4 minuten per dag minder daglicht Daarnaast duurt de schemering erg lang en wordt het 's nachts niet echt compleet donker. Na 21 juni wordt de daglengte langzaam korter, maar geleidelijk gaat dat steeds sneller. Eind augustus zijn we in totaal al ruim 2 uur daglicht verloren (ten opzichte van eind juni).
Steeds grotere stappen
Maar ook dat wordt vanaf nu steeds een beetje meer. Zowel de eerdere zonsopkomst als de latere zonsondergang gaat steeds verder versnellen. In de periode rond 21 maart – het officiële begin van de lente – gaat dat met de grootste stappen. Er komt dan elke dag zo'n 5 minuten daglicht bij.
Rond 21 december staat de Aarde dicht bij de Zon, beweegt sneller dan gemiddeld, en staat iedere dag ongeveer een halve minuut later in het zuiden.
Elke dag 4 minuten 'korter'
Na vandaag gaan we gelukkig weer lichtere tijden tegemoet, als op het noordelijk halfrond de winterzonnewende plaatsvindt. Tot aan de zomerzonnewende, die in 2021 op het noordelijk halfrond op 21 juni valt, worden de dagen telkens gemiddeld 3 minuten en 20 seconden langer.
Eind januari zullen de dagen zelfs met ongeveer 3 minuten aangroeien per dag. Het extra daglicht dat we momenteel boeken, is dus louter toe te schrijven aan de avond. 's Morgens komt de zon in Brussel momenteel op om 8.44 uur.
Bijvoorbeeld: vanmorgen kwam de zon op om 7.11 uur. Iets daarvoor wordt het natuurlijk al een beetje licht. Vanavond gaat ie weer onder om 20.00 uur precies, en een half uur later is het echt wel donker. Dat maakt dat de daglichtperiode vandaag 12 uur en 49 minuten duurt.
De lichtsnelheid wordt vaak afgerond naar 300 000 000 meter per seconde, dus 300 000 kilometer per seconde ofwel 1,08 miljard kilometer per uur. De lichtsnelheid in een medium is lager dan deze waarde (in lucht 0,03% lager).
Nederland. Tijdens de langste dag van het jaar in Nederland is er exact, 16 uur, 16 minuten en 47 seconden daglicht. Na deze dag worden de dagen korter. Dit klinkt best raar, want de hele zomer moet dan nog komen.
Vrijdag 22 december is dit jaar officieel de dag met de minste zonuren. Het wordt laat licht en (veel te) vroeg weer donker. Bij veel mensen zorgen deze donkere dagen voor vermoeidheid, omdat hun biologische klok door het gebrek aan daglicht in de war is.
Half-november begint het pas écht donker te worden en wordt het al rond 16:45 uur donker. Het tijdstip van zonsopkomst is ongeveer gelijk aan dat van 15 oktober. Dat komt doordat eind oktober de wintertijd in gaat. Op de donkerste dag van het jaar, 21 december, is het slechts zeven uur en drie kwartier licht.
Pas op 4 januari begint de zon 's ochtends vroeger op te komen. De vroegste zonsondergang heeft plaats op 12 december. De meest late zonsopkomst gebeurt op 31 december.
Tot aan de zomerzonnewende, die in 2024 op het noordelijk halfrond op 20 juni valt, worden de dagen telkens gemiddeld 3 minuten en 20 seconden langer. Vlak na de winterzonnewende stijgt de daglengte het minste, maar in maart – rond de equinox – krijgen we 5 minuten meer daglicht per etmaal.
De vuistregel is dat Golden Hour één uur na zonsopkomst en één uur voor zonsondergang is.
Dagen worden korter, maar niet met hetzelfde tempo
De equinox vindt elk jaar plaats rond 21 maart en 23 september. Met het veranderen van de hoek, verandert dus ook de daglichtperiode. En omdat de hoek rond de equinox sneller verandert dan anders, doet de daglengte dat in die periode dus ook!
Daarmee bedoelen we de dag waarin de tijd tussen zonsopkomst en zonsondergang het kortst is: 21 december. Dan duurt de daglichtperiode om precies te zijn 7 uur en 44 minuten. Omdat de aarde een beetje schuin staat, draaien wij op het noordelijk halfrond in de winter wat van de zon af.
De aarde draait met een gekantelde as ten opzichte van de zon, en in de zomermaanden is de Noordpool naar de zon gericht. Daarom gaat de zon voor enkele weken niet onder boven de poolcirkel. In Noorwegen is Spitsbergen de plek waar de middernachtzon het langst te zien is.
Kortom. Winterzonnewende vindt plaats op 22 december 2023 op het noordelijk halfrond en op 20 juni 2024 op het zuidelijk halfrond. Het markeert de kortste dag en de langste nacht van het jaar en de eerste dag van de winter in astronomische termen. Deze dag wordt wereldwijd gevierd — zelfs in Antarctica.
Middernachtzon: 24 uur licht in IJsland
De aarde draait een baan om de zon in precies 1 jaar tijd. Doordat de as van de aarde een hoek van 23,5 graden maakt ten opzichte van het vlak dat door die baan wordt gemaakt krijgen we de gekende seizoenen, met het lengen en korten van de dagen.
Vanaf 21 maart is het op de noordpool 6 maanden lang constant dag. Vanaf 23 september valt daar de duisternis in en blijft het de volgende 6 maanden donker. Op de zuidpool gebeurt het omgekeerde. In ons voorjaar en zomer is het daar donker en vanaf 23 september breekt daar voor de volgende 6 maanden de zon door.
Februari is de tweede maand van het jaar in de gregoriaanse kalender. De maand heeft 28 dagen in gewone jaren, en 29 dagen in schrikkeljaren. Daarmee is februari de kortste maand van het jaar.
Terwijl op het zuidelijk halfrond de zon hoger staat en de nachten korter zijn. Gedurende de zomer is dat juist omgekeerd. De evenaar staat precies tussen het noordelijk en het zuidelijk halfrond in, dus moeten de dagen en de nachten daar wel even lang zijn.
Het vroegst met het verschijnsel middernachtzon is Svalbard; daar gaat de zon al niet meer onder vanaf 20 april. Tot maar liefst 23 augustus blijft het 24 uur licht op Svalbard, daarna worden de dagen langzaam weer korter om in de winter op nul uur licht uit te komen.
24 uur daglicht in unieke landen en regio's
In Noorwegen is de middernachtzon te zien in de noordelijke regio's, waaronder Tromsø, de Lofoten-eilanden en de Noordkaap. Wandelen op de Lofoten-eilanden onder de zon die nooit ondergaat, omringd door majestueuze fjorden en kleurrijke vissersdorpjes.
Hoe dichter bij de Noordpool, hoe langer het in de zomer licht blijft. Echt 24 uur licht blijft het alleen vlak bij en ten noorden van de poolcirkel. Hoe verder je van de poolcirkel af bent, des te langer de nacht is. Dat verklaart ook het verschil tussen het noorden en zuiden van ons land.