Rond 21 december is de zon 7 uur en 45 minuten op en een half jaar later in juni ruim 16,5 uur. Tijden van zonsopkomst en zonsondergang voor Midden-Nederland. In het noorden duren de dagen in het winterhalfjaar korter en in het zomerhalfjaar langer.
Na vandaag gaan we gelukkig weer lichtere tijden tegemoet, als op het noordelijk halfrond de winterzonnewende plaatsvindt. Tot aan de zomerzonnewende, die in 2021 op het noordelijk halfrond op 21 juni valt, worden de dagen telkens gemiddeld 3 minuten en 20 seconden langer.
In Nederland verliezen we maximaal 5 minuten aan daglicht, maar het kan nog sneller. Hoe noordelijker je komt hoe sneller het gaat. Er is zelfs al een verschil van ongeveer één minuut tussen het noordelijkste en zuidelijkste puntje van Nederland.
Dagen worden korter, maar niet met hetzelfde tempo
De equinox vindt elk jaar plaats rond 21 maart en 23 september. Met het veranderen van de hoek, verandert dus ook de daglichtperiode. En omdat de hoek rond de equinox sneller verandert dan anders, doet de daglengte dat in die periode dus ook!
Eind januari zullen de dagen zelfs met ongeveer 3 minuten aangroeien per dag.
De lichtsnelheid wordt vaak afgerond naar 300 000 000 meter per seconde, dus 300 000 kilometer per seconde ofwel 1,08 miljard kilometer per uur. De lichtsnelheid in een medium is lager dan deze waarde (in lucht 0,03% lager).
In de winter zijn de dagen korter dan in de zomer. De kortste dag valt bij ons altijd omstreeks 21 december, de langste rond 21 juni. Als je ver naar het noorden gaat, naar het noorden van Noorwegen bijvoorbeeld, is het 's winters helemaal niet meer licht en gaat 's zomers de zon niet onder.
Het begint de laatste tijd wel heel erg op te vallen; zit het weer eindelijk een tijdje mee, wordt het al weer supervroeg donker. Dag daglengte gaat extra hard achteruit deze dagen.
De langste nacht, of kortste dag, luidt het begin van de astronomische winter in. De datum varieert van jaar tot jaar tussen 21 en 22 december. De scheve stand van de aardas draait het noordelijk halfrond van de zon af in onze winter waardoor wij in Nederland het minste licht ontvangen op 21 december.
Op 22 december 2023 valt de kortste dag van het jaar in Nederland. Tijdens deze dag hebben we het minste daglicht, met slechts een beperkte periode van zonlicht. Na deze dag worden de dagen geleidelijk langer en komt de lente langzaam dichterbij. Het markeert het keerpunt waarop de dagen weer beginnen te lengen.
De vuistregel is dat Golden Hour één uur na zonsopkomst en één uur voor zonsondergang is.
Vrijdag 22 december is dit jaar officieel de dag met de minste zonuren. Het wordt laat licht en (veel te) vroeg weer donker. Bij veel mensen zorgen deze donkere dagen voor vermoeidheid, omdat hun biologische klok door het gebrek aan daglicht in de war is.
Op het noordelijk halfrond van de aarde valt deze dag elk jaar rond 21 december en wordt hij winterpunt genoemd. Op het zuidelijk halfrond is het omgekeerd; daar valt de kortste dag omstreeks 21 juni. Dit artikel beschrijft de kortste dag verder vanuit het gezichtspunt van het noordelijk halfrond.
De zomerzonnewende, ook wel midzomer genoemd, is met 16 uur, 16 minuten en 47 seconden zonlicht, de langste dag op het noordelijke halfrond. Tijdens een schrikkeljaar valt deze dag op 20 Juni, anders bijna altijd op 21 Juni.
Halverwege oktober vinden zonsopkomst en -ondergang plaats rond respectievelijk 8:00 uur en 18:45 uur. Half-november begint het pas écht donker te worden en wordt het al rond 16:45 uur donker. Het tijdstip van zonsopkomst is ongeveer gelijk aan dat van 15 oktober. Dat komt doordat eind oktober de wintertijd in gaat.
De aarde draait met een gekantelde as ten opzichte van de zon, en in de zomermaanden is de Noordpool naar de zon gericht. Daarom gaat de zon voor enkele weken niet onder boven de poolcirkel. In Noorwegen is Spitsbergen de plek waar de middernachtzon het langst te zien is.
Op 21 december is het bij ons licht van 08.46u tot 16.29, dat is 7u43m tussen zonsopkomst en zonsondergang.
Een opbeurende gedachte in deze donkere dagen: a.s. donderdag 21 december is het de kortste dag van het jaar en worden de dagen al weer langer. En dan is het nog precies een half jaar tot aan de langste dag: vrijdag 21 juni 2024.
De winter begint op 21 december omdat de zon 's middags aan de Steenbokskeerkring loodrecht aan de hemel staat. 21 december is de kortste dag van het jaar.
Rond 21 juni vindt het omgekeerde proces plaats: de doorgang door het zuiden vindt iedere dag circa 13 seconden later plaats. Tussen ongeveer 17 en 24 juni “wint” de tijdsvereffening van de daglengte. Hierdoor komt de Zon na 17 juni alweer later op en gaat zij pas na 24 juni weer vroeger onder.
Al vlak na zonsondergang begint de grote overgang: de schemer. Het gouden uur gaat over in het blauwe uur, het licht verdwijnt, kleuren worden koeler.
Langste en kortste dag van het jaar
Die dag start om 22:51 uur de astronomische zomer. De daglengte is dan ongeveer 16 uur en 44 minuten. De winter begint in 2024 op 21 december om 10:20 uur. Die dag zijn de dagen het kortst met in Midden-Nederland ruim 7,5 uur daglicht.
Met daaraan gekoppeld de kortste nacht van het jaar. Op 20 juni gaat de zon om 22.03 uur onder, de volgende ochtend komt die om 05.18 uur weer op. Een nacht dus van 7 uur en 15 minuten.
Donkere dagen
Dat komt onder andere doordat de aardbaan rond de zon niet cirkelvormig is. Hierdoor beweegt de zon in de winter schijnbaar iets sneller dan in de zomer. Het gevolg is dat de zon nu dagelijks iets later door het zuiden gaat.