Net als elk insect bestaat een hommel uit een kop, een borststuk en een achterlijf (figuur 2). Het borststuk draagt drie paar poten en twee paar vleugels.
Een hommel leeft ongeveer één jaar. In het vroege voorjaar komt de koningin uit de grond waar zij overwinterde. Als eerste heeft ze nectar en stuifmeel nodig om te kunnen vliegen en voor de ontwikkeling van haar eierstokken. In onderstaande video legt boswachter Pauline Arends uit hoe een hommel stuifmeel verzameld.
Mannetjes hebben naast het oranje-rood kontje ook gele beharing op het gezicht en de bovenkant van de kop en een gele band op de voorkant van het borststuk. Ze kunnen lijken op een kleurvorm van de mannetjes van de Weidehommel waarbij het geel op het borststuk en het achterlichaam sterk gereduceerd is.
Enkel vrouwelijke hommels (koningin en werksters) hebben een angel, de mannelijke hommels (darren) niet. In tegenstelling tot een bijenangel, bevat die van hommels geen weerhaken. Hommels kunnen hun angel dus terugtrekken zonder dat deze loskomt van hun achterlijf.
Bij de hommels hebben, net als bij honingbijen en wespen, alleen de koninginnen en werksters een angel. De mannetjes kunnen niet steken. De angel is bedoeld als verdedigingswapen. Tijdens een steek wordt een geringe hoeveelheid gif via de angel in het lichaam gepompt.
Als de hommel lekker zit te eten, kan je misschien wel even zijn bontjasje aaien.
Als de ingang van het hommelnest vlak bij een deur of raam zit, kunt u bijvoorbeeld een hor plaatsen. Dan kunnen de hommels niet (meer) naar binnen vliegen. Als de aanvliegroute van een nest een pad kruist bestaat de kans dat de opstijgende hommel per ongeluk tegen je aanbotst als je langs loopt.
Steken van bijen, hommels en wespen op het lichaam kunnen pijnlijk zijn, maar zijn in de regel niet gevaarlijk voor de hond. Als de angel er nog in zit, moet deze met een pincet verwijderd worden. IJsblokjes die in een doek gewikkeld zijn, verminderen de zwelling en verlichten de pijn.
Ondanks dat hommels zelden steken, kan het toch voorkomen dat je een hommelsteek oploopt. Dit zorgt in de meeste gevallen slechts voor een flinke pijnscheut, maar in sommige gevallen kan dit ook leiden tot een allergische reactie.
Het beste antwoord. Bijen en wespensteken komen regelmatig voor, hommelsteken zijn eerder uitzonderlijk. Bijen steken vooral wanneer zij zich bedreigd voelen en gaan na de steek dood, doordat de angel in de huid achterblijft.
Natuurlijke vijanden
Koekoekshommel (bijt de koningin dood). Insectenetende vogels (grauwe klauwier). Vlinders (de larven eten het nest leeg). Dassen, veldmuizen en spitsmuizen.
De belangrijkste vijanden van de hommel zijn insectenetende vogels zoals de grauwe klauwier en de bijeneter. Insectenetende zoogdieren zoals dassen, stinkdieren en spitsmuizen graven de hommelnesten op en eten ze leeg.
Hommels zijn bijzonder nuttige beestjes, vooral omdat ze veel voor planten in uw tuin kunnen betekenen. Vaak worden hommels namelijk ingezet door professionele fruittelers om tot een maximale fruitoogst te komen. Hommels zijn namelijk de beste in het bestuiven van verschillende soorten planten.
“Nee, overwinterende hommels hebben een slim trucje ontwikkeld, namelijk het produceren van glycerol als ze worden blootgesteld aan lage temperaturen. Dit zorgt ervoor dat er minder snel ijskristallen in het lichaamsweefsel worden gevormd. Je kunt het eigenlijk zien als antivries”, vertelt Martijn.
Hommels verzamelen stuifmeel, net als bijen. Maar, hommels bouwen geen honingraten en hebben geen honingvoorraad: bijen wel! Hommels slaan alleen een beetje nectar op om voor zichzelf een voorraadje te hebben op slechtere dagen. Bijen zijn wat kleiner dan hommels en ze hebben minder haar op hun lichaam.
Ze moeten bijna voortdurend eten om warm te blijven want een hommel met een volle maag heeft maar een reserve van zo een 40 minuten. Vinden ze binnen dat tijdsbestek geen nieuwe voedselbron dan zijn ze ten dode opgeschreven.
Hommels hebben een olie-achtig laagje op hun lijf dat hen beschermt tegen water. Wanneer ze op een bloem landen, laten ze hun (geurende) voetsporen achter. Andere hommels ruiken dit, weten dan dat de bloem al geoogst is en vliegen door naar de volgende. Maar de geur dient ook als een manier om het nest terug te vinden.
Alle hommels die je nu ziet, zijn koninginnen. Dit zijn bevruchte vrouwtjes en de enigen onder de hommels die overwinteren. Meestal verlaat de koningin in maart haar overwinteringsplek, maar bij warm weer kan dat ook in februari of zelfs in januari.
Hommels zijn namelijk groter en hebben meer haar op hun lichaam. Dit maakt ze beter geschikt voor bestuiving dan bijen. Verder produceren hommels, in tegenstelling tot bijen, geen honing.
Bij verstikkingsgevaar moet je altijd direct hulp van de dierenarts inschakelen! De dierenarts kan je hond of kat een prikje geven wat de allergische reactie zal onderdrukken en weet precies wat te doen om te voorkomen dat je huisdier zal overlijden.
Een hond of kat kan, net zoals wij, gestoken worden door een mug, muskiet of vlieg. Zo'n muggen- of muskietenbeet heeft vaak weinig gevolgen, maar de mug en muskiet zuigen ook bloed.
Een wespensteek kan erg gevaarlijk zijn voor een kat. In het ergste geval, kan ze een levensbedreigende allergische shock krijgen. De pijnlijke insectenbeten zijn echter meestal zeer mild. In het beste geval zwelt de prikplek na een paar uur weer op.
Bombus dahlbomii is mogelijk de grootste levende hommelsoort. De koningin kan zo'n 4 centimeter lang worden. De soort komt voor in Zuid-Amerika, waar hij sinds 1998 onder druk staat van een verwante, invasieve soort: de aardhommel.
Hommels leven in een kolonie die uit enkele tientallen tot wel honderden hommels bestaat. Zo'n kolonie wordt door een koningin gesticht. Dit is een bevrucht vrouwtje en de enige die overwintert. Aan haar de taak om in het nieuwe seizoen voor nageslacht te zorgen.
Kan een hommelnest kwaad? Hommels zijn vredelievende insecten, die vrijwel nooit prikken. Alleen als hommels in het nauw gedreven worden, zullen ze steken. Dus over het algemeen kan een hommelnest in uw tuin geen kwaad.