Naar de effecten van zittenblijven op de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen is veel minder onderzoek gedaan. Verschillende onderzoeken wijzen op zowel positieve als negatieve gevolgen.Wel lijkt het erop dat de gevonden positieve gevolgen op korte termijn, op langere termijn weer verdwenen zijn.
Bijna de helft van alle leerlingen blijft minimaal één keer zitten op de basis- of middelbare school. Het percentage zittenblijvers piekt aan het begin van de basisschool en in het voorexamenjaar. In het voortgezet onderwijs (VO) is de kans op zittenblijven ruim twee maal zo groot als in het primair onderwijs (PO).
Het gevolg van zittenblijven is dat een leerling een jaar langer doet over de schoolloopbaan. Een leerling in het basisonderwijs stroomt een jaar later door naar het voortgezet onderwijs. Een leerling in het voortgezet onderwijs stroomt een jaar later door naar het mbo, hbo of wo.
Er zijn geen wettelijke regels die zeggen hoe lang iemand over vmbo, havo of vwo mag doen. Zonder vertraging duurt het vmbo duurt 4 jaar, havo 5 jaar en vwo 6 jaar. Een leerling mag in de regel niet meer dan 1 jaar blijven zitten in dezelfde klas.
De school beslist of je kind overgaat naar het volgende leerjaar. De regels en voorwaarden die de school hanteert staan in het schoolbeleid. Je hoort van de school of en waarom je kind overgaat of blijft zitten. Dat gebeurt aan het einde van het schooljaar na het laatste rapport van je kind.
Zo hebben zittenblijvers drie tot zeven keer meer kans om het secundair onderwijs zonder een diploma te verlaten." "Wat de sociaal-emotionele ontwikkeling van zittenblijvers betreft, blijkt uit ons onderzoek dat ze minder zelfvertrouwen hebben en dat ze zich minder thuis voelen op school", zegt Van Canegem.
De Onderwijsraad pleit in het advies 'De helft van Nederland hoogopgeleid' ervoor het zittenblijven voor leerlingen niet langer te vermijden. 'Een leerling kan beter een jaar overdoen, dan op een lager niveau verder gaan. Zo vergroot de leerling zijn kans om verder te komen in het (hoger) onderwijs. '
In 2016 bleef 9,9 procent van de havo-jongens in de derde klas of hoger zitten, tegen 7,7 procent van de meisjes. Het aandeel zittenblijvers op de havo is hoger dan op het vmbo en het vwo.
Leerlingen die een schooljaar moeten overdoen, kosten de schatkist 500 miljoen euro per jaar. Dat is 3 procent van de uitgaven aan basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Het is daarmee een grote kostenpost, staat in een rapport van het Centraal Planbureau (CPB). Volgens het CPB is zittenblijven een duur instrument.
Op veel scholen voor havo en vwo mogen leerlingen maximaal één keer blijven zitten in de onderbouw. Vmbo-scholen hanteren vaak de regel dat je maximaal twee keer mag blijven zitten. Volgt een leerling praktijkonderwijs? Dan mag de leerling op school blijven tot en met het schooljaar waarin hij 18 jaar wordt.
Laat de ander praten en luister zonder oordeel
Iemand die niet lekker in zijn vel zit, voelt daar vaak schaamte of boosheid over. Probeer dus vooral niet te oordelen, en erken het gevoel. Zo nodig je iemand uit om te blijven praten. Je kunt bijvoorbeeld simpelweg zeggen: “Wat vervelend dat je je rot voelt.”
Op de meeste scholen voor voortgezet onderwijs is het mogelijk om een keer te blijven zitten. Hierbij gelden wel vaak uitzonderingen. Zo mag je op veel scholen niet blijven zitten in de brugklas. Ook mag je vaak niet twee keer achter elkaar blijven zitten.
Een keertje zittenblijven is in Nederland vrij normaal: bijna de helft van de leerlingen blijft een keer zitten op de basisschool of op de middelbare school. Maar een jaar doubleren op de basisschool is volgens wetenschappelijk onderzoek zelden zinvol.
Door een doublure krijgt een kind te maken met een andere groepssamenstelling. Het kan zijn dat er een wisseling in leerkrachten is en in klasgenoten. Recent onderzoek naar zittenblijven toont aan dat de positieve effecten van doubleren verdwijnen op lange termijn.
Vooral de vierde klas havo staat al jaren als probleemklas bekend. Daar blijven de meeste leerlingen zitten. Onderzoeken hiernaar hebben nooit keiharde oorzaken aangewezen, maar in de onderwijswereld worden wel steeds dezelfde verklaringen genoemd.
Zittenblijven in het primair onderwijs heeft in het algemeen geen positief effect op de (cognitieve) leerprestaties, ook niet op langere termijn. Onderzoek naar de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen laat zowel positieve als negatieve gevolgen zien.
Wanneer een kind in de groepen 1 of 2 blijft zitten wordt dat door Onderwijsinspectie kleuterbouwverlenging genoemd. Een kind krijgt kleuterverlenging wanneer het nog niet toe is aan de eisen van groep 3, hetzij op cognitief hetzij op sociaal-emotioneel niveau.
Toegestane uitzonderingen eindcijfers
Je mag twee keer een 5 hebben of één 5 en één 4, maar dan moeten al je andere eindcijfers 6 of hoger zijn en het gemiddelde van al je eindcijfers ten minste 6,0 zijn. Let op dat geen enkel eindcijfer (afgerond) lager mag zijn dan een 4.
In een van deze vakken onvoldoende presteren leidt vaak tot zittenblijven. Ook de overige talen, biologie, tekenen, scheikunde, natuurkunde, geschiedenis en aardrijkskunde tellen mee, hoewel een onvoldoende hierin vaak minder zwaar wordt aangerekend.
In Nederland kun je na het eindexamen van de middelbare school doorstuderen op drie niveaus: Het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) is het laagste niveau. Een mbo-opleiding leidt mensen op voor een praktisch beroep, zoals kapper, kok of automonteur.
Wel staat in de wet dat leerlingen de basisschool verlaten aan het einde van het schooljaar waarin zij veertien jaar zijn geworden (Art. 39 lid 4 WPO).
Opvattingen en redenen om leerlingen te laten doubleren
de ontwikkeling van leerlingen verloopt lineair en stapsgewijs. De lesstof uit het ene jaar is voorwaardelijk voor het begrijpen van lesstof van het daaropvolgende leerjaar; als zwakke(re) leerlingen blijven zitten, worden de klassen homogener.
De school beslist of uw kind overgaat naar de volgende groep of klas. Hier bestaan geen wettelijke regels voor. In de schoolgids staat hoe de school omgaat met overgaan en zittenblijven.