Tijdens het broedseizoen zonderen de koppels zich af en verdedigen hun territorium. Deze zwanen kunnen in het wild 20 tot 30 jaar oud worden. Ze brengen het grootste deel van hun tijd op het water door, want ze zijn erg onhandig op het land en bewegen zich moeizaam voort. Ze voeden zich dan ook vooral met waterplanten.
Maar ze zoeken dus wel een nieuwe partner! Vogels zijn, net als mensen, heel kieskeurig als het om hun partner gaat. Zij willen die zelf uitkiezen en ze redden het prima een seizoen alleen.
Zwanen zijn grote watervogels die bekend staan om hun elegantie en romantiek. De statige dieren worden in het wild ongeveer twintig jaar oud. Sommige zwanensoorten blijven het hele jaar door in Nederland, maar er zijn ook soorten die alleen bij ons komen overwinteren.
De jonge zwanen hebben al natuurlijke vijanden genoeg: eksters, kraaien, reigers, snoeken en ratten. Het wordt afgeraden om de zwanen (en eenden) brood te voeren. De dieren kunnen daardoor op mensen afkomen, en wegen en fietspaden blokkeren. Ze hebben het voer eigenlijk niet nodig.
Betrouwbare wetenschappelijke gegevens zijn moeilijk te vinden over zwanen die mensen zodanig aanvielen dat ze ernstig gewond raakten. Wel zijn er gevallen bekend van zwanen die mensen in de vinger beten. Vooral voor kinderen kan het gevaarlijk zijn om dichtbij te komen.
Toch is het verstandig om niet te dicht in de buurt van zwanen te komen – zeker niet als ze jongen hebben en nogal eens agressief uit de hoek kunnen komen. Want ondanks de lichte botten zal een klap op je kop met een zwanenvleugel niet bepaald als een aai over je bol voelen…
Zwanen kunnen op het land of op het water slapen, meestal met hun snavel tussen hun veren gestoken.
Oefenen op vliegende zwanen is slim: zo'n bakbeest van 14 kilo en een spanwijdte van bijna tweeënhalve meter met je camera volgen is nog een keer te doen. Zelfs met een systeemcamera. Je hoort ze ook nog eens aankomen door het lawaai van hun enorme vleugels.
Toch kan een zwaan of zwanenfamilie heel intimiderend zijn. "Dat ze agressief zijn en blazen is om hun gezin te beschermen, dat zal iedere goede ouder doen als iemand te dicht bij je kind komt." Zwanen dus ook.
Er was dan opstijgende wind waardoor de zeevogels even hun vleugels konden ontspannen. Op het land slaapt de vogel overigens een stuk langer: maar liefst 12 uur per dag. De resultaten komen niet uit de lucht vallen.
Zwanen kosten, afhankelijk van de soort, 50 tot 300 euro per stuk. De prijs voor zwanenvoer varieert van 0,5 tot 5 euro per kg.
Zwanen kunnen 25 jaar oud worden. De producten vinden vooral aftrek in Frankrijk en Duitsland, waar zwanenvlees als een exclusieve lekkernij wordt beschouwd. De zwanenhouderijen bevinden zich in de provincies Zuid-Holland en Urecht. De beesten worden buiten gehouden en zijn geleewiekt (blijvend gekortwiekt).
Het voedsel van de knobbelzwaan bestaat uit waterplanten en waterdiertjes. Zwanen zijn met hun lange hals gespecialiseerd in het grondelen naar waterplanten op diepten waar grondelende eenden niet meer bij kunnen. Verder eten ze gras.
Zwanen zijn planteneters. Een knobbelzwaan eet wel vier kilo planten per dag. Hij eet graag waterplanten die op de bodem van een sloot of plas groeien. Met zijn lange hals kan hij bijna een meter diep in het water komen.
Jonge zwanen hebben minstens 4 maanden zorg nodig. Meestal zorgen de ouders wel 10 maanden. Pas als ze goed kunnen vliegen moeten ze weg: de ouders verjagen ze voor ze een nieuw nest gaan maken.
Het mannetje is groter; hij heeft ook een zwaardere nek. Het mannetje heeft een knobbel bovenop de snavel; bij vrouwtjes ontbreekt die. In de lente zwelt die knobbel aan en wordt de snavel roder.
Ze verdedigen hun nest en jongen fel, maar het is een broodje aap dat ze met een slag van hun vleugel een mensenarm kunnen breken. Zwanen gebruiken hun indrukwekkende voorkomen vooral om te dreigen. De grote botten in de vleugel van een zwaan zijn weliswaar sterk, maar ook hol.
Met een vlucht van 1725 kilometer heeft een Russische zwaan het wereldrecord nonstop vliegen gebroken. Het oude record, 700 kilometer, stond op naam van een Amerikaanse soortgenoot. Nederlandse wetenschappers van het Instituut voor oecologisch onderzoek hebben de topvlucht elektronisch geregistreerd.
Zwanen kunnen een snelheid van 95 kilometer per uur halen. Doordat ze zwaar zijn, hebben ze wel een flinke aanloop van een aantal meters nodig om in de lucht te komen.
Een zwaan die broedt of gaat broeden, kan een gevaarlijke indruk maken als je dichtbij komt. Het dier kan happen in je broekspijp. Maar zwanen hebben geen tanden.”
Ze maken gorgelende en blazende geluiden, al zijn die niet vaak te horen. Als je hen stoort op hun nest, sissen of knorren ze woedend. - Ze beschermen hun territorium - dat heel groot kan zijn - zo goed als ze kunnen. Hun dreighouding is echt imposant: ze buigen hun hals naar achteren en bollen hun vleugels.
Zwarte zwanen zijn monogaam en blijven meestal hun hele leven bij dezelfde partner. Ze leven als koppel en verdedigen hun territorium, maar soms leven ze ook in groepen. Zwarte zwanen kunnen in het wild 40 jaar oud worden. Ze voeden zich met waterplanten die ze dankzij hun lange nek uit het water kunnen halen.
De wilde zwaan is een wintergast in Nederland. Ze broeden in Fenno-Scandinavië en Rusland en overwinteren op Nederlandse weiden en op wateren in het duingebied. Wilde zwanen zijn slanker dan knobbelzwanen en groter dan kleine zwanen.
Zwanen mogen ook verjaagd worden met behulp van honden, haviken en valken. Wat kunnen die nu beginnen tegen zo'n groot dier? Ingeklapt. De honden en roofvogels worden ingezet om zwanen te verjagen, niet om ze te vangen.