Via het afvalwater van fabrieken en bijvoorbeeld bij het naspoelen van blusschuim na een brand, komt de stof in de grond terecht. Via rivieren en kanalen verspreidt het zich verder naar bronnen die gebruikt worden voor ons drinkwater. Het stofje is niet biologisch afbreekbaar en vrijwel onverwoestbaar.
Hoe komen PFAS in het milieu terecht? PFAS kunnen in het milieu terechtkomen via de lucht of via het afvalwater van fabrieken die deze stoffen gebruiken. Ze kunnen ook in het milieu terecht komen door het gebruik van bijvoorbeeld brandblusmiddelen die PFAS bevatten.
PFAS komen op verschillende manieren in het milieu terecht. Bijvoorbeeld bij de productie, bij uitstoot en in afval van producten met PFAS. PFAS verspreiden zich via water, bodem en lucht. Zo komen PFAS ook in het lichaam terecht via bijvoorbeeld drinkwater en voedsel.
PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn chemische verbindingen die door de mens worden gefabriceerd. Het is een verzamelnaam voor meer dan 6.000 stoffen. Ook PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) behoort tot de grote PFAS-familie.
Op oefenterreinen van de brandweer (in gemeenten, industrie, vliegvelden, ...) en sites waar een grote brand werd geblust met fluorhoudend blusschuim is er een groot risico op verontreiniging van bodem en grondwater.
Volgens de normen van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid zit er veel te veel PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) in eieren afkomstig van hobbykippen. De kippen krijgen de schadelijke stoffen binnen als ze buiten lopen.
Hoge dosissen PFOS hebben langetermijneffecten zoals een verstoorde hormoonbalans, een aangetast zenuwstelsel en immuunsysteem, en volgens sommige studies ook kanker (al is er over het verband met kanker nog geen sluitend bewijs).
De meeste informatie over de schadelijke effecten van PFAS is afkomstig van PFOA en PFOS. Uit onderzoek blijkt dat deze stoffen leverschade veroorzaken, effect hebben op ons immuunsysteem, schadelijk zijn voor de voorplanting en voor de ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook zijn ze mogelijk kankerverwekkend.
Het verwijderen van PFAS uit drinkwater is moeilijk. Voor het verwijderen van PFAS heb je hele fijne membraanfiltratie nodig. Sommige bedrijven claimen dat hun producten voor thuis filteren dat kunnen, maar kunnen dat niet aantonen. Een filter moet regelmatig vervangen worden.
Uit het Amerikaanse onderzoek, waarbij 231 producten werden onderzocht, blijkt dat 63% van de geteste foundations en 58% van de oogproducten, 47 procent van de mascara's en 55% van de lipproducten een hoog gehalte aan fluor bevatten.
Er bestaat namelijk geen verplichte etikettering. Het is niet duidelijk in welk product wel en in welk product geen Pfas zit. Ook is er geen onafhankelijk consumentendesk waar consumenten met vragen over chemische stoffen naar toe kunnen gaan. Toch kun je als consument wel zelf actie ondernemen.
Zo'n keramische antiaanbaklaag is goed bestand tegen hoge temperaturen en er komen geen gifstoffen vrij tijdens het bakken.
Verbod op onder andere PFOS en PFOA
Zo is PFOS sinds 2008 verboden in veel toepassingen. PFOA en een aantal stoffen die daarop lijken, zijn sinds 2020 verboden voor producten voor consumenten, zoals antiaanbakpannen.
Het PFAS-vrije alternatief
Koken in pannen die gemaakt zijn met schadelijke chemische stoffen? Dat kan anders! GreenPan ontwikkelde in 2007 al de eerste pannen met een PFAS-vrije keramische antiaanbaklaag, genaamd Thermolon™. Die is gemaakt op basis van natuurlijke materialen, zoals diamant en een afgeleide van zand.
If You Care bakpapier is door zijn samenstelling duurzamer en composteerbaar. Het ongebleekte bakpapier is volledig chloor- en gifvrij met een laagje natuurlijke siliconen voor het gebruiksgemak. Ook in het productieproces worden geen giftige stoffen gebruikt. Zonder PFAS!
Het is niet te voorkomen dat je PFAS'en binnenkrijgt, omdat ze in kleine hoeveelheden in veel verschillende voedingsmiddelen kunnen zitten. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de risico's van PFAS-stoffen. Het gebruik wordt steeds meer beperkt. Nederland werkt met andere landen aan een Europees verbod op PFAS'en.
Pfas zijn daarnaast veel gebruikt in het vuil- en waterafstotend maken van regen- en buitensportkleding, papier met een afstotende coating, zoals bakpapier en pizzadozen, cosmetica, flosdraad, meubels en tapijt.
Het PFOS-schandaal is een milieuschandaal in België dat in juni 2021 aan het licht kwam toen bij werken aan de Oosterweelverbinding een vervuiling ontdekt werd met grote hoeveelheden van de giftige stof PFOS 15 km rond Zwijndrecht, veroorzaakt door het bedrijf 3M.
3M in België
Drie vestigingen: verkoop en marketing in Diegem, productie in Zwijndrecht (specialty materials) en Nijvel (schuurmiddelen).
PFAS (oftewel poly- en perfluoralkylstoffen) is een verzamelnaam voor meer dan 4000 verschillende stoffen. Als je kijkt naar pannen zijn de meest bekende stoffen PFOA, PFOS en PTFE (Teflon) en GenX. Deze stoffen worden chemisch gefabriceerd en komen van oorsprong niet uit de natuur.
Ze bevatten ook te veel dioxineachtige pcb's en - in mindere mate - zware metalen, zoals lood. In enkele eieren werd ook het gevaarlijke insecticide DDT gevonden, dat al jaren verboden is. Bij normale consumptie van deze eieren (2 à 3 per week) is er evenwel geen direct gevaar voor de volksgezondheid.
Een bron van PFAS zijn afvalstoffen die ontstaan bij de toepassing van de GenX-techniek. Deze bevinden zich in het afvalwater dat wordt geloosd. Een product van de GenX-techniek is teflon (polytetrafluoretheen), dat toegepast wordt als antiaanbaklaag in pannen.
PFOA kan in het milieu terechtkomen bij de fabricage, het gebruik en door afval van producten waar PFOA in is verwerkt. Ook kan het in het milieu gevormd worden als afbraakproduct van bepaalde andere fluorhoudende chemicaliën.
De keramische pan is de uitkomst voor mensen die gezonder willen en van koken houden. De keramische pan heeft erg veel voordelen ten opzichte van de teflon pan. Los van het feit dat deze geen schadelijke stoffen bevat welke in het lichaam of het milieu komen, wordt het eten op een veel gezondere manier bereidt.