Als opbaring op een koelplaat of bedkoeling plaatsheeft, wordt geadviseerd om de overledene eerst 24 uur in een koelcel te plaatsen. Dit is vooral verstandig in de zomermaanden, bij overledenen die veel vocht vasthouden en corpulente overledenen.
U vraagt hoe lang een overledene ongekoeld op een kamer in een verzorgingshuis mag blijven. Dat is in principe onbeperkt. Althans, binnen 6 dagen (de 5e dag na die van het overlijden) moet iemand begraven of gecremeerd zijn, dus laat ik zeggen tot aan de uitvaart.
Hier bestaan geen regels voor. Om een overledene wel of niet thuis op te baren is een vrije keuze. Ook om hem 's nachts alleen te laten. De meeste mensen laten een overledene niet alleen in huis en zorgen voor een wake; dat is een kwestie van gevoel.
Iemand die overleden is moet uiterlijk op de 6e werkdag na overlijden begraven of gecremeerd worden. Het aantal dagen van opbaring is dus afhankelijk van het moment van overlijden. Omdat de periode tussen overlijden en uitvaart tegenwoordig 6 werkdagen mag zijn, is er een langere tijd van opbaring mogelijk.
Afhankelijk van de omgevingstemperatuur houdt de rigor mortis één tot drieënhalve dag aan. Bij het afleggen of het 'verzorgen' wordt het lichaam van de overledene soms gemasseerd.
De mond kan je na overlijden dichtdoen en met een handdoek-rolletje onder de kin dichthouden. Maar de mond is de sterkste spier van je lichaam en als de spierstijfheid afneemt, gaat de mond weer open staan. Overigens moet je als iemand een kunstgebit heeft, dit weer indoen voor het sluiten.
De huid. Als eerste zal het bloed wegtrekken uit de huid. Het directe gevolg is dat het slachtoffer een grauwe gele kleur krijgt. Deze kleur wordt alleen maar intenser naarmate de shock in een verder stadium komt.
Een avondwake is het gedenken van een overleden persoon aan de vooravond van diens begrafenis of crematie. Het is gebruikelijk in de traditie van het Rooms Katholieke geloof, een avondwake te houden waarbij gebeden en gezongen wordt voor de overledene.
Ook andere lichaamsdelen bewegen na de dood nog langzaam, maar zeker. Het betekent dat een lijk na anderhalf jaar een heel andere positie kan hebben dan tijdens overlijden. De politie moet daar bij onderzoek rekening mee houden, vinden de Australiërs.
Er vindt bij aanraking geen overdracht van bacteriën plaats van de overledene op de nabestaanden. Alle nabestaanden, ook kleine kinderen, kunnen de overledene aanraken zonder besmettingsgevaar. Een laatste kus geven kan zo zonder zorgen voor de gezondheid.
Cremeren is het proces waarbij een overleden lichaam wordt verbrand. Het verbranden van het lichaam doet voor diegene geen pijn, je voelt er dan niks meer van want alleen je lijf is er nog.
De weke delen van een lichaam zoals ogen en ingewanden zijn na enkele weken of maanden weg. Het spierweefsel (zeg maar het vlees) gaat veel en veel langzamer. Dat komt omdat er in de grond vrij weinig zuurstof doordringt, waardoor er een langzame stofwisseling en langzaam ontbindingsproces is.
Als er wordt gesproken over het schoonmaken na een overlijden of onopgemerkte dood, ligt de nadruk vaak op het risico van bloed overdraagbare ziekteverwekkers. Dit zijn ziektekiemen die in bloed leven en zeer veel ellende kunnen veroorzaken. Sommige van deze ziektekiemen worden bacteriën genoemd en anderen virussen.
Doelstelling is om de overledene te koelen tot een temperatuur tussen de 3 en de 5 graden Celsius boven het vriespunt. Dit is de ideale temperatuur om groei van micro-organismen en daarmee het ontbindingsproces te vertragen.
In Nederland wordt een kist begraven op dieptes tussen 2,80 en 1,10 meter. Daar kunnen wormen en kevers en zo niet bij. Overledenen worden ook niet opgegeten door andere dieren. Het verdwijnen van een overledene is een heel langzaam proces.
Het lichaam conserveren door koelen
Door het lichaam na het overlijden zo snel mogelijk te koelen worden ontbindingsprocessen vertraagd. De overledene blijft zo enkele dagen toonbaar en kan opgebaard worden.
Ook al begrijpt de stervende waarschijnlijk niet alles meer wat wordt gezegd, waarschijnlijk hoort hij wel alles en blijft hij tot op het laatst gevoelig voor geluid. Rust rondom de stervende is belangrijk. Aanraking kan rustgevend zijn, maar dit verschilt per persoon en per moment.
Het lichaam laat methaanthiol vrij gedurende het ontbindingsproces. Methaanthiol ruikt naar zweetvoeten en rotte witte kool. Dimethyldisulfide is een stinkend gas dat voortkomt via vele bronnen, zoals bacteriën, schimmels, planten, en dieren.
Waken bij een stervende zorgt ervoor dat de ruimte van de kamer gevuld is met liefdevolle aandacht en een wakker bewustzijn, op een moment dat de stervende heel kwetsbaar is in zijn doodsstrijd.
Afscheid nemen voor de uitvaart
Wat vaak voorkomt, is dat de nabestaanden gezamenlijk afscheid nemen van de overledene, vlak voor de uitvaartplechtigheid. Dit gebeurt dan in een uitvaartcentrum. Er kan bijvoorbeeld gekozen worden om als directe nabestaanden samen de kist te sluiten.
Het is van oudsher gebruikelijk om in Nederland nette zwarte kleding te dragen naar een begrafenis of crematie. Zwarte kleding wordt gezien als beleefd en netjes en daarnaast is zwart in deze situatie ook vaak een teken om te tonen dat je rouwt.
Een lijk begint grofweg na 48 uur te ontbinden en dan begint het een lucht af te geven. Het gaat pas echt stinken als er na een paar dagen vochtblaren zijn ontstaan die dan knappen.
Natuurlijk mag iemand de overledene op de mond kussen maar men moet wel rekening houden dat daar veel bacteriën aanwezig zijn. Het is wellicht een vervelend praatje maar direct na het overlijden begint het lichaam met het ontbindingsproces. Die lichaamssappen moeten weg en dat gaat vaak via de mondhoeken.
De persoon verliest stap voor stap het bewustzijn, kan onrustig worden of gaan hallucineren. Hierdoor gedraagt je dierbare zich anders dan normaal. Hij of zij kan bijvoorbeeld veel gebaren maken met de handen, terwijl deze niet goed te begrijpen zijn voor de naasten.