Tel het aantal seconden tussen bliksemflits en donder. Zo weet je hoe ver het onweer bij je vandaan is: 1 seconde komt overeen met een afstand van ongeveer 300 meter. Tel je minder dan 10 seconden, dan is het onweer gevaarlijk dichtbij.
Trek de stekkers uit de stopcontacten en ontkoppel de kabel van radio en televisie. Sta niet te dicht bij de schouw. Beter ook geen bad of douche nemen en kranen, en radiatoren en wasmachines niet aanraken. En zorg vooral voor een backup van al je computergegevens!
Maar op welke afstand is de donder te horen? Geluidsgolven worden voor een deel door de atmosfeer geabsorbeerd. De bovengrens ligt hierdoor op ca. 18 km.
De bliksem kiest de gemakkelijkste weg en slaat in waar het elektrische veld het grootst is. Zo goed als alles geleidt stroom beter dan de lucht, dus slaat de bliksem vaak in op het hoogste punt. Ook ijzeren constructies geleiden erg goed en trekken dus de bliksem aan.
Douchen en afwassen
Doordat stroom bij blikseminslag ook via leidingen binnen kan komen én water stroom kan geleiden, is het beter om ook alles waar water uit komt, te mijden. Een douche nemen, je handen wassen of de afwas doen, kun je dus beter uitstellen tot de bui over is.
Het lijkt een klassiek fabeltje, maar het is toch echt waar: vermijd contact met stromend water. Slaat de bliksem dichtbij in, dan zoekt de stroom een uitweg langs leidingen. Dus niet alleen een douche en een bad kunnen gevaarlijk zijn, of kranen in het algemeen, maar ook radiatoren. Fietsen.
Houd ramen en deuren gesloten, bliksem wordt aangetrokken door tocht. Blijf uit de buurt van koperen leidingen en elektrische kabels. Haal alle stekkers uit het stopcontact (dus niet bellen met een telefoon die in het stopcontact zit). Ga niet douchen of in bad, vermijd bij voorkeur contact met stromend water.
In een huis ben je ook redelijk veilig, mits je niet in de buurt van koperen leidingen of elektrische kabels bent. Ook schijnt douchen en badderen een afrader te zijn. De kans dat je geraakt wordt door de bliksem is gemiddeld 1 op 2 miljoen.
Ga niet languit op de grond liggen als het onweert. Helemaal juist. Als de bliksem vlakbij inslaat, loop je namelijk het risico dat je in de wegvloeiende bliksemstroom ligt. Ga op je hurken zitten, voeten tegen elkaar aan.
Donder gaat steeds gepaard met bliksem en omgekeerd. Door de extreme hitte die in minder dan een duizendste van een seconde ontstaat in een bliksemschicht, zet de lucht er zeer sterk uit en ontstaat een drukgolf die te horen is als donder.
Een donderslag komt steeds na de bliksem. Dat komt enerzijds omdat de donder pas ontstaat na de bliksem en anderzijds omdat de bliksem zich ook veel sneller voortbeweegt dan de donder. Een bliksemflits plant zich zeer snel voort met de snelheid van het licht. Deze bedraagt zo'n 300 000 kilometer per seconde.
Donder wordt veroorzaakt doordat de lucht die direct grenst aan de bliksemschicht plotseling zeer sterk wordt verwarmd en daardoor zeer snel uitzet. Deze uitzetting veroorzaakt een geluidsgolf. Het geluid van de donder legt in drie seconden een afstand van ongeveer één kilometer af.
Het Europees grondgebied krijgt gemiddeld 350 dagen per jaar te maken met bliksem. Dat wil zeggen dat er elke dag wel ergens in Europa een blikseminslag is. Augustus blijft in West-Europa de maand met de meeste blikseminslagen.
Haal dus altijd gelijk de stekkers van alle elektrische apparatuur uit het stopcontact als het onweert. Zelfs de oplader van uw mobiele telefoon. Blikseminslag kan er namelijk voor zorgen dat alle stoppen doorslaan en dat de apparaten onherstelbare schade oplopen.
Je vermijdt best alle contact met stromend water. Dus: niet douchen, geen bad nemen, je handen niet wassen en de afwas of handwas moeten ook maar even wachten. Water is een uitstekende geleider voor stroom, vandaar.
Natuurlijk wil de schade van een blikseminslag zien te voorkomen zodat je niet met een kapotte tv zit, of je alle bestanden op je computer kwijt bent. Trek daarom tijdens onweer de stekkers uit het stopcontact. Met overspanningsbeveiliging voor stekkers en kabels beveilig je elektrische apparaten tegen overspanning.
Via leidingen in de grond kan de spanning zich dan naar jouw huis verplaatsen en doorslaan op je elektrische apparaten. Bliksem kan ook direct op je huis inslaan. Dat kan leiden tot brand, ontzette muren of schade aan je dak of dakpannen.
Het advies is niet meer mobiel te bellen tijdens het onweer. Mobieltjes lijken volgens de natuurkunde geen bliksems aan te trekken, maar maken de gevolgen van een inslag wel erger. “Vijftienjarig meisje ernstig gewond door blikseminslag tijdens mobiel bellen”, meldden de kranten vorig jaar.
"Voorafgaand aan onweer kan er sprake zijn van warm, drukkend en vochtig weer. Dan kunnen bacteriën zich snel vermeerderen", legt Van der Heijden uit. "Dan wordt soep of welk ander gerecht zuur. Het is heel belangrijk om dingen snel af te koelen als je kookt en niet te lang bij warm weer te laten staan.
Ja! In een auto zit je veilig als het onweert. Mocht je onverhoopt geraakt worden door de bliksem dan dient de carrosserie als de zogenaamde 'kooi van Faraday'. De bliksem wordt rondom de passagiers naar de grond geleid.
De kans op onweer is echter het grootst rond vijf uur 's middags en niet laat in de avond, aangezien op dit tijdstip het contrast tussen de warmte dichtbij de aarde en kou op grote hoogte het grootst is. Gelukkig duren de meeste onweersbuien maar een half uur, dus veel slaap hoef je niet te verliezen!
Je kunt het beste naar binnen gaan, maar ook in de auto ben je veilig voor blikseminslag. In het open veld of in een open boot op het water loop je meer gevaar. Probeer bij naderend onweer zo snel mogelijk de wal te bereiken en maakt je in het open veld zo klein mogelijk.
Hoewel de banden van de fiets van rubber zijn, en rubber geleidt niet, is fietsen sterk af te raden. Sterker nog, zit u op de fiets en gaat het onweren, zet dan de fiets ergens neer en ga lopend verder. Dit geldt ook voor de brommer, motor en e-bike.
Tel het aantal seconden tussen bliksemflits en donder. Zo weet je hoe ver het onweer bij je vandaan is: 1 seconde komt overeen met een afstand van ongeveer 300 meter. Tel je minder dan 10 seconden, dan is het onweer gevaarlijk dichtbij. Sluit altijd ramen en deuren.