De spar behoort tot de dennenfamilie. De spar wordt vaak voor een den aangezien. De dennenboom die men met de kerst in huis haalt is een spar. De spar is van de den (Pinus) te onderscheiden doordat de naalden bij de spar afzonderlijk en bij de den bij elkaar staan.
De zeeden heeft heel lange naalden (15-25 cm lang) en opvallend grote kegels (10-20 cm). De Corsicaanse den heeft ook vrij lange naalden (12-18 cm) maar veel kleinere kegels (5-8 cm). De Grove den heeft kortere naalden (4-7 cm) en kleine kegels (2-5 cm).
Je kunt de dennenboom herkennen aan zijn lange, zachte naalden, terwijl de spar juist harde en korte naalden heeft. Een ander handig ezelsbruggetje: als er een losse naald aan de boom groeit, dan is het een spar. Dus: solo of single = spar. Bij de spar groeien er twee naalden uit, dus: duo.
Een naaldboom heeft, al naargelang de soort en de groeiplek, 50 tot 250 naalden per 10 centimeter tak. En hij heeft 2 tot 10 meter aan takken per meter boomlengte. Een kerstboom van 2 meter hoog zal daarom tussen de 2000 en 50.000 naalden hebben. Niet zo vreemd dus dat het soms dagenlang dennennaalden regent.
De leerachtige kegelvruchten hangen aan de takken en kleuren in de herfst bruin. De zaden zijn dan rijp, maar kunnen pas uit de kegel vallen als de schubben uit elkaar gaan staan, wat pas in het volgend voorjaar gebeurt. In de daaropvolgende herfst vallen deze kegels dan af.
Grove den is een van onze weinige inheemse naaldbomen. De andere twee inheemse naaldsoorten Jeneverbes en Taxus zijn eerder struiken. Grove den kennen we vooral van de droge arme zandgronden in de Kempen omdat hij daar veel is aangeplant. Maar deze soort kan op veel meer bodems groeien en ook veel natter staan.
Uit jaarringonderzoek is gebleken dat hij in werkelijkheid tussen 1600 en 1650 is aangeplant en 355 tot 405 jaar oud is geworden. Hier en daar zijn nog enkele dennen uit de 18e en begin 19e eeuw te vinden, maar ze zijn zeldzaam. Uit bijvoorbeeld Zweden blijkt dat de Grove Den meer dan 700 jaar kan worden.
Dennenboom of spar? Door het liedje 'O denneboom', is de kans erg groot dat je denkt dat een kerstboom een den is. Maar nee: alle kerstbomen zijn sparren. Een leuk ezelsbruggetje om sparren en dennen uit elkaar te houden: sparren hebben alle naalden los van elkaar (solo – s).
Spar (Picea omorika, Picea glauca conica) is officieel een winterharde naaldconifeer, maar ziet eruit als een echte naaldboom, vaak compleet met kegels onder de takken. Bepalend voor de sierwaarde is vooral de bezetting van de takken met de naalden en de vorm van de boom.
Den (botanische naam: Pinus) is een geslacht van naaldbomen uit de dennenfamilie (Pinaceae). Veel soorten binnen het geslacht Pinus worden gekenmerkt door naalden die op korte loten staan in bundels van twee tot vijf of meer.
Gemiddeld groeit een fijnspar daarna ongeveer een 40 cm per jaar. In totaal is een fijnspar van 2 meter dus ongeveer 7 á 8 jaar oud. De nordmann groeit veel langzamer,deze boompjes zijn na 3 jaar ongeveer 15 cm groot. Na het uitplanten groeien deze bomen ongeveer 25 cm per jaar.
De spar wortelt erg oppervlakkig. Dat merk je als je tussen sparren loopt. Voortdurend struikel je over wortels.
Kleinbehuisden of liefhebbers van een elegante boom kunnen terecht bij de Servische spar (Picea omorika), een hoge slanke boom met afhangende takken en zachte naalden die lekker ruiken. Ook deze spar verliest ze, maar ook hij doet dat minder snel dan de fijnspar.
Snoeitips spar
Bij de meeste sparren, zeker de dwergsoorten, is het niet nodig te snoeien. Wanneer de grotere maten spar te fors van grootte worden of juist voller moet worden kan de plant wel gesnoeid worden, het beste in het voorjaar (april, mei).
Ook heeft de den ronde naalden en de spar platte, driehoekige of vierhoekige. De grove den kan 25-35 m hoog worden en heeft een penwortel, waarmee ook uit grotere diepte water opgenomen kan worden. Bij de bosbouw wordt de grove den na 80 tot 120 jaar gekapt. De bomen kunnen echter veel ouder worden.
Welke soorten Spar zijn er? De bekendste soorten Picea zijn de Picea omorika en de Picea Abies. De eerste heeft een blauwe gloed en kan heel groot worden met mooie afhangende takken. De Picea Abies wordt ook wel gebruikt als kerstboom en heeft groene, vierkante naalden.
Waarom krijgt mijn spar bruine naalden? De standplaats van een spar moet zonnig tot halfschaduw zijn, met een licht vochtige grond. Langdurige droogte leidt niet alleen tot bruine naalden maar ook gemakkelijk tot een uitgedroogde kluit.
De Germanen vierden het midwinterfeest op de kortste dag van het jaar, waarbij de donkere dagen werden verjaagd en tegelijk het nieuwe leven werd gevierd. Hierbij namen bomen die het hele jaar groen blijven, zoals de spar, een speciale plek in. Ze versierden deze bomen en hingen de groene takken in huis.
De dennengeur is simpelweg verdwenen omdat we geen dennenbomen meer in huis halen, zo laat kerstboomspecialist Tim de Greeuw weten. Lees ook: Eindelijk antwoord op de prangende vraag: wanneer mag de kerstboom?
Nordmann. Eén van de meest bekende en meest verkochte kerstbomen in Nederland is de Nordmann. Niet zonder reden: de Nordmann is een prachtige volle kerstboom met donkergroene, glanzende naalden, welke nauwelijks prikken.
Methuselah is een ruim 4800 jaar oude boom van de soort Pinus longaeva, die groeit in de White Mountains te Inyo County, in het oosten van de Amerikaanse staat Californië. Lang is deze boom beschouwd als de oudste nog levende boom ter wereld en de oudste niet-klonale levensvorm ter wereld.
Met de naam Hyperion is deze mammoetboom (Sequoia sempervirens) met ruim 115 meter hoog de hoogste boom ter wereld. Hij staat langs de kust in het Redwood National Park in het Noordwesten van Californië.
De knoppen van de grove den, Pinus sylvestris, werken in op de ademhalingswegen. Ze kalmeren dankzij hun ontstekingsremmende werking. Ze oefenen een heilzame werking uit op de keel en de verstopte luchtwegen, helpen de neus vrij te maken en vergemakkelijken de ademhaling.