Vlabel kwalificeert de afstand van vruchtgebruik bijna altijd als een schenking, waardoor schenkbelasting verschuldigd is. Als u echter afstand doet van een vruchtgebruik op goederen, waarop er in het verleden schenkbelasting over de volle eigendom betaald werd, dan is er op die afstand geen schenkbelasting.
Een vruchtgebruiker kan eenzijdig afstand doen van zijn vruchtgebruik. Door die afstand of verzaking aan het vruchtgebruik wordt de blote eigenaar de volle eigenaar van het betreffende goed.
schenken met vruchtgebruik
Een notariële schenking kan perfect met voorbehoud van vruchtgebruik, bij een handgiften bankgift is dat niet mogelijk! De vruchtgebruiker heeft het recht om de zaak waarop het vruchtgebruik betrekking heeft te gebruiken en er het genot van te hebben.
Bij het einde van het vruchtgebruik moet de vruchtgebruiker het goed teruggeven (art. 3.138 BW) in dezelfde staat, met uitzondering van de waardeverminderingen die het gevolg zijn van normale slijtage, ouderdom of overmacht (art. 3.158 BW).
De persoon die het recht van vruchtgebruik heeft, wordt wel vruchtgebruiker genoemd. Degene die eigenaar is van het goed waarop het vruchtgebruik ziet, wordt hoofdgerechtigde genoemd. Voorheen werd de term 'bloot eigenaar' gebruikt. Vruchtgebruik is een beperkt recht.
Als vruchtgebruiker mag je de eigendom(men) verkopen, maar enkel met een onderling akkoord tussen de vruchtgebruiker en de eigenaar(s). We raden aan om dit akkoord vast te leggen op papier. De eigenaar(s) die dan beschikken over een volle eigendom kunnen overgaan tot verkoop.
Zijn er meerdere vruchtgebruikers, dan komt het ten einde bij het overlijden van de laatst overgeblevene. Vruchtgebruik is dus niet overerfbaar: de erfgenamen kunnen er geen aanspraak op maken. Wanneer de vruchtgebruiker een rechtspersoon is, gaat het vruchtgebruik teniet bij het ontbinden van deze rechtspersoon.
Het vruchtgebruik duurt meestal maximaal 30 jaar. Er is echter een uitzondering: als het vruchtgebruik is gevestigd “in hoofde van” een rechtspersoon, dan kan dit voor een maximale duur van 99 jaar. De faillietverklaring en de ontbinding van de rechtspersoon betekent wel het einde van het recht van vruchtgebruik.
Als het vruchtgebruik levenslang is, wat het geval is met het erfrechtelijk vruchtgebruik, dan eindigt het automatisch bij het overlijden van de vruchtgebruiker. Het kan ook eindigen door eraan te verzaken (bij notariële akte).
Als de eigendom van een onroerend wordt verkocht waarop een recht van vruchtgebruik rust, en de blote eigenaar én de vruchtgebruiker dit samen verkopen, wordt de volle eigendom van het onroerend goed overgedragen. Zijn beide verkopers op voorhand niets overeengekomen, dan moet de verkoopprijs worden verdeeld.
Bij een handgift of bij een onrechtstreekse schenking zoals een bankgift (een overschrijving van geld) of een gift aan een goed doel moet de ontvanger van de schenking geen schenkingsrechten betalen. Maar pas op: als de schenker binnen drie jaar na de schenking overlijdt, wordt de schenking bij de nalatenschap geteld.
Woning aan kind verkopen of schenken
Het kan zijn dat de waarde van de woning te hoog is voor jouw kind om deze met eigen geld te kunnen kopen. Je kan dan een deel van de waarde van de woning schenken aan je kind. Zeker als het de bedoeling is dat je kind er zelf in gaat wonen.
Wat bij overlijden? Vruchtgebruik dooft normaal gezien uit als de vruchtgebruiker overlijdt. Die laatste kan zijn recht dus niet legateren, aangezien hij de duur ervan niet kan verlengen tot na zijn dood. Zijn vruchtgebruik schenken kan wel (bij notariële akte).
Zoon of dochter koopt de naakte eigendom, terwijl de ouders het vruchtgebruik kopen. De ouders gaan in het pand wonen tot ze overlijden, of verhuren het (bijvoorbeeld als ze naar een rusthuis gaan). Ze mogen zelf de huurinkomsten houden.
Ofwel koopt de vruchtgebruiker de naakte eigendom af en wordt deze persoon volle eigenaar van de goederen waarvan zij/hij eerst enkel het vruchtgebruik had. Omgekeerd is het ook mogelijk dat de vruchtgebruiker een som geld krijgt uitbetaald door de naakte eigenaars en zij de volle eigenaars worden.
Erfbelasting bij vruchtgebruik
In principe moeten de kinderen erfbelasting betalen over hun 'bloot eigendom' en moet de langstlevende erfbelasting betalen over de waarde van het vruchtgebruik.
De regel blijft dat de vruchtgebruiker de onderhoudsherstellingen aan het onroerend goed zelf volledig moet betalen. Het gaat om alle herstellingen die op korte of lange termijn nodig zijn om de waarde van het goed te vrijwaren, behalve in geval van normale slijtage, ouderdom of overmacht.
Het vruchtgebruik afkopen of omzetten
Indien er geen andere erfgenamen zijn dan de kinderen, kan de omzetting van het vruchtgebruik, te allen tijde gevraagd worden door de langstlevende echtgenote of de kinderen. Vruchtgebruik afkopen of omzetten, betekent in wezen het einde van het vruchtgebruik.
Wordt het vruchtgebruik niet afgegeven, dan heeft de langstlevende formeel geen rechten. Door de langstlevende bij testament te benoemen tot executeur, is dit probleem opgelost en kan de langstlevende aan zichzelf het vruchtgebruik afgeven zonder afhankelijk te zijn van de kinderen.
Een woning in vruchtgebruik kan in Box 1 van de belastingopgave vallen. Dit betekent dus dat de Belastingdienst het vruchtgebruik aanziet als eigenwoning gebruik. Dit is enkel het geval indien het vruchtgebruik op een woning overgaat op de langstlevende echtgenoot via het erfrecht.
Er bestaat een uniforme methode om de waarde van een vruchtgebruik te bepalen. Het volstaat de waarde in volle eigendom te vermenigvuldigen met een coëfficiënt die wettelijk is vastgelegd.
Eventueel vruchtgebruik of uitgesteld vruchtgebruik is een recht van vruchtgebruik op goederen waarvan het actuele vruchtgebruik toebehoort aan een derde. Het wordt gevestigd door de blote eigenaar of verkregen uit zijn nalatenschap en krijgt pas uitwerking bij de beëindiging van het actuele vruchtgebruik.
Vruchtgebruik is ook een vermogensrecht. Vruchtgebruik kan worden gevestigd op zaken en op vermogensrechten. Een recht van vruchtgebruik op een aandeel in een rechtspersoon, zijnde een vermogensrecht, is bijvoorbeeld mogelijk.
Kan vruchtgebruiker verhuren? De vruchtgebruiker heeft inderdaad niet alleen het recht om zelf te wonen in het huis of het appartement. Hij mag het ook verhuren. De huurinkomsten zijn in dat geval volledig voor hem, hij moet die dus niet 'delen' met de naakte eigenaars.