Hoewel de mensheid doorgaans in twee geslachten wordt ingedeeld, is de natuur gevarieerder. Er zijn mensen met een intersekse-conditie; meestal hebben zij afwijkende geslachtschromosomen. Soms is er maar 1 X-chromosoom aanwezig; dergelijke mensen zien eruit als vrouw (syndroom van Turner).
Er bestaan verschillende genderidentiteiten: de meest bekende zijn man en vrouw. Daarnaast bestaan ook trans vrouw, trans man, genderqueer, non-binair, agender,.. Meestal worden genderidentiteiten verzameld in twee grote groepen: transgender en cisgender.
Zelfstandige naamwoorden hebben een woordgeslacht (ook wel grammaticaal geslacht of genus genoemd). Dat woordgeslacht bepaalt de keuze van het bepaald lidwoord en speelt ook een rol bij de keuze van de meeste voornaamwoorden. Het Nederlands kent drie woordgeslachten: mannelijk, vrouwelijk en onzijdig.
'Sekse' verwijst naar een biologisch onderscheid in lichamen. Zo hebben de meeste mannen in élke cel van hun lichaam XY-chromosomen en de meeste vrouwen XX-chromosomen. Dit kleine chromosoomverschil zorgt voor een groot lichamelijk onderscheid tussen mannen en vrouwen - piemels en vulva's!
Geslacht/sekse: de biologische kenmerken die bepalen tot welk geslacht je behoort. Denk hierbij aan chromosomen, hormonen en geslachtskenmerken. Gender: de kenmerken, eigenschappen, talenten en verwachtingen die we toekennen aan vrouwen en mannen.
Het geslacht wordt bepaald bij de geboorte. Het is vaak enkel en alleen gebaseerd op wat de artsen visueel waarnemen bij de geboorte, en wordt als zodanig vastgelegd op de geboorteakte. Hierbij hanteren artsen normen over hoe een lichaam er uit moet zien om een pasgeborene als jongen of meisje te registreren.
Cis komt uit het Latijn en betekent 'aan deze kant'. Trans staat voor 'aan de andere kant'. Een cisvrouw is dus een vrouw die geboren is met de geslachtskenmerken van vrouwen en die zich ook vrouwelijk voelt. Een cisman is een man die geboren is als man is en zich daar prettig bij voelt.
Als iemand geen keuze maakt in de genderidentiteit man of vrouw spreken we van non-binair. Non-binaire personen voelen zich een beetje jongen/man en meisje/vrouw, of juist geen van beiden. Of zij voelen zich soms jongen/man en soms meisje/vrouw. Dit heet genderfluïde.
Probeer mee te leren wat non-binariteit net betekent voor jouw kind en waar je kind zelf informatie vindt. Ook wanneer je kind zichzelf als non-binair identificeert, kan je de adviezen op deze pagina rond 'transgender' gebruiken. Daarnaast kan je ook terecht bij zorgverleners met expertise rond het transgenderthema.
Er bestonden ook enkele, voor in die tijd, transgender personen die heersten in de geschiedenis. Koning Ashurbanipal van Assyrië bracht in de 7e eeuw v. Chr. veel tijd door in vrouwenkleding, wat later misbruikt werd als reden om hem omver te werpen.
Een non-binair persoon is iemand die zich niet thuis voelt in de binaire gendercategorieën man of vrouw en zich beter voelt bij een andere, niet-binaire, genderidentiteit. Dit uit zich soms in de genderexpressie, door mannelijke en vrouwelijke kenmerken te combineren of net te verwerpen.
Cisgender of cisseksueel (verkorte vorm cis) betekent een genderidentiteit die overeenkomt met het geboortegeslacht. Het is de tegenhanger van transgender en transseksueel, waarbij het geboortegeslacht en de genderidentiteit niet overeenkomen.
Queer (Q) of Questioning (Q)
Mensen die deze term gebruiken staan voor een open, brede identiteit en seksualiteit, en willen zichzelf niet in een hokje plaatsen qua geslacht en/of seksuele voorkeur. De Q staat voor sommigen ook voor Questioning: iemand die nog niet weet op welk geslacht of gender hij/zij/hen valt.
Kort gezegd is geslacht aangeboren en gender aangeleerd. Wanneer je geboren wordt, wordt er aan de hand van je geslachtsdelen bepaald of je een meisje of een jongen bent. Dit is dus je geslacht. Maar door je opvoeding en invloeden van buitenaf, zoals je cultuur en de samenleving ontwikkel je je gender.
De seksuele geaardheid is de aard van de seksuele aantrekking ervaren door een persoon. De meest gekende geaardheden zijn heteroseksualiteit, homoseksualiteit, biseksualiteit en aseksualiteit. Verwante uitdrukkingen zijn seksuele oriëntatie, seksuele gerichtheid, seksuele voorkeur en seksuele identiteit.
Of voel je je een jongen terwijl je als meisje geboren bent? Dat heet transgender. Je kunt je ook jongen én meisje voelen of juist iets daar tussenin. Als jij je niet fijn voelt met het geslacht waarmee je bent geboren, met jouw jongens- of meisjeslichaam, dan heet dit 'genderdysforie'.
Hermafrodiet is een verouderde (en beledigende) term voor tweeslachtigheid. Het woord hermafrodiet wordt enkel voor dieren of planten gebruikt. De correcte term voor mensen met zowel vrouwelijke als mannelijke geslachtskenmerken is intersekse.
Intersekse personen zijn geboren met mannelijke en vrouwelijke geslachtskenmerken. Iemand heeft bijvoorbeeld een niet volgroeide penis en een vagina-ingang of baarmoeder. Of iemand is geboren met een vulva en een grote clitoris die op een penis lijkt.
De grote doorbraak van het concept gender werd in gang gezet door Joan Scott, die in 1986 haar baanbrekende artikel 'Gender: A Useful Category of Historical Analysis' schreef. Daarin betoogde ze dat het een fabeltje is dat elke sekse zijn eigen wereld heeft die niet in contact staat met de wereld van de andere sekse.
Meer mensen in de non-binaire Facebookgroep gaven aan dat hun broers en zussen hen 'sibbe' of 'sibbel' noemden. Een andere creatieve oplossing voor broers en zussen van non-binaire mensen is om het om te draaien, en te zeggen: 'Ik ben de broer/zus van X.
De naam FLINTA* ontlenen wij aan de Berlijnse queerscene. FLINTA* betekent: Female, Lesbian, Intersex, Trans en Agender. De * staat voor iedereen die in geen van voornoemde categorieën past, maar toch structureel onderdrukt wordt in de cispatriarchale samenleving waar we allemaal in leven.
Non-binair en genderqueer
Je kunt je bijvoorbeeld non-binair noemen: dat betekent dat je niet het een of het ander bent; je ontstijgt de tweedeling. Genderqueer betekent eigenlijk ook dat je geen vaste genderidentiteit hebt, of dat je tussen mannelijkheid en vrouwelijkheid beweegt.
Cisgender en binaire hokjes
Als je cisgender bent, komt je genderidentiteit (hoe je je voelt van binnen) overeen met je geboortegeslacht. Bijvoorbeeld: je bent geboren met een penis en je voelt je man. Of je voelt je vrouw en bent geboren met een vulva. Dit valt binnen het 'binaire geslachtsmodel'.
Dankzij die wet kan iedereen van 16 jaar en ouder in de Basisregistratie Personen (en daarmee in het paspoort) het geslacht 'man' in 'vrouw' laten veranderen, of andersom.