Naast diverse neurologische en biologische factoren, spelen ook sociale omstandigheden een rol bij de ontwikkeling van psychopathie. Zo zijn psychopathische criminelen vaak opgegroeid in een gezin waar een van de ouders miste of de ouders veel geweld gebruikten tegen elkaar.
Psychopaten hebben geen respect voor de sociale en morele normen, omdat zij niet beïnvloed worden door gevoelens als schuld, wroeging en soms ook angst. In 1941 publiceerde Hervey Cleckley het boek The Mask of Sanity, waarin hij zestien criteria voor de psychopathische persoonlijkheid gaf.
Wel zijn de meeste psychiaters het erover eens dat een gebrek aan interpersoonlijke empathie kenmerkend is voor de mensen die psychopaat genoemd worden. Het gevoelsleven van mensen die wij psychopaten noemen, is vlak: ze haten niet, maar hebben ook niet lief. Psychopaten kunnen wél angst ervaren.
Symptomen psychopathie
Impulsiviteit of niet vooruit kunnen plannen. Prikkelbaarheid en agressiviteit, zoals blijkt uit herhaaldelijke vechtpartijen of geweldpleging. Roekeloze onverschilligheid voor de veiligheid van zichzelf of anderen. De persoon vertoont continu onverantwoordelijk gedrag.
Ook bij psychopathische kinderen en pubers lijken afwijkingen in hun biologische – en hersenprocessen een doorslaggevende rol te spelen. Dat deze al in de kindertijd aanwezig zijn, is een aanwijzing dat psychopathie aangeboren is.
Psychopaten zijn vaak (zo goed als) gewetenloos. Sociopaten hebben daarentegen wel degelijk normen en waarden. Het probleem is alleen dat die flink afwijken van wat de meeste mensen als 'normaal' en 'juist' zullen beschouwen.
Kinderen die zien dat anderen pijn hebben maar hierbij minder hersenactiviteit vertonen dan normaal, lopen mogelijk verhoogd risico om zich op volwassen leeftijd te ontpoppen tot psychopaten. Antisociaal en gewelddadig gedrag van psychopaten is wellicht vroeg te herkennen is de neurale activiteit.
Genetische basis
Primaire psychopathie lijkt grotendeels bepaald door genen en minder door ervaringen, terwijl secundaire psychopathie voornamelijk direct voortkomt uit de neurobiologische en psychologische verstoringen door omgevingsfactoren, zoals mishandeling, verwaarlozing en misbruik in de kinderjaren.
Psychopathie zit deels in de genen. Toch kunnen psychopaten 'hun leven beteren', als ze dat zelf willen en als ze kwalitatieve therapie krijgen. Psychopaten verschillen onderling echter veel. Er zal altijd een groep blijven die niet vatbaar is voor verandering.
Psychopaten hebben de neiging meteen te handelen, in plaats van eerst na te denken. Dit komt doordat ze een lage tolerantie voor verveling hebben, en henzelf daarom altijd bezig proberen te houden. Elke activiteit voelt voor hen als een beloning, en daarom zijn ze snel verveeld.
Een antisociale-persoonlijkheidsstoornis (ook wel bekend onder de namen psychopathie, sociopathie of dissociale-persoonlijkheidsstoornis) wordt gekarakteriseerd door een diepgaand patroon van gebrek aan respect voor en schending van de rechten van anderen.
Een persoon met een antisociale persoonlijkheidsstoornis is meestal opgegroeid in een moeilijk, instabiel gezin in combinatie met een gebrek aan ouderlijke zorg en middelenmisbruik. Als een gevolg van deze problemen waren AsPS-lijders vaak al op jonge leeftijd bekend bij sociale diensten.
Het is natuurlijk altijd uitkijken met het herdefiniëren van een psychiatrische term, maar in het boek omschrijven ze 'light-psychopaten' als mensen die gericht zijn op de psychische mishandeling van de medemens en daarbij geen empathie of inlevingsvermogen vertonen.
De behandeling van psychopathie is zeer moeilijk, maar de beste resultaten worden gehaald als zo jong mogelijk wordt begonnen. Daarom is het belangrijk hen vroegtijdig op te sporen. Hiervoor zijn goede instrumenten en meetmodellen nodig. Er is eerder onderzoek gedaan naar psychopathie, ook onder jongeren.
Bij vrouwen lijkt psychopathie anders tot uiting te komen dan bij mannen. Ze vertonen minder vaak fysieke agressie, maar wel meer manipulatief en emotioneel instabiel gedrag. Het gedrag van vrouwen met psychopathie heeft vaak grote negatieve effecten voor hun directe omgeving.
Psychopathische eigenschappen
Maar hij of zij heeft geen empathie, dus geen vermogen om zich in te leven in wat anderen denken en voelen. Ze overschatten zichzelf, spannen anderen voor hun karretje, manipuleren en voelen zich totaal niet schuldig als iemand door hun toedoen lijdt.
Onder de gehele wereldbevolking is het percentage psychopaten ongeveer 1 procent.
Momenteel zijn er nog niet voldoende aanwijzingen dat je antisociale persoonlijkheidsstoornis te genezen is. Het is dan ook zeer belangrijk dat gedragsstoornissen in je kindertijd al worden opgemerkt en behandeld. Hoe sneller daarmee wordt begonnen, hoe beter je vooruitzicht op herstel.
Een narcistische persoonlijkheidsstoornis is tweezijdig. Aan de ene kant staat een opgeblazen gevoel van zelfbelang en zucht naar bewondering centraal, en aan de andere kant is er sprake van een extreem gevoel van minderwaardigheid en onzekerheid. Narcistisch gedrag is vaak lastig te herkennen.
Als je een antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASP) hebt, kun je prikkelbaar, agressief, onverschillig en impulsief overkomen. Je vindt het moeilijk om regels na te leven en rekening te houden met andere mensen. Voor jouw vrienden, partner of familie kan dat zeer belastend zijn.
Om met de eerste vraag te beginnen: de deskundigen schatten dat één tot vijf procent in de bevolking psychopathisch is, wat inhoudt dat in Nederland 160.000 tot 800.000 psychopaten aanwezig zijn.
Volgens Dr. Hare is psychopathie eerder genetisch bepaald: je wordt als psychopaat geboren. Sociopathie hangt echter meer samen met omgevingsfactoren, zoals een jeugd met fysiek of psychisch misbruik. Bovendien kan een sociopaat berouw of schuld voelen en een psychopaat niet, aldus Hare.
Als je een antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASP) hebt, vertoon je antisociaal gedrag. Je kunt roekeloos, agressief, prikkelbaar, impulsief en onverschillig overkomen. Rekening houden met (de gevoelens van) anderen is lastig en regels worden vaak niet nageleefd.
Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vindt zichzelf beter dan anderen. Hij of zij vertoont egoïstisch gedrag, is dominant, wil bewonderd worden en heeft vaak een gebrek aan inlevingsvermogen. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vinden zichzelf belangrijker dan anderen.