Sinds de start van de temperatuurmetingen op klomphoogte in 1971 werd niet eerder zo'n lage temperatuur gemeten in juli. Noodweer was er ook deze zomer, met hevig onweer en overlast door extreme regenval in een vaak kort tijdsbestek. Verder kreeg het Gelderse Rheden op 4 juni te maken met een tornado.
In 1972 wel een hoge natteboltemperatuur
Tijdens de 4daagse van 1972 werd het alle 4 de dagen meer dan 30 graden, tot 34 graden aan toe. Toen werd de warmte wél gecombineerd met een hoge luchtvochtigheid. Voor de 13.878 deelnemers was het dan ook een helse tocht.
Alle jaren uit de top 10 van de warmste sinds 1901 stammen uit de laatste twee decennia. Deze jaren hebben een gemiddelde temperatuur tussen 10,9 en 11,7 graden. Niet alleen wereldwijd maar ook in Nederland waren de laatste decennia uitzonderlijk warm.
Op vijf dagen werd het er warmer dan 30 graden en op veel plaatsen in ons land sneuvelden septemberrecords. Eindresultaat was een zomer met in De Bilt over juni, juli en augustus de record gemiddelde temperatuur van 18,7 graden (net als in 1826) en het record van 840,3 uur zon.
Maar een record zoals vorig jaar halen we (gelukkig) niet. Toen sneuvelde het 72 jaar oude hitterecord van 27 juni 1947. Maar die zomer van 1947 was wel heel extreem: vier hittegolven, waarvan eentje die maar liefst negentien dagen zou duren.
Smogalarm in heel Nederland
De warmste dag ooit werd op 25 juli 2019 gemeten in Gilze-Rijen. Het werd destijds 40,7 graden. In Zeeland werd het op die dag 40,6 graden.
In 1976 was het 17 dagen lang warmer dan 30 graden, met een piek van 35,4 graden. Het ging toen over een hittegolf, nu spreken we van een hittepiek met een uitschieter tot bijna 40 graden. Ook in 1976 werden maatregelen genomen. Sommige fabrieken sloten en water mocht niet zomaar verspild worden.
Op 19 juli werd het extreem warm, in een deel van het land gaven we code oranje uit vanwege de hitte. Die dag werd het vrijwel overal warmer dan 35 °C en in Beek werd met 39,5 °C de hoogste temperatuur van de zomer gemeten. Augustus staat in de top 3 warmste augustusmaanden sinds 1901.
Het zijn echt tropische dagen. Op 25 juli 2019 haalden we in Ukkel 39,7°C als maximumtemperatuur. Dat was een verbetering van het record van 27 juni 1947 met maar liefst 2,9 graden. Op verschillende plaatsen in België gingen we op 25 juli 2019 zelfs naar 40 graden en iets meer.
Sinds 1901 telt het KNMI het aantal landelijke hittegolven . De teller staat nu totaal op 25 hittegolven. De langste duurde achttien dagen en viel in juli en augustus 1975. Het daaropvolgende jaar neemt, samen met een hittegolf uit 1947, met 17 dagen een gedeelde tweede plek in.
2020 was volgens de NOAA het warmste jaar ooit gemeten, met 2016 op de tweede plaats. De Amerikaanse overheidsorganisatie keek hierbij alleen naar het noordelijk halfrond. De opwarming van de aarde is een proces dat zich over een langere periode voltrekt.
Hoogste temperaturen ooit gemeten
Noord-Amerika: 56,7°C op 10 juli 1913 in Furnace Creek, Death Valley, Verenigde Staten. Afrika: 55,0°C op 7 juli 1931 in Kébili, Tunesië Azië: 55°C, in Al Majmaah, Saoedi-Arabië, op 8 juni 2019.
Zo zochten we verkoeling tijdens de warme zomer van 1973
Hij begon op 29 juli en eindigde pas 15 augustus. Op 8 augustus steeg het kwik naar de recordhoogte van 32.9 graden. Het was de zomer dat de Amerikaanse Apollo aan het Russische ruimteschip Soyoez koppelde. Bernhard Thevenet won de Tour voor Eddy Merckx.
De hittegolf van 1975 was vooral recordbrekend vanwege zijn duur: 18 dagen achtereen was het heter dan 25 graden, weet het KNMI, en daarvan was het zes dagen achtereen tropisch heet. ,,Begin augustus was het elke dag meer dan dertig graden.
De laagste gemiddelde temperatuur was -2,3 °C op 2 januari 1974 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 20,6 °C op 15 augustus 1974.
Etmaalgemiddelde temperatuur 1980
De laagste gemiddelde temperatuur was -7 °C op 13 januari 1980 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 22,6 °C op 26 juli 1980.
39 graden is al uniek
Op 24 juli werd het 75(!) jaar oude hitterecord van Warnsveld gebroken toen het in Eindhoven39,3 graden werd. Ook dat was een barrière want nooit eerder werd er in ons land 39 graden gemeten.
Siberisch koud
De koudste plek op aarde waar mensen wonen, is het noordoosten van Siberië. Daar staat het kouderecord op 67,8 graden onder nul. De laatste keer dat die temperatuur werd gemeten was in 1933.
Onbetwist de heetste plek op onze aardbol is de Dasht-e Lut woestijn in Iran. Hier werd ooit een record temperatuur gemeten van 70,7°C. Leven is er niet, zelfs bacteriën houden het hier voor gezien op deze een na droogste plek op aarde (alleen delen van de Atacama-woestijn in Chili zijn droger).
Ook hier komt 1921 verreweg als droogste jaar naar voren, en wordt ze gevolgd door de droogtes van 1996, de jaren vijftig (1949, 1953-1954, 1956, 1959-1960) en 1976. De meest recente droogtes van 2017 en 2018 waren behoorlijk intens, maar niet in dezelfde mate als de grootste droogtes van de 20ste eeuw.
De zomer van 2022 is extreem zonnig verlopen. Gemiddeld over het land komen we uit op ruim 820 zonuren, terwijl dat er normaal gesproken ruim 640 horen te zijn. Daarmee schurkt deze zomer tegen het recordzonnige zomerseizoen van 1976 aan, maar die was nog nèt iets zonniger met gemiddeld 837 zonuren.
Etmaalgemiddelde temperatuur 1977
De laagste gemiddelde temperatuur was -2,7 °C op 6 december 1977 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 23,9 °C op 13 juni 1977.
Etmaalgemiddelde temperatuur 1979
De laagste gemiddelde temperatuur was -12,4 °C op 5 januari 1979 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 22,2 °C op 3 juni 1979.
Het middeleeuws klimaatoptimum, ook wel bekend als de middeleeuwse zomer of de middeleeuwse warme periode (MWP), is een periode ten tijde van de hoge middeleeuwen met een significant hogere temperatuur dan de voorafgaande en navolgende perioden. De middeleeuwse warme periode duurde grofweg van 950 tot 1250.