Asbestcement is gemakkelijk te bewerken, vormvast, waterdicht, brandwerend en werd daarom veel in de bouw gebruikt, (huizen gebouwd voor 1993) bijvoorbeeld in golfplaten en dakleien voor dakbedekking en gevelbekleding. Daarnaast werd het ook gebruikt voor water- en gasleidingen.
Ook werd asbest vroeger gebruikt om huizen te isoleren. In eerste instantie leek asbest zich daarvoor uitstekend te lenen, het kan immers uitstekend tegen water. Later werd duidelijk dat er ook grote nadelen verbonden zijn aan de toepassing van asbest in producten.
Tot 1990 werd asbest regelmatig toegepast in en om woningen, vaak in de vorm van asbesthoudend beton. Asbest zit in cement, vinylzeil en in sommige oude huishoudelijke apparaten.
En de vezels die in je longen terecht zijn gekomen, kunnen er niet meer worden uitgehaald. Het enige én het beste wat je kunt doen, is je niet ongerust maken. De kans dat je later kanker krijgt als je een keer meer vezels hebt ingeademd is heel klein.
Eternit stopte in 1997 met het gebruik van asbest in de productie. In 2001 werd in België, in uitvoering van een Europese Richtlijn, een algemeen verbod uitgevaardigd op het produceren, gebruiken en het op de markt brengen van alle toepassingen van asbest. Er werden wel nog enkele uitzonderingen gemaakt.
In voor mensen toegankelijke constructies, gebouwd voor 2001 is een asbestinventaris verplicht tegen 2032. Bij overdracht (verkoop) is een asbestinventaris verplicht vanaf 2021-2022. Die wordt geïntegreerd in de Woningpas.
Asbestvezels kunnen enige tijd in de lucht blijven zweven. Na verloop van tijd zakken de vezels naar beneden, maar kunnen daarna ook weer opdwarrelen.
Longkanker kan al na tien jaar ontstaan na het inademen van asbest. Hoe meer asbestvezels u heeft ingeademd, hoe groter de kans. Als u rookt loopt u nog meer risico.
Wereldwijd worden jaarlijks naar schatting 125 miljoen mensen blootgesteld aan asbest op de werkplek. Jaarlijks sterven wereldwijd ruim 107.000 mensen aan asbestgerelateerde ziekten zoals buikvlies- of borstvlieskanker (mesothelioom), longkanker en stoflongen (asbestose).
Hoe gevaarlijk is asbest? Alleen de losse asbestvezels die in de lucht zweven en die je in kunt ademen, zijn schadelijk. Iemand die langdurig veel asbestvezels inademt, kan longkanker of longvlieskanker (mesothelioom) krijgen. Het inademen van veel vezels komt vooral voor in binnenruimtes.
Asbest heeft helaas geen specifieke geur, eigenlijk is het geurloos. Ook bij het vrijkomen van asbest bij bijvoorbeeld een brand kun je asbest niet ruiken. Dit komt omdat asbest zeer goed tegen hoge temperaturen kan en dus niet verbrand, meestal verbrand alleen de grondstof waar het asbest in verwerkt zit.
De vezels kunnen niet door het immuunsysteem worden afgebroken waarna ze als het ware door het lichaam gaan zwerven en allerlei schade kunnen aanrichten. Wit asbest is iets minder gevaarlijk doordat de vezels vaker kunnen worden afgebroken en minder schade in een lichaam kunnen berokkenen.
In bijna alle gebouwen die tussen 1960 en 1980 zijn gebouwd zit asbest. Het is lastig om het materiaal te herkennen. Asbest zelf is wit, blauw of bruin, maar het materiaal waarin het verwerkt is, kan allerlei kleuren hebben. De kleur van het materiaal zegt dus niets.
In de meeste koopovereenkomsten van woningen zal een bepaling opgenomen zijn over de eventuele aanwezigheid van asbest. Door middel van die bepaling kan de verkoper aangeven dat hij niet weet of er asbest in de woning is verwerkt. De verkoper kan daarmee zijn aansprakelijkheid echter niet onbeperkt uitsluiten.
Vroeger werd asbest gebruikt in stucwerk om deze te verstevigen en niet enkel omwille van de brandweerstand van asbest. Pleisterwerk met asbest kan je dus in alle ruimtes vinden. De meeste kans is onder daken of op verdiepingen waar men de asbesthoudende stucwerk gebruikte om kamers met af te werken.
Het verwijderen van asbest zonder sloopmelding is een overtreding. U riskeert een boete van € 1.000,00. Twee werkdagen voorgaande aan de feitelijk start van de werkzaamheden moet u de ODMH hiervan in kennis gesteld hebben. Het niet of te laat in kennis stellen is een overtreding.
Hoe herken je asbest? Asbest zelf is wit, blauw of bruin. Alleen asbestvezels zijn microscopisch klein en zie je met het blote oog niet. Asbestvezels kun je daardoor niet herkennen, alleen via een microscoop.
De symptomen die bij asbestziekten kunnen voorkomen zijn moeilijkheden bij het ademhalen, hoesten, pijn op de borst of in de schouderbladen, vocht achter de longen of in de buikholte, koorts en gewichtsverlies. Verder is er in de meeste gevallen sprake van een algeheel gevoel van onbehagen.
Crocidoliet en amosiet zijn de twee gevaarlijkste vormen van asbest – ze vormen het grootste risico voor de gezondheid bij inademing van de vezels.
FFP3 asbest masker
FFP3 maskers, zoals de 3M 8835+ en de 3M aura 9332+, zijn inzetbaar tegen asbestvezels. Houd er rekening mee dat deze alleen geschikt zijn voor kortdurende werkzaamheden. Daarnaast moet de drager een gladgeschoren gezicht hebben omdat baardgroei de aansluiting op het gelaat belemmert.
De hoofdregel is dus dat alleen een gecertificeerd bedrijf asbest mag verwijderen. Bepaalde strikt omschreven toepassingen mag een particulier zelf verwijderen. Deze staan opgesomd in artikel 4 van het Asbestverwijderingsbesluit. Ook dan moet u altijd minimaal 5 dagen van te voren melding doen bij de gemeente.
Bij hechtgebonden asbest, waarbij de asbestvezels stevig vast zitten in het materiaal, is er alleen een verhoogde blootstelling bij het verwerken van het materiaal (zagen, breken, verpulveren en slopen). Vezels uit niet-hechtgebonden asbest komen veel makkelijker vrij.
Voor het verwijderen van asbest mag alleen een stofmasker gebruikt worden die voldoet aan de FFP3 kwaliteit, zoals de 3M 8835+. FFP3 stofmaskers bieden effectieve bescherming (tot 50 keer de grenswaarde) tegen stofdeeltjes van giftige tot zeer giftige stoffen.
Voor de meer gekende en ook meer voorkomende asbest, hechtgebonden asbest, zoals asbestplaten of asbest boards wordt het pas gevaarlijk als ze beschadigd zijn of verweren door ouderdom. Op dat moment kunnen asbestvezels vrijkomen en zich verspreiden in de lucht waarop ze door ons ingeademd worden.
Tot in de jaren '80 is in en om veel huizen asbest toegepast, vaak in de vorm van asbesthoudend cement. Asbestcementplaten bevinden zich het meest in gevels, het dakbeschot, in en rondom schoorstenen, in of bij de cv-installatie, op galerijen van flats en als golfplaat op schuren en garages.