In Nederland krijgen elk jaar minimaal 120 kinderen een hersentumor. Gliomen komen het meest vaak voor, jaarlijks krijgen ongeveer 40 kinderen een laaggradig glioom en 25 kinderen een hooggradig glioom. Een embryonale tumor komt daarna het meest vaak voor.
De tumoren ontstaan meestal rond het 50e tot 60e levensjaar, maar kunnen ook veel eerder of later optreden. Wat dat betreft is er een grote spreiding. Mannen en vrouwen lopen min of meer in gelijke mate het risico een hersentumor te krijgen.
Wat zijn de oorzaken? Hersentumoren (gliomen) zijn zeldzaam. Er worden ongeveer tien tot twintig patiënten met een glioom per 100.000 inwoners per jaar gevonden. Dat is niet veel veranderd sinds de diagnose beter gesteld kan worden met een MRI-scan.
Jaarlijks krijgen ruim 600 kinderen in Nederland kanker. Ongeveer 120 kinderen krijgen een hersentumor.
De diagnose primaire hersentumor wordt jaarlijks bij circa 1.400 mensen gesteld, zo blijkt uit de Nederlandse Kankerregistratie (NKR). De verdeling tussen mannen en vrouwen is ongeveer 60/40. De piek qua incidentie ligt tussen het 50ste en 75ste levensjaar.
De levensverwachting van patiënten met een kwaadaardige hersentumor is kort. Van de honderd mensen is de helft na vijftien maanden overleden. Met haar onderzoek hoopt Broekman hun situatie te verbeteren. De ontwikkeling staat al bijna vijftien jaar nagenoeg stil.
Een snelgroeiende of grote tumor veroorzaakt drukverhoging in de hersenen. Een gevolg van drukverhoging kan hoofdpijn zijn. Dit krijg je vooral bij activiteiten die zelf ook de druk laten toenemen, zoals bukken, niezen of persen. Soms gaat de hoofdpijn samen met misselijkheid en overgeven, vaak vroeg in de ochtend.
De hoofdpijn bij een hersentumor is niet voor iedereen gelijk, maar de typische hoofdpijn bevindt zich achter de ogen, heeft een drukkend karakter en is niet kloppend, zoals bijvoorbeeld bij migraine het geval is. Bij tumoren in de kleine hersenen kan de hoofdpijn juist in het achterhoofd zitten.
De oorzaak van echte of primaire hersentumoren is nog steeds onbekend. Er is wel gedacht dat een virus de oorzaak kan zijn of straling, chemische stoffen en ongelukken, maar niets is bewezen. Er is soms wel een erfelijke component, met meerdere patiënten met gezwellen in één familie.
Primaire hersentumoren zijn zeldzaam. Hoe vaak ze voorkomen verschilt per tumorsoort. Jaarlijks krijgen ongeveer 1.000 mensen in Nederland te horen dat ze een glioom hebben. Secundaire hersentumoren, dus uitzaaiingen van kanker op een andere plek in het lichaam naar de hersenen, komen veel vaker voor.
Een hersentumor kan op 2 verschillende manieren ontstaan. Bij een primaire hersentumor ontstaat het gezwel in de hersenen zelf. De oorzaak is onbekend. Een secundaire hersentumor komt doordat er uitzaaiingen zijn van een tumor ergens anders in het lichaam.
Als de tumor net onder de huid zit, kunt u deze voelen als een zwelling of knobbeltje. De tumor zelf doet geen pijn. Zit de tumor dieper, dan kan het lang duren voor u hem opmerkt.
Voor de definitieve diagnose neemt de arts een stukje weefsel uit de tumor. Een neurochirurg doet deze ingreep. Dit is een chirurg die gespecialiseerd is in operaties van het zenuwstelsel. De ingreep kan gebeuren via een stereotactische biopsie of een grotere operatie (craniotomie).
