In Nederland leven ruim 770.000 mensen met en na kanker. Zij kregen ergens in de afgelopen 20 jaar de diagnose kanker. De prevalentie van kanker is de afgelopen jaren gestegen.
Op 1 januari 2022 waren er in Nederland ongeveer 626.300 personen met kanker: 304.700 mannen en 321.600 vrouwen. Dat is ongeveer 3,6% van de Nederlandse bevolking.
Van alle mensen met kanker is de overleving 1 jaar na de diagnose gemiddeld bijna 80%. Dit betekent dus dat na 1 jaar 4 van de 5 mensen in leven zijn. Bij 5 jaar na de diagnose is ongeveer 65% van de mensen met de diagnose kanker nog in leven. De overleving na 10 jaar is 59%.
Van de 170.112 personen die in 2022 in Nederland overleden, stierven 47.506 personen (28%) aan kanker en goedaardige tumoren en 38.977 personen (23%) aan hart- en vaatziekten. De overige ICD-10-hoofdstukken waren allemaal voor minder dan 10% van de totale sterfte verantwoordelijk.
Meer dan 800.000 mensen leven met en na kanker: zij kregen in de afgelopen twintig jaar de diagnose kanker. Hoewel een groot deel van hen geneest, kampen velen nog met de gevolgen van kanker en de behandeling.
De kans op overleving is fors toegenomen bij darmkanker, nierkanker, slokdarmkanker en ook bij veel soorten bloed- en lymfeklierkanker. Kankersoorten met een 5-jaarsoverleving hoger dan 80% zijn huidkanker, borstkanker, prostaatkanker en minder vaak voorkomende kankersoorten zoals hodgkinlymfoom en zaadbalkanker.
Cijfers verschillen per kankersoort
Zo hebben patiënten met borst-, prostaat- of huidkanker goede overlevingskansen (rond de 90%). Maar voor bijvoorbeeld patiënten met long- of alvleesklierkanker is de 5-jaarsoverleving veel slechter: voor longkanker 25% en bij alvleesklierkanker maar 5%.
Het stadium van de ziekte is bepalend voor de behandeling en prognose van deze patiënten. Een jaar na diagnose is nog maar 22% van de patiënten met stadium IV longkanker nog in leven en na vijf jaar is dat gedaald naar 3%.
De kans om kanker te krijgen is bij vrouwen het meest gestegen tussen de 65 en 85 jaar.Bij mannen is dat boven de 75 jaar. Daarentegen is de kans om aan kanker te overlijden bij mannen onder de 75 jaar afgenomen, en boven de 75 jaar toegenomen. Bij vrouwen is de kans om te overlijden aan kanker afgenomen tot 65 jaar.
Ierland en Denemarken zijn de landen met de hoogste incidentie. In Bulgarije, Oostenrijk en Roemenië is de incidentie het laagst. In 2020 waren er naar schatting 2,7 miljoen nieuwe gevallen van kanker in de hele EU (569 per 100.000 personen).
De cijfers
In Nederland krijgen dit jaar 655 mensen per 100.000 te horen dat zij kanker hebben. In Denemarken zijn dat er 688 en in Ierland 718. Buurland België neemt de vierde plaats op de ranglijst in met 640 diagnoses per 100.000 inwoners.
Het grootste risico op kanker komt door roken en meeroken. Tabaksproducten en de tabaksrook bevatten stoffen die schadelijk zijn voor het DNA in de cellen. Fouten in het DNA kunnen ertoe leiden dat een cel ontspoort en dat er kanker ontstaat.
Voorbeelden van kankers die via het bloed kunnen uitzaaien en de plaatsen waar de uitzaaiingen meestal voorkomen: borstkanker: botten, lever, longen, huid, hersenen. dikkedarmkanker: lever, buikvlies, longen. longkanker: botten, bijnieren, lever, hersenen, longen.
Kanker komt het meest voor bij oudere mensen. Van de mensen met kanker is 80% ouder dan 60 jaar.
Niet roken, je alcoholconsumptie matigen, gezond eten en bewegen, verstandig omgaan met de zon en met (mogelijk) kankerverwekkende stoffen. De thema's staan geordend van A tot Z, voorafgegaan door algemene informatie over de oorzaken van kanker.
Roken en meeroken vormen het grootste risico op kanker. Tabaksproducten en de rook ervan bevatten stoffen die het DNA in lichaamscellen kunnen beschadigen. Beschadigd DNA kan ertoe leiden dat een cel ontspoort en dat kanker ontstaat.
Bij ongeveer een op de drie Nederlanders wordt in de loop van het leven kanker vastgesteld. Iedereen krijgt dus vroeg of laat met kanker te maken. Als patiënt of als naaste van een patiënt. Kanker kan voorkomen bij mensen van alle leeftijden, ook bij kinderen.
Ontstaan van kanker: een langdurig proces
Kanker ontstaat niet ineens. Vaak is dit een ingewikkeld proces dat lang duurt. Voordat de ziekte zich ontwikkelt moeten veel veranderingen in de cel plaatsvinden. Dit kan jaren, soms zelfs tientallen jaren duren.
Acute leukemie, long- en hersenkanker zijn de vormen waarbij patiënten de grootste kans hebben om te overlijden. Bij acute leukemie leeft 39 procent van de patiënten nog 1 jaar na de diagnose.
Voor patiënten met uitgezaaide kanker kan leven en dood dicht bij elkaar liggen. Er is soms een kans op genezing en soms een mogelijkheid om met (innovatieve) behandeling nog vele jaren te leven. Maar als een behandeling niet aanslaat kan het ook snel aflopen.
Een belangrijk doel van de behandeling van borstkanker is het voorkomen van uitzaaiingen. Toch is niet gegarandeerd dat dit volledig lukt. Uitgezaaide borstkanker kan er jaren over doen om zich te openbaren. Borstkanker kan uitzaaien naar veel organen, maar vooral naar de longen, de lever of de botten.
Helaas kun je het niet voor 100% voorkomen! Want er zijn ook mensen die altijd gezond leven en toch kanker krijgen. Of mensen die hun hele leven veel roken en toch negentig worden zonder ooit kanker te krijgen. We weten dus nog lang niet alles over het ontstaan van kanker.
De artsen kunnen in je bloed onder andere tumormarkers of tumormerkers meten. Dat zijn stoffen, meestal eiwitten, die je lichaam maakt als reactie op kanker of die door de kanker zelf gemaakt worden. Voorbeelden zijn CEA (bij dikkedarmkanker, maagkanker en pancreaskanker) en PSA (bij prostaatkanker).
Zo komen vermoeidheid, pijn, benauwdheid en verlies van eetlust veel voor. In de terminale fase komen ook symptomen als gewichtsverlies, sufheid en verwardheid vaak voor.