen probleem. Maar hart- en vaatpatiënten kunnen door extreme veranderingen in temperatuur wel in de problemen komen. Het hart wordt extra belast. Dit kan bestaande klachten zoals pijn op de borst of hartritmestoornissen verergeren.”
Geleidelijk opbouwen
Daarom is de beste manier om je voor te bereiden op het winterzwemmen simpelweg op tijd beginnen! Zo kun je met het dalen van de (water)temperatuur je lichaam geleidelijk laten wennen aan het steeds kouder wordende water.
Koud douchen, de voordelen:
Zwemmers in koud water hebben een aanzienlijk kleinere kans op ziektes én zijn veel beter bestand tegen stress. Rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes vermeerderen bovendien direct na een korte blootstelling aan koud water.
Bouw dan langzaam op totdat je langer in het water kan blijven. De stelregel die vaak wordt gehanteerd is 1 minuut dippen per graden Celsius.
Zo werkt het:
IJsbaden, ijspakkingen of cryotherapiebehandelingen kunnen pijn en zwellingen verminderen, doordat de bloedvaten samentrekken en ontstekingsprocessen in de spieren worden afgeremd.
Om deze redenen zweren mensen bij zwemmen in open natuur
Ervaringsdeskundige en triatleet Suzanne Brummel somt alvast een hele lijst voordelen op: volgens haar boost zwemmen in koud natuurwater je immuunsysteem, verlaagt het je stressniveau en verhoogt het juist weer je concentratiegehalte.
In principe is koud douchen niet gevaarlijk, tenzij je hartproblemen hebt. Overleg dan altijd eerst even met je (huis)arts voordat je gaat experimenteren met koud douchen. Wanneer je hartproblemen hebt, kan de 'klap' die de koude douche je geeft, gevaarlijk zijn.
Uit onderzoek blijkt dat een koude douche of ijsbad een verhoogde hartslag, hogere bloeddruk en snellere ademhaling tot gevolg heeft (1). Dé ingrediënten voor een verhoogde alertheid! Het zit zo: Bij het nemen van een koude douche spannen je spieren zich aan.
Wanneer een zwemmer water binnenkrijgt, treedt het risico van besmetting op. Raadpleeg de huisarts bij aanhoudende klachten. Een weinig voorkomende, maar mogelijk ernstig verlopende ziekte, is de ziekte van Weil. Deze komt onder andere voor bij ratten en komt door hun urine in het water terecht.
Dit is een reactie van het koude water op het lichaam. Maar door nadien veel te bewegen en eventueel een warme douche te nemen kan men dit snel oplossen. Bovendien wordt je weerstand verbeterd door dit regelmatig (2 à 3 keer per week) te doen.
Iemand van 75 kilo die aan een normaal tempo een uurtje wandelt kan zo'n goede 250 calorieën verbranden. Dat wil zeggen dat een koude douche nemen ongeveer even efficiënt zou zijn als drie kwartier wandelen.
Koudwatergewenning heeft echt even de tijd nodig! Maar het positieve is dat je het kunt trainen en dus kunt wennen aan de kou. Begin bijvoorbeeld eens met twee minuten zwemmen en bouw dat langzaam uit naar een paar minuten meer tot uiteindelijk zelfs een kwartier of halfuur.
Als het koud is, reageert ons lichaam daarop door de bloedvaten die net onder het oppervlak van de huid liggen, samen te laten trekken. Hierdoor neemt de bloeddruk toe. Ook kunnen mensen gaan huiveren en kan het hart sneller gaan kloppen, waardoor de stofwisseling sneller gaat en de lichaamstemperatuur stijgt.
Het koude water zorgt ervoor dat de bloedvaten vernauwen. Dit betekent dat er in dezelfde tijd meer bloed door de aderen wordt gepompt en hierdoor het bloed efficiënter wordt gebruikt. De bloedcirculatie verbetert daardoor. De bloeddruk wordt wel iets hoger, maar je aderen worden hierdoor wel sterker.
Verbetert de bloedcirculatie en bloeddruk
Doordat het lichaam ineens te maken krijgt met kou, vernauwen je bloedvaten. Hierdoor zullen de bloedvaten in dezelfde tijd meer bloed moeten vervoeren. Het rondgepompte bloed zal nu dus veel efficiënter gebruikt worden en train je dus de bloedvaten.
Adem stevig, maar gecontroleerd in door je neus en rustig uit door je mond. Gaat dat goed? Probeer dan een rustige inademing door de neus en een rustige uitademing door de mond vast te houden. Door de focus op je ademhaling te leggen en deze onder controle te krijgen, zal je de kou anders ervaren.
Zodra de lichaamstemperatuur beneden 35°C daalt, spreekt men van onderkoeling. Eerst krijg je kippenvel. Daarna gaat het lichaam rillen. Soms treedt er agitatie op, dan wordt iemand opgewonden of rusteloos.