Slikken doen we zeer vaak; zo'n 3000 keer per dag. Naast het doorslikken van eten en drinken, slikken we ons speeksel weg. Overdag doen we dit zo'n twee keer per minuut, 's nachts een keer per minuut. Slikken is voor een groot deel een reflexmatig proces.
Normaal gaat het slikken automatisch en vanzelf zonder dat we erbij nadenken. Bij het slikken zijn veel spieren betrokken, maar ook hersenzenuwen. Door een goede samenwerking tussen de spieren en zenuwen kunnen we slikken zonder problemen. Dat doen we gemiddeld 600 keer per dag.
Als u zich (vaak) verslikt, kan voedsel in uw longen terecht komen. Hierdoor kunt u een longontsteking krijgen. Rijnstate heeft een multidisciplinair slikteam om slikstoornissen te onderzoeken. Bij onbegrepen klachten kan nader onderzoek diagnostische informatie opleveren.
De zitpositie is de beste houding om goed te kunnen slikken. Hoofd, nek, mond, tong, keel, kaken, strottenhoofd en slokdarm werken in deze houding het beste met elkaar samen. Het slikken verloopt op deze manier snel. Men slikt ongeveer 600 keer gedurende een dag en een nacht.
Eten en slikken zijn activiteiten waarbij meerdere neurologische centra, zenuwen en spieren zijn betrokken. Het geheel verloopt in drie fasen: een orale (in de mond), een faryngeale (in de keelholte) en een oesofageale (in de slokdarm). Elke fase wordt door een verschillend neurologisch mechanisme bestuurd.
Slikproblemen herkennen
Verslikken, hoesten, kuchen tijdens het eten of drinken. Speeksel, eten of drinken loopt uit de mond. Moeite met het bewegen van de tong of met het kauwen. Moeite met het inzetten van een slikbeweging.
Bij pijn bij slikken is er sprake van een irritatie van de slijmvliezen in de keel. Dit geeft vaak een pijnlijk gevoel in de keel. Vaak gaat het slikken en spreken wat lastiger. Bij heftigere keelpijn kan er sprake zijn van een keelontsteking, waarbij meer klachten en ook koorts of opgezette klieren kunnen ontstaan.
Waarom zeggen we dat, wanneer je aan het eten bent, iets in je verkeerde keelgat schiet, terwijl we maar 1 keelgat hebben? Want we hebben namelijk 1 keelholte (keelgat) en 1 luchtpijp.
Soms hoeft iemand niet of nauwelijks te hoesten als er wat eten of drinken in de luchtpijp komt. Iemand kan dan wel benauwd worden of rood aanlopen. We spreken dan van stil verslikken, omdat het nauwelijks te horen is dat iemand zich verslikt.
Bij slaapgerelateerde gastro-oesofageale reflux vloeit tijdens de slaap maaginhoud terug in de oesofagus. Daardoor wordt de patiënt vaak wakker met een bittere smaak in de mond, zuurbranden, hoesten of een verstikkingsgevoel.
Overleven zonder tong is erg moeilijk, omdat het orgaan nodig is om te kauwen en slikken.
Stress en angst kunnen ook leiden tot problemen met het eten en drinken. Slikstoornissen hebben zowel lichamelijke als sociale gevolgen. Lichamelijke gevolgen zijn bijvoorbeeld verslikken, moeite met kauwen, het blijven hangen van voedsel of ongewenst gewichtsverlies.
Het voedsel komt dan in de luchtpijp terecht en in de meeste gevallen leidt dit tot een hoestbui, door het hoesten schiet het stukje voedsel los. Iedereen maakt dit wel eens mee. In enkele gevallen gaat het niet goed, men krijgt het benauwd, kan niet meer praten of hoesten en kan geen lucht meer krijgen.
Wanneer u keelkanker heeft, kunt u last hebben van een zweertje in de keel dat niet geneest, pijn die soms uitstraalt naar de oren en slikklachten die leiden tot gewichtsverlies. Ook kunnen zwellingen in de hals of keelholte ontstaan.
Maar als je je verslikt, sluit het strottenklepje de luchtpijp niet goed af en kan een deel van het voedsel in je luchtpijp en longen komen. Vorig jaar meldden tussen de 700 tot 1.800 mensen zich op de Spoedeisende Hulp vanwege ernstige verslikkingen en verstikkingen door voedsel en drank.
Wanneer voeding of speeksel in de longen komt en u onvoldoende kracht heeft om het voedsel uit de longen te hoesten, is er sprake van aspiratie. Dat kan gevaarlijk zijn. Wanneer er voeding of speeksel in de longen komt heeft u namelijk een grotere kans op het ontwikkelen van een longontsteking.
Mensen met een dysfagie ten gevolge van een spierziekte kunnen moeite hebben met het kauwen doordat de spieren snel vermoeid raken. Door vermoeidheid kunnen de spieren achterin de keel het voedsel ook niet goed in de richting van de slokdarm transporteren.
Zuurstoftekort in het bloed leidt na enkele minuten tot verlies van het bewustzijn en zeer snel tot het uitvallen van vitale organen, met name de hersenen.
Het kan een gevolg zijn van een allergie, uit de hand gelopen verkoudheid of verslikking, waardoor een stukje voedsel in het verkeerde keelgat terechtkomt. Het vaakst is de oorzaak bacterieel, waardoor behandeling met antibiotica (die bacteriën doden) bijna standaard is.
Het is mogelijk dat er toch voedsel in de longen terechtkomt. Dit kan gebeuren als u: niet voelt dat er eten en drinken 'het verkeerde keelgat' in gaat; moeite heeft met hoesten of als u niet meer kunt hoesten.
Eet ijs. Yup. Waterijs zorgt voor verkoeling en verdooft al doende de pijn. Let wel dat je stuk ijs geen citroen, suiker of zuivel bevat, want die kunnen je keel juist meer irriteren.
Een amandelontsteking van de keel begint meestal met forse keelpijn en een sterk roodgekleurde keel. Soms is de keelpijn alleen aanwezig bij het slikken. De keelamandelen kunnen opgezwollen raken en er kunnen witte puntjes (puskopjes) op de amandelen te zien zijn.
Regelmatig koud water drinken of op een snoepje zuigen, kan helpen tegen de pijn. Neem bij heftige pijn paracetamol. Antibiotica hebben bij keelpijn meestal geen zin.