Een tropische dag is volgens de meteorologie een dag waarop de maximumtemperatuur 30,0 graden of hoger is. Het grootste deel van ons land telt gewoonlijk (gemiddeld over 1991 tot 2020) twee tot acht tropische dagen per jaar.
Zomerse temperaturen van 25 graden of hoger komen in het binnenland op gemiddeld 24 tot 40 dagen per jaar voor, de meeste in het zuidoosten. Aan de kust worden gewoonlijk 12 tot 16 zomerse dagen gehaald.
Het aantal zomerse dagen van 25 graden of meer komt in De Bilt uit op 28 tegen 22 normaal. Arcen telt er maar liefst 52 tegen 32 normaal. Alleen in 2018 was dit aantal hoger met 55 zomerse dagen in Noord-Limburg. Het aantal tropische dagen komt in De Bilt uit op 9 tegen 5 normaal.
Dagen boven 35 graden in Nederland
Sinds het begin van de metingen van het KNMI, in 1901, kwam het in De Bilt maar negen keer voor dat het meer dan 35 graden werd. Vandaag was het met 35,5 graden de tiende keer.
Een zeldzaamheid in ons land. Sinds de start van de metingen zijn er maar twee dagen geweest waarop de temperatuur op een officieel meetstation van het KNMI boven 40 graden is uitgekomen: 25 juli 2019 en 26 juli 2019.
De warmste dag ooit werd op 25 juli 2019 gemeten in Gilze-Rijen. Het werd destijds 40,7 graden. In Zeeland werd het op die dag 40,6 graden.
Hoogste temperaturen ooit gemeten
Noord-Amerika: 56,7°C op 10 juli 1913 in Furnace Creek, Death Valley, Verenigde Staten. Afrika: 55,0°C op 7 juli 1931 in Kébili, Tunesië Azië: 55°C, in Al Majmaah, Saoedi-Arabië, op 8 juni 2019.
Record aantal tropische dagen op rij
In de zomer van 2020 werd in De Bilt op acht opeenvolgende dagen meer dan 30 graden gemeten. Nog nooit eerder sinds het begin van de metingen telde De Bilt zoveel tropische dagen achter elkaar. Het record stamde uit 1975 en 1941, beide jaren telden 6 tropische dagen op rij.
In 2019 werd die temperatuur voor het eerst in Nederland gemeten: op 25 juli werd het in Gilze-Rijen 40,7 graden, een absoluut record. "Als we nu weer 40 graden zouden meten, zo kort na de vorige keer, zou dat echt een freak event zijn", zegt Kuipers Munneke.
Vanaf 30 graden is het belangrijk om voorzichtig te zijn. Boven die temperatuur heb je kans dat je klachten krijgt als je veel gaat bewegen. Vooral als er veel vocht in de lucht zit. Dat wordt een hoge luchtvochtigheid genoemd.
In de weersvoorspelling voor de zomer van 2022 staat dat met name de maanden juni en augustus droog en warm zullen zijn. In de maand juli lijkt het iets meer te gaan regenen, maar zelfs dat is niet zeker. Als de wind niet uit het Westen, maar uit het Zuiden komt, zal het ook deze maand extreem warm worden.
April 2022 was een zeer zonnige maand. De zon scheen gemiddeld over het land 233 uur tegen 196 uur normaal. Verder was de maand te koud met een gemiddelde temperatuur van 9,3 graden tegen 9,9 graden normaal en de maand was gemiddeld iets te nat. Gemiddeld viel 51 mm tegen 41 normaal.
Een dag met een temperatuur van 20,0 graden of hoger wordt in de weerkunde een warme dag genoemd. Bij 25,0 graden of hoger spreken we van een zomerse dag en 30 graden of hoger is een tropische dag.
Juli is in het binnenland gemiddeld de warmste maand van het jaar. De normale maandelijkse waarden van de maximumtemperatuur variëren tussen gemiddeld 20 °C en die van de minimumtemperatuur gemiddeld 11°C. Soms kan het zeer warm worden met maxima boven 35°C.
Milde verschijnselen van extreme temperaturen of aanhoudende hitte kennen we allemaal wel: concentratieproblemen, hoofdpijn, vermoeidheid. Gezondheidsklachten door hitte noemen we ook wel hittestress.
In het huidige klimaat telt De Bilt gemiddeld 28 zomerse dagen. In dertig jaar tijd is het gemiddelde aantal zomerse dagen met 10 gestegen, want tussen 1961 en 1990 was de norm nog maar 18 zomerse dagen. Begin vorige eeuw, tussen 1901 en 1930, lag het gemiddelde met 13 zelfs nog een stuk lager.
De meeste wasmiddelen doen hun werk namelijk prima bij 30 graden. Wel zo prettig, want een lage temperatuur betekent natuurlijk minder energieverbruik – fijn voor het milieu én voor je portemonnee! 30°C is ook de beste temperatuur voor tere stoffen als zijde en bepaalde wolsoorten zoals lamswol, kasjmier en angora.
Onbetwist de heetste plek op onze aardbol is de Dasht-e Lut woestijn in Iran. Hier werd ooit een record temperatuur gemeten van 70,7°C. Leven is er niet, zelfs bacteriën houden het hier voor gezien op deze een na droogste plek op aarde (alleen delen van de Atacama-woestijn in Chili zijn droger).
Op vijf dagen werd het er warmer dan 30 graden en op veel plaatsen in ons land sneuvelden septemberrecords. Eindresultaat was een zomer met in De Bilt over juni, juli en augustus de record gemiddelde temperatuur van 18,7 graden (net als in 1826) en het record van 840,3 uur zon.
Een temperatuur van 30 graden voelt bij 50 procent luchtvochtigheid aan als 31 graden, bij 80 procent als 38 graden en bij 100 procent zelfs als 44 graden. Gevoelstemperaturen boven 55 graden zijn levensgevaarlijk omdat het lichaam zijn warmte maar moeilijk meer kwijt kan. Dat leidt tot oververhitting.
Een hittegolf is een serie van minstens 5 zomerse dagen, waarvan er zeker 3 tropisch zijn.
In de vorige eeuw stond het landelijke hitterecord bijna 75 jaar op Warnsveld. Op 23 augustus 1944 werd het toen 38,6 graden. In 2019 gingen we op 3 dagen over deze waarde heen en vandaag, 3 jaar later dus, alweer. Uit onderzoek blijkt dat de heetste dag tegenwoordig 4 graden warmer is dan 100 jaar geleden.
Minstens drie maanden per jaar is het in Jakoetsk, in het oosten van Siberië, rond de veertig graden onder nul. Daarmee is dit de koudste stad op aarde. Zeker, er zijn plekken waar het nóg kouder wordt, zoals ruim negenhonderd kilometer verder naar het oosten in het dorpje Ojmjakon (met 500 inwoners).
Griekenland is in de zomermaanden gemiddeld het warmst en ook nog eens het op één na droogste land van Europa.
In Somalië regent het bijna nooit. Het is daar bijna elke dag minstens 30 graden en de gemiddelde temperatuur ligt rond de 50 graden.