78 % van de mensen met een psychose heeft ten minste één traumatische ervaring meegemaakt. Dat is veel, maar ook in de algemene populatie maakt het grootste deel van de mensen in zijn leven ten minste één traumatische ervaring mee.
De belangrijkste symptomen zijn: wanen, hallucinaties, problemen met samenhangend spreken, gedesorganiseerd gedrag en motivatieproblemen. Psychosen zijn kenmerkend voor een groep psychische stoornissen. In de DSM-5 worden die onder de term 'schizofreniespectrum' geschaard.
Stress kan een psychose bijvoorbeeld uitlokken; het is een trigger. Voorbeelden van stressoren zijn: niet goed kunnen slapen, grote veranderingen of problemen op je werk of in je sociale omgeving. Als je psychotische klachten krijgt, is er vaak sprake van een vorm van stress in je leven.
Vroeger dacht men wel dat psychose schadelijk was voor de hersenen – maar inmiddels is duidelijk dat dit niet het geval is. Wel kun je na een psychose last blijven houden van een reeks van verschijnselen zoals vage psychotische gedachten, motivatieproblemen en problemen met aandacht en geheugen.
Psychose is het definiërende kenmerk van een groep psychische stoornissen die in DSM-5 onder de term 'schizofreniespectrum' worden geordend en die we hier psychotische stoornissen noemen.
Een psychose kan een direct gevolg zijn van traumatische ervaringen, de psychose zelf kan trauma- tiserend zijn geweest of de traumatische ervaring is onderdeel van de psychose. Iemand kan zich bijvoorbeeld achtervolgd voelen door een dader, of diens stem horen.
Ongeveer 10% van de mensen herstelt volledig. Bij 70% volgen er binnen 5-7 jaar meer psychotische perioden. Hierbij geldt: hoe eerder je hulp zoekt, hoe beter.
Antwoord. Er is onvoldoende bewijs dat psychose hersenschade veroorzaakt. Het is ook lastig te onderzoeken, of te bepalen welke onderzoeksvragen van belang zijn.
Een psychose wordt vaak uitgelokt door een heftige gebeurtenis die gepaard gaat met stress, zoals een overlijden, scheiding of andere ontregelende gebeurtenis. Of door een heftige positieve verandering, zoals de geboorte van een kind. Slaapgebrek en drugs- of medicijngebruik kunnen de kans op een psychose vergroten.
Mensen komen tijdens een psychose voor buitenstaanders vaak wel verward over, maar er is meestal niks mis met het bewustzijn en het geheugen. Zaken worden dus vaak zeer goed herinnerd. Soms kunnen dempende effecten van medicijnen er wel voor zorgen dat mensen zich bepaalde zaken niet meer herinneren.
Besef dat eventuele wanen en hallucinaties voor de persoon op dat moment waarheid zijn. Veroordeel niet en probeer iemand niet te overtuigen van jouw gelijk; geef wel aan dat jij de wereld anders ervaart. Voorkom dat iemand zich op- of ingesloten voelt en zorg dat er altijd een fysieke uitweg is.
Herinneren van psychotische ervaringen
Andrew X zei: ' Ik heb moeite om dingen uit mijn psychotische ervaringen te herinneren, alsof mijn hersenen ze opzettelijk hebben geblokkeerd – en daar heb ik vrede mee'. Psychotische ervaringen konden echter ook zo erg op de realiteit lijken dat sommige mensen er levendige herinneringen aan hadden.
Psychische en sociale factoren
Een opeenstapeling van ingrijpende en stressvolle gebeurtenissen kan een psychose uitlokken als je hier gevoelig voor bent. Denk aan een traumatische ervaring uit je kindertijd, seksueel misbruik, geweld en acute stressvolle gebeurtenissen.
Als je een psychose hebt, verwerken je hersenen de prikkels anders, het netwerk in je hersenen is verstoord en uit zijn evenwicht. Ook neurotransmitters (zoals dopamine, glutamaat en GABA) zijn uit hun evenwicht, het dopaminesysteem is bijvoorbeeld heel actief.
Oorzaken psychose
Er is niet één oorzaak van psychose: het is een combinatie van erfelijke factoren en ongunstige omgevingsfactoren (nature en nurture).
Je kunt problemen hebben met je concentratie en je geheugen, of extra gevoelig zijn voor prikkels.Ook sombere, verdrietige gevoelens en angsten komen voor. Goede nazorg en begeleiding is daarom belangrijk, zodat je zo snel mogelijk hulp kunt krijgen als dat nodig is.
luister alleen en tracht zoveel mogelijk gerust te stellen; laat niet over je grenzen gaan: ook iemand met een psychose kan en moet grenzen respecteren; wanneer jij je niet meer veilig voelt, maak dit dan duidelijk aan de huisarts en vraag om directe hulp aan huis.
Bel je behandelaar of je huisarts. Het is belangrijk dat een psychose zo kort mogelijk duurt. Je kunt medicijnen tegen een psychose krijgen en medicijnen om rustiger te worden. Ook therapie helpt je weer controle te krijgen over je gedachten en leven.
Een psychose heeft veel invloed op het dagelijks leven, bijvoorbeeld in relaties, sociale contacten, werk of studie. Iemand met een psychose heeft een andere ervaring van de werkelijkheid. Soms ziet iemand beelden of hoort stemmen die er voor anderen niet zijn. Of denkt dat hij achtervolgd wordt.
Ongeveer 3 op de 100 jongeren zal een psychotische episode meemaken. De meesten herstellen volledig van de ervaring . Psychose kan iedereen overkomen. Een psychose-episode is behandelbaar en het is mogelijk om te herstellen.
Al meer dan 20 jaar proberen studies de associatie te meten tussen de duur van onbehandelde psychose (DUP) en veranderingen in de morfologie van de hersenen. Er is een hypothese geopperd dat onbehandelde psychose neurotoxisch is, maar de mechanismen van die toxiciteit zijn niet beschreven .
Wie een psychose heeft gehad, komt vaak aan de zijlijn terecht. Terwijl heel wat mensen ook dan kunnen werken. Sterker nog, een reguliere baan is juist erg positief voor hun herstel.Als zij maar op een goede manier worden begeleid.
Lichamelijke aandoeningen
Bijvoorbeeld bij een blaas- of urineweginfectie of een longontsteking. Vooral op oudere leeftijd na een operatie kan dit voorkomen. Dit heet een delier en is niet hetzelfde als een psychose.