Bij een slaapziekte slaap je te weinig of juist te veel. Hierdoor functioneer je overdag minder goed en ben je overdag erg moe. Ook kan het zijn dat er zich tijdens je slaap abnormale verschijnselen voordoen, zoals nachtmerries, slaapwandelen en praten of tandenknarsen in je slaap.
Een belangrijk deel van de behandeling bestaat uit leefstijladviezen. Zo raden wij aan om overdag een paar keer bewust een kort dutje te doen en 's nachts regelmatige slaaptijden aan te houden. Ook geven wij u raad en ondersteuning bij het vertellen van uw omgeving over uw slaapziekte.
Narcolepsie ontstaat doordat u te weinig hypocretine heeft. Dat is een stofje in de hersenen dat slapen en wakker zijn regelt. Zonder dit stofje kunt u niet lang wakker blijven of niet goed doorslapen. Narcolepsie is waarschijnlijk een auto-immuunziekte.
Slaperigheid overdag kan leiden tot een verslechtering van concentratie en reactievermogen. Meestal voelen mensen de slaperigheid wel aankomen, maar kunnen ze die uiteindelijk niet onderdrukken. Als je veel en/of lange dutten doet, bestaat het risico op omkering van het dag/nacht ritme.
Chronische slapeloosheid is lastiger om op te lossen; het verdwijnt niet zomaar. Er is een goede behandeling - cognitieve gedragstherapie voor insomnia (CGT-I) - die bewezen effectief is bij 70-80% van de langdurige slapelozen.
Slaap zoveel uren als u nodig hebt om de volgende dag fit en uitgerust te zijn. De meeste mensen voelen zich fit na een nacht van 7 à 8 uur. Probeer overdag aan lichaamsbeweging te doen. Vermijd zware inspanningen vlak voor bedtijd.
Als u langere tijd problemen heeft met slapen, kan er sprake zijn van een slaapstoornis. Het lukt u bijvoorbeeld niet om aan één stuk door te slapen, of om 's avonds in slaap te vallen. De meest voorkomende slaapklachten zijn: Te weinig slapen, te vaak wakker worden of te lang wakker zijn.
Parasomnie is een verzamelnaam van klachten en verschijnselen van ongewenst gedrag tijdens uw slaap. U doet iets onverwacht, het lijkt of u wakker bent. Denk bijvoorbeeld aan tandenknarsen, praten in uw slaap, bedplassen of slaapwandelen.
Wat zijn de oorzaken? Slaperigheid overdag ontstaat meestal doordat u 's nachts niet goed genoeg slaapt. Vaak is het zo dat u niet lang genoeg slaapt maar ook dat de kwaliteit van u slaap (de manier waarop u slaapt) niet goed is. Meestal is er sprake van een chronisch slaaptekort doordat mensen te kort op bed liggen.
Onder hypersomnie verstaat men een medische conditie gekenmerkt door dagelijks terugkerende en meerdere perioden van slaperigheid. Deze slaperigheid kan uw dagelijks leven negatief beïnvloeden. U bent moe, gedeprimeerd en heeft vaak hoofdpijn.
Symptomen van hypersomnie
U kunt uzelf niet wakker houden, ook niet tijdens normale dagelijkse bezigheden. Dutjes overdag heffen het gevoel van slaperigheid niet op. U hebt moeite zich te concentreren.
De symptomen van slaapapneu
Het slaapapneusyndroom, de officiële benaming van slaapapneu, heeft als symptomen overmatige slaperigheid, hoofdpijn, doorslaapklachten, vermoeidheid, concentratieproblemen en/of prikkelbaarheid. Als u dus één van deze klachten ervaart, kan het zijn dat u lijdt aan slaapapneu.
Oorzaak. De oorzaak is in de meeste gevallen onbekend. Bij zo'n 40% van de mensen met DSPS is de aandoening erfelijk en komt het dus bij meer mensen in de familie voor. Omgevingsfactoren zoals een gebrek aan (fel) zonlicht of de aanwezigheid van zonlicht in de avond kan DSPS verergeren.
Mensen zonder narcolepsie kunnen ook overmatige slaperigheid overdag, slaapverlamming en hypnagogische hallucinaties hebben. Kataplexie komt eigenlijk alleen maar voor bij narcolepsie. In de meeste gevallen is het eerste symptoom van narcolepsie dat optreedt een bovenmatige en overweldigende dwang overdag te slapen.
17. WORDEN DE SYMPTOMEN ERGER IN DE LOOP VAN JE LEVEN? Narcolepsie is een chronische stoornis. Dit betekent dat men zijn/haar hele leven last heeft van de symptomen en waarschijnlijk zijn/haar hele leven medicijnen zal moeten gebruiken.
Een nachtmerrie is een droom die veel negatieve emoties oproept, zoals angst, verdriet, wanhoop, bezorgdheid, boosheid of walging. Voorbeelden van veelvoorkomende nachtmerries zijn: vastzitten in een zinkende auto, achterna gezeten worden door iets of iemand of dat je tanden afbrokkelen.
Een slaapstuip, ook wel hypnagoge schok genoemd, komt voor in de fase tussen wakker zijn en slapen.
Nachtangst (Pavor nocturnus)
Bij nachtangst komt u tijdens de slaap plotseling overeind. Vaak gaat dit samen met gillen, huilen, een snelle ademhaling en zweten. Het lijkt alsof u zeer angstig bent.
Een multidisciplinaire aanpak is belangrijk, aangezien slaapproblemen verschillende oorzaken kennen. Sommige zullen eerder opvolging vragen door een neuroloog (zenuwarts), andere door een pneumoloog (longarts) en nog andere door een NKO (neus-keel-oor)-arts of een psycholoog.
Veel patiënten melden een gunstig effect van niet-opioïde analgetica, zoals paracetamol en NSAID's, op hun slaappatroon.
Gemiddeld wordt de hele slaapcyclus, die ongeveer anderhalf uur duurt, zo'n 3 tot 6 keer per nacht doorlopen. De eerste 4,5 uur van je slaapcyclus is het belangrijkst. Deze periode van diepe slaap heb je nodig om overdag te kunnen functioneren, uitgaande van een normaal dag-nachtritme. Het is een absoluut minimum.
Een mens verandert gemiddeld 80 keer van houding per nacht. Dit kunnen kleine en grote bewegingen zijn en in veel gevallen word je hier niet wakker van.
Gevolgen van slechte slaap
Volwassenen die slecht slapen, hebben een verhoogd risico op obesitas, diabetes, kanker, coronaire hartziekte, beroerte, depressie en dementie. Er zijn aanwijzingen dat slechte slaap bij jongeren risico's geven op obesitas, slechter cognitief functioneren en gedragsproblemen.