Definitieve genezing is helaas niet mogelijk. Dat wil niet zeggen dat behandeling dan zinloos is. De behandeling is gericht op langdurig remmen of stoppen van de tumorgroei met een goede kwaliteit van leven.
Gevolgen van een hersentumor
Hersentumoren kunnen aanleiding geven tot verstoorde hersenfuncties. Kwaadaardige tumoren kunnen in het omliggende weefsel groeien en zo hersenletsel veroorzaken. Ook een goedaardige hersentumor kan gevaarlijk zijn als deze in een belangrijk hersendeel zit.
De pijn kan ontstaan als de tumor drukt op bijvoorbeeld uw darmen of lever. De pijn wordt meestal beschreven als scherp, zeurend of kloppend. Deze pijnsoort is vaak krampend, wisselend in ernst en moeilijk(er) aan te wijzen omdat deze soms op een andere plaats gevoeld wordt dan waar deze veroorzaakt wordt.
Soms is het verstandig naar de huisarts te gaan. Bijvoorbeeld bij kinderen met hoofdpijn, bij zeer ernstige pijn of bij pijn na een ongeluk. Ook als de hoofdpijn enkele dagen aanhoudt, kunt u beter de huisarts bezoeken. Bij 'gewone' hoofdpijn kan een pijnstiller helpen om uw klachten te verminderen.
Spoed: Bel direct uw huisarts of de huisartsenpost als u opeens heftige hoofdpijn heeft en 1 of meer van deze dingen klopt voor u: De hoofdpijn is heel heftig, zoals u nooit eerder heeft gehad. U heeft een pijnlijke of stijve nek bij buigen van uw nek. U heeft kleine rode vlekjes op uw huid.
Meestal is de oorzaak van hoofdpijn niet ernstig. Soms kunt u zelf iets doen aan de oorzaak. Bij veel hoofdpijn kunt u af en toe een pijnstiller nemen, zoals paracetamol. Bel uw huisarts voor een afspraak als u vaak hoofdpijn heeft.
De meest voorkomende goedaardige hersentumor is het meningeoom, dat ontstaat vanuit de hersenvliezen. Een ander goedaardig gezwel is de hypofysetumor. De hypofysetumor ontstaat in de hypofyse; een klein, hormonenproducerende klier achter de ogen. Deze tumoren zijn over het algemeen goed operatief te verwijderen.
In de meeste gevallen overlijden mensen met een hersentumor als gevolg van de hersentumor zelf. Door verdere toename van de hersentumor loopt de druk in het hoofd op. De hoge druk kan in het begin hoofdpijn geven, maar niet iedereen heeft hier last van. Misselijkheid en/of braken komt relatief weinig voor.
Klachten en symptomen
Daardoor kunnen tumoren in dit gebied allerlei klachten geven. Welke dit zijn, hangt af van de plek, de grootte en het soort tumor. Vaak zijn het algemene klachten die ook een hele andere oorzaak kunnen hebben, zoals hoofdpijn, slecht horen of zien en duizeligheid.
Mutaties in het tumor-DNA
Als eerste manier om hersentumoren op te sporen, kijken de onderzoekers naar het DNA van een stukje hersentumorweefsel van de patiënt. Dit DNA bevat unieke mutaties, deze mutaties proberen ze vervolgens op te sporen in de urine, bloed of plasma van de patiënt.
De meeste hersentumoren zijn niet volledig chirurgisch te verwijderen. Waardoor afhankelijk van de aard van de tumor, nog een nabehandeling nodig is. Sommige hersentumoren zijn moeilijk benaderbaar, doordat de tumor in een hersengebied ligt met een belangrijke functie.
Hoofd-/halsparagangliomen
Een paraganglioom is een gezwel in de hals of het hoofd. Soms kunt u het gezwel zien, soms ook niet. U kunt hierdoor klachten hebben als minder goed horen, een hese stem of duizelig zijn. Een paraganglioom groeit vaak langzaam.