Deze stofgroep bestaat uit ruim 6.000 stoffen. Hiertoe behoren onder meer de stoffen perfluoroctaanzuur (PFOA), perfluoroctaansulfonaat (PFOS) en HFPO-DA (GenX). PFAS zijn stoffen die door mensen zijn gemaakt vanwege hun specifieke eigenschappen, zoals brandwerendheid en vuil- en waterafstotendheid.
Er bestaan zo'n 6000 verschillende PFAS, waarvan enkele bekende PFOA, PFOS, PTFE (Teflon) en GenX zijn. Deze stoffen komen van oorsprong niet in de natuur voor en worden chemisch gefabriceerd. Overheden verscherpen de regels omdat bekend is dat sommige PFAS risico's opleveren voor gezondheid en milieu.
Mensen in Nederland krijgen te veel PFAS binnen via voedsel en drinkwater, zo blijkt uit onderzoek van het RIVM. Dit komt vooral door voedsel (zo'n 83 tot 98 procent van de totale inname). Ook via drinkwater is dit mogelijk, maar dit percentage is veel kleiner (zo'n 2 tot 17 procent).
Sinds oktober geldt er een scherpe norm voor PFAS, een verzamelnaam voor chemische stoffen die schadelijk en vervuilend zijn. Als er meer dan 0,1 microgram PFAS per kilo bouwgrond in de bodem zit, mag er geen grond worden verplaatst. Meer dan 85 procent van de geteste grond zit boven die strenge norm.
Sinds 1 oktober mag grond of bagger niet meer worden versleept als het per kilo meer dan 0,1 microgram Pfas bevat. Pfas staat voor poly- en perfluoralkylstoffen en een microgram is het miljoenste deel van een gram. Die norm is het directe gevolg van het Nederlandse bodembeleid, legt Arjen Wintersen van het RIVM uit.
Ze zitten in verschillende producten. Bijvoorbeeld in smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, anti-aanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen.
Volgens de normen van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid zit er veel te veel PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) in eieren afkomstig van hobbykippen. De kippen krijgen de schadelijke stoffen binnen als ze buiten lopen.
Zo'n keramische antiaanbaklaag is goed bestand tegen hoge temperaturen en er komen geen gifstoffen vrij tijdens het bakken.
Sommige poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) kunnen een risico voor uw gezondheid vormen. Zo kunnen PFAS het immuunsysteem beschadigen en kanker veroorzaken. Het hangt af van hoeveel u binnenkrijgt, hoe vaak en hoe lang. Dat verschilt dus sterk van persoon tot persoon.
Verbod op PFAS in voedselverpakkingen
PFAS kunnen ook in het milieu en het lichaam terechtkomen via voedselverpakkingen. De overheid werkt aan een verbod op PFAS in voedselverpakkingen. Bijvoorbeeld pizzadozen, popcornzakken en bakpapier. Het verbod is ingegaan op 1 juli 2022.
PFAS zijn stoffen die zich via de lucht, bodem, voedsel en water verspreiden. Een groot deel belandt in het milieu door uitstoot van de industrie. Door regenwater komen PFAS in oppervlaktewater terecht of via de bodem in het grondwater. Ook rioolwaterzuiveringsinstallaties verspreiden PFAS in het oppervlaktewater.
100% PFOA vrij
Een hulpstof komt niet in de pan terecht, maar wordt alleen gebruikt tijdens het maken van Teflon. Er zitten geen schadelijke hoeveelheden PFOA in de anti-aanbaklaag van een pan, zelfs als de pan is gemaakt vóór 2015.
PFAS zijn door de mens gemaakte stoffen die worden gevonden in de leefomgeving en in mensen. Ze komen in kleine hoeveelheden voor in onder andere de bodem, het oppervlaktewater en bloed van mensen. Dit komt bijvoorbeeld doordat fabrieken ze uitstoten bij productieprocessen waar deze stoffen worden gebruikt.
PFAS, PFOS, PFOA
PFOA heeft een zeer goede olie- en waterwerende werking. Daarom wordt het vaak gebruikt in bakpapier, vloerwas, textiel, tapijten, tapijtreinigers en pizzadozen. Daarnaast is PFOA een hulpstof in de bereiding van Teflon, oftewel de anti-aanbaklaag van pannen.
We leggen het kort voor u uit. PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn chemische verbindingen die door de mens worden gefabriceerd. Het is een verzamelnaam voor meer dan 6.000 stoffen. Ook PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) behoort tot de grote PFAS-familie.
Pfas zijn daarnaast veel gebruikt in het vuil- en waterafstotend maken van regen- en buitensportkleding, papier met een afstotende coating, zoals bakpapier en pizzadozen, cosmetica, flosdraad, meubels en tapijt.
Er bestaat namelijk geen verplichte etikettering. Het is niet duidelijk in welk product wel en in welk product geen Pfas zit. Ook is er geen onafhankelijk consumentendesk waar consumenten met vragen over chemische stoffen naar toe kunnen gaan. Toch kun je als consument wel zelf actie ondernemen.
Koken in pannen die gemaakt zijn met schadelijke chemische stoffen? Dat kan anders! GreenPan ontwikkelde in 2007 al de eerste pannen met een PFAS-vrije keramische antiaanbaklaag, genaamd Thermolon™. Die is gemaakt op basis van natuurlijke materialen, zoals diamant en een afgeleide van zand.
PFAS zijn in veel producten toegepast. Denk bijvoorbeeld aan antiaanbaklagen in pannen, textiel, cosmeticaproducten en blusschuim. Van een aantal PFAS'en is bekend dat ze negatieve effecten hebben op het milieu. Ze zijn namelijk persistent, mobiel en nauwelijks biologisch afbreekbaar.
De keramische pan is de uitkomst voor mensen die gezonder willen en van koken houden. De keramische pan heeft erg veel voordelen ten opzichte van de teflon pan. Los van het feit dat deze geen schadelijke stoffen bevat welke in het lichaam of het milieu komen, wordt het eten op een veel gezondere manier bereidt.
De koekenpannen van IKEA zijn vrij van het giftige PFOA, dús goed voor de natuur. Dat de pannen wel een andere zeer giftige stof bevatten, stond niet vermeld op de site.
Een pan van plaatstaal is een superkrachtige pan die erg geschikt is voor hoge temperaturen. Deze gezonde pannen doen het erg goed op inductie. De duurzame plaatstaal koekenpan bijvoorbeeld bevat géén giftige en schadelijke stoffen.
Ze bevatten ook te veel dioxineachtige pcb's en - in mindere mate - zware metalen, zoals lood. In enkele eieren werd ook het gevaarlijke insecticide DDT gevonden, dat al jaren verboden is. Bij normale consumptie van deze eieren (2 à 3 per week) is er evenwel geen direct gevaar voor de volksgezondheid.
Op oefenterreinen van de brandweer (in gemeenten, industrie, vliegvelden, ...) en sites waar een grote brand werd geblust met fluorhoudend blusschuim is er een groot risico op verontreiniging van bodem en grondwater.
Hoge dosissen PFOS hebben langetermijneffecten zoals een verstoorde hormoonbalans, een aangetast zenuwstelsel en immuunsysteem, en volgens sommige studies ook kanker (al is er over het verband met kanker nog geen sluitend bewijs).