De paashaas is een verzonnen kinderritueel, met een pedagogisch karakter. Hij schenkt oorspronkelijk slechts eieren aan kinderen die zich goed gedragen. Via een vertaald Duits boek was de paashaas in ieder geval in 1825 in Nederland bekend.
Het verhaal van de paashaas zou zijn oorsprong vinden bij de Teutonen: een Germaanse stam die in de laatste eeuw voor Christus van het wereldtoneel verdween. De stam hield er diverse mythes op na, waaronder verhalen omtrent de godin Ostara. Eén van deze verhalen vertelt hoe een klein meisje een gewond vogeltje vond.
Een daarvan is dat de figuur van de paashaas ontspringt van een volksverhaal van de Teutonen -een Germaanse stam- over Ostara. Deze godin van de vruchtbaarheid zou een gewond vogeltje veranderd hebben in een haas om het te genezen. Die haas zou ieder jaar terugkomen met eieren als teken van dankbaarheid.
De term Pasen heeft zijn oorsprong in het joodse Pesach. De opstanding van Jezus vond plaats tijdens Pèsach, de joodse viering van de uittocht uit Egypte. Tijdens het Eerste Concilie van Nicea (325) zijn de data van beide feesten officieel ontkoppeld.
De mythe van Ostara
Ze bad tot de godin Ostara om hulp. De godin kwam toegesneld. Ze zag dat het vogeltje er heel slecht aan toe was en veranderde het in een haas. Aan het meisje vertelde ze dat de haas voortaan één keer per jaar terug zou komen om gekleurde eieren te leggen.
Tijdens de lente wordt het steeds langer licht (=geel), breekt de zon (=geel) vaker door en zijn er geboorten van dieren, zoals eendjes (=geel) en komen de voorjaarsbloemen als narcissen (=geel) in de bloei. Zowel lente als Pasen staan voor vruchtbaarheid en een nieuw begin en daarom is geel de kleur van Pasen.
In plaats van een haas is er een haan in Beieren, een kip in Tirol, een vos in Thüringen en in Westfalen en een koekoek in Hannover.
Pasen is niet zomaar een feest. Het is het 'Feest der feesten', het brandpunt van het christelijke geloof. Aan de dood en verrijzenis van Jezus Christus ontlenen alle sacramenten en alle overige vormen van lofprijzing en heiliging hun kracht.
Pasen is het belangrijkste christelijke feest en draait om de kruisiging en wederopstanding van Jezus Christus. Pasen zelf valt op zondag en is in feite de dag dat Jezus uit de dood herrees. Maar het paasfeest is ook wel de verzamelnaam voor de hele week, van Witte Donderdag tot tweede paasdag.
Pasen: de wederopstanding
Op paaszondag zou Jezus zijn opgestaan uit zijn graf. Reden genoeg voor een feestje. Daarom eindigt op deze dag de vastenperiode. Omdat christenen dit nooit op hun rustdag buiten de deur kunnen vieren, is er nog een tweede dag aan vastgeplakt.
In de bijbel staat beschreven dat Jezus Christus in de Joodse paasweek gekruisigd werd, en dat herdenkt men met de Pasen. Daarom is Pasen altijd in de week na de eerste volle maan van de lente. Pasen zal daarom het vroegst op 22 maart en uiterlijk op 25 april vallen.
In de Duitse folklore was het konijn verbonden met het christelijke idee achter Pasen: het eeuwige leven. Waarom? Omdat konijnen werden geboren met hun ogen open en daardoor geloofden mensen dat ze altijd “wakker” waren geweest.
In de vastentijd tussen Aswoensdag en Pasen mochten er lang geleden geen vlees en geen eieren worden gegeten. Daarom beschilderden mensen de eieren die in die tijd werden gelegd. En op Paaszondag mochten er eindelijk weer eitjes worden gegeten.
Na de kerstening van het Paasvuur kreeg dit vuur een nieuwe symboliek. Namelijk van de overwinning op de dood door Christus' opstanding tijdens Pasen. Het vuur symboliseert daarbij een nieuw begin en een nieuw leven, zoals bij de Germanen het vuur voor vruchtbaarheid symbool stond.
Tijdens de paasdagen tikken Nederlanders ongeveer 35 miljoen eitjes. Dat is volgens de Algemene Nederlandse Vereniging van Eierhandelaren (ANEVEI) ruim twee eieren per persoon in het hele paasweekend. Normaal ligt de consumptie van eieren op gemiddeld twee per week.
Met elkaar eten we zo'n 35 miljoen eieren met Pasen: zo'n twee eitjes per persoon dus. Die eieren komen eigenlijk allemaal uit Nederland. De kippen bij de Nederlandse kippenboeren leggen bij elkaar elk jaar tien miljard eieren.
Goede Vrijdag is de vrijdag vóór Pasen. De Kerk herdenkt dat Jezus Christus werd gegeseld en, aan het kruis genageld, stierf. Door zijn kruisdood, zo leert de kerk, heeft Jezus Christus de mens verlost. Goede Vrijdag is de droevigste dag van het kerkelijk jaar in het algemeen en van het Paasfeest in het bijzonder.
De joden lezen in hun wetten dat ze voor Pasen een lam moeten slachten. Zij herdenken daarmee de uittocht van Mozes uit Egypte. In het christendom staat het lam voor het offer van de onschuldige ter verlossing van de medemens.
De precieze herkomst van het woord Pasen is niet helemaal met zekerheid te achterhalen. Vermoedelijk staat het in verband met het joodse feest 'Pesach', maar de oorsprong kan ook liggen in het Latijnse woord 'pascua', dat weide betekent en op die manier zou verwijzen naar de lente.
De laatste dag voor Pasen, Stille Zaterdag, herinnert aan de tijd dat Jezus' lichaam in het graf lag. Op deze dag worden de kerkklokken niet geluid.
Een paasei is een versierd ei of chocolade-ei, dat op sommige plaatsen met Pasen wordt verstopt voor kinderen die de eieren nadien mogen zoeken. Het verstoppen stamt uit de Germaanse traditie om eieren, als symbool van vruchtbaarheid, in akkers te begraven zodat deze akkers op hun beurt vruchtbaar zouden worden.
Hier in Nederland en andere landen met een Germaanse oorsprