Om een beeld te geven van de impact van vuurwerk op de hoeveelheid fijnstof: op een normale dag 'hangt' er gemiddeld ongeveer 20 microgram fijnstof per kubieke meter in de lucht. Op een oud & nieuw kan de piekwaarde oplopen tot 1000 microgram per kubieke meter.
Door het afsteken van vuurwerk komen zware metalen en chemische stoffen in lucht, bodem en grondwater terecht. In illegaal vuurwerk kunnen zeer schadelijke stoffen zitten, zoals cadmium en perchloraat. Ook zit in illegaal vuurwerk meer buskruit.
Dat betekent dat wij met oud en nieuw zo'n 250.000 kilo fijnstof de lucht in schieten. Ter vergelijking: daar kunnen 10.000 vrachtwagens zo'n 1.6 miljoen kilometer mee afleggen. Dat is veertig keer een rondje om de aarde.
Normaal zit er zo'n negentien microgram fijnstof in een kubieke meter lucht. Dit kan rond de jaarwisseling toenemen tot meer dan 1000 microgram per kubieke meter, zeker bij ongunstige weersomstandigheden of in stedelijke gebieden.
Tijdens de jaarwisseling 2021-2022 was verkopen, vervoeren, buitenshuis bezitten en afsteken van oudejaarsvuurwerk verboden. Het kabinet wilde hiermee voorkomen dat er vuurwerkslachtoffers naar het ziekenhuis moesten. Door het coronavirus was de werkdruk in de zorg al een lange tijd te hoog.
Dit kan variëren van 100 euro boete bij het op straat of in de auto in bezit hebben van consumentenvuurwerk tot minimaal 400 euro boete bij het afsteken van professioneel vuurwerk, zoals een cobra.
Piekwaarden fijnstof door vuurwerk
Die rook zit vol met kleine deeltjes, ook wel fijnstof genoemd, die in je longen terechtkomen. Fijnstof wordt niet alleen uitgestoten door vuurwerk, maar ook door de industrie en verkeer, en door bijvoorbeeld houtkachels en door de veehouderij.
Weet een woordvoerder van de gemeente Nijmegen. Maar hoeveel is 10 kilo stikstof? Volgens de gemeente staat het gelijk aan het gasverbruik van 5 tot 10 huishoudens per jaar.
Vormen van vuurwerkoverlast zijn: Geluidsoverlast vanwege de onverwachte harde knallen. Stankoverlast, milieuverontreiniging en zichtbeperkende smog door de rook die erbij vrijkomt en achtergelaten vuurwerkresten. Vuurwerkletsel en de angst om door vuurwerk (al dan niet bedoeld) geraakt te worden.
De lont brandt bijvoorbeeld te snel, zodat u niet op tijd kunt wegkomen. Vaak ook is illegaal vuurwerk te zwaar (bevat het te veel kruit). De zeer harde knal kan leiden tot blijvende gehoorbeschadiging en daarnaast kan de kracht van de explosie zo groot zijn dat dit iemand ernstig kan verwonden of zelfs doden.
Tip. Ongebruikt vuurwerk en vuurwerk dat niet goed is afgegaan kun je vanwege de veiligheid het beste naar de milieustraat brengen. Grote partijen (25 kg of meer) niet-gebruikt vuurwerk moet je bij het politiebureau afgeven, of neem contact op met je gemeente.
Onder illegaal vuurwerk valt vuurwerk als strijkers, lawinepijlen, mortierbommen, grote flowerbeds en Chinese rollen. Al dit vuurwerk is verboden, omdat het levensgevaarlijk is. Als je dit vuurwerk in bezit hebt of afsteekt, kun je een flinke boete of taakstraf krijgen.
Je mag max 25 kilo goedgekeurd consumentenvuurwerk thuis bewaren tot volgend jaar. Let op: uiteraard mag je het verboden vuurwerk (per 2021) niet meer opslaan.
Vuurwerk zorgt tijdens de jaarwisseling ook bij vogels en andere wilde dieren voor veel angst. Vooral het geluid is angstaanjagend voor dieren, omdat hun gehoor veel gevoeliger is dan dat van de mens. Er kan bij dieren zelfs blijvende gehoorschade ontstaan.
Om de veiligheid tijdens de jaarwisseling te vergroten, moet vuurwerk verboden worden dat veel letsel veroorzaakt. Het gaat bijvoorbeeld om vuurpijlen. Datzelfde geldt voor vuurwerk dat uitnodigt tot gevaarlijk gedrag en overlast geeft, zoals vuurwerk dat enkel is ontworpen om een knaleffect te creëren.
Vuurwerk bestaat voor het grootste deel uit buskruit dat vervolgens weer uit een mengsel van de stoffen kaliumnitraat, koolstof en zwavel bestaat. Als je je vuurwerk aansteekt ontstaat er een soort verbranding – veroorzaakt door het buskruit – die ervoor zorgt dat de effecten van je vuurwerk de lucht ingaan.
Buskruit bevat zwavel en houtskool als 'brandstof' en bestaat verder voor ongeveer driekwart uit salpeter (kaliumnitraat). Dat bevat de zuurstof die de explosieve chemische reactie mogelijk maakt. Het mengen is gevaarlijk, want wrijvingswarmte kan voldoende zijn voor een explosie.
Een volledig knalvrije overgang naar 2022 zit er niet in. Ondanks het afgekondigde vuurwerkverbod is ongeveer een op de tien Nederlanders toch van plan vuurwerk af te steken met oud en nieuw, zo blijkt uit de jaarlijkse 'vuurwerkpeiling' van I&O Research.
De Nederlandse stikstofuitstoot is de hoogste van Europa: per hectare stoten we ongeveer 4 keer zo veel uit als het EU-gemiddelde. Van de Nederlandse uitstoot naar de lucht bestaat ongeveer 65% uit ammoniak (NH3) en 35% uit stikstofoxiden (NOx).
De invloed van de mens op de productie van reactief stikstof heeft gevolgen voor het klimaat. Direct doordat het leidt tot de productie van lachgas (N2O), een broeikasgas met een ongeveer driehonderd keer sterker effect dan het broeikasgas koolstofdioxide.
In Nederland stoot de landbouw volgens het RIVM al decennia de meeste stikstof uit, gevolgd door industrie en verkeer. Zeker in de buurt van Natura 2000-gebieden is dat een probleem. De meeste uitstoot van ammoniak komt dan wel van de boeren, maar ze zijn zeker niet de enige die ammoniak uitstoten.
Tijdens de komende jaarwisseling mag er – net zoals vorig jaar – geen vuurwerk verkocht en afgestoken worden. Het kabinet wil hiermee voorkomen dat er vuurwerkslachtoffers naar het ziekenhuis moeten. Want door het nog altijd rondwarende coronavirus is de werkdruk in de zorg al een lange tijd te hoog.
In 2021 was dat totaal 205.904,35 en in 2020 werd 122.815 kg in beslag genomen. De cijfers hebben betrekking op al het illegale vuurwerk zoals omschreven in de Richtlijn voor Strafvordering Vuurwerkdelicten (2020R001).
Vuurwerk kent zijn oorsprong in China. Het dient in eerste instantie vooral om boze geesten te verdrijven, en maakt dan ook vaak deel uit van religieuze festivals. In de late middeleeuwen doet het vuurwerk ook in Europa zijn intrede. Het wordt vooral ingezet tijdens feestelijkheden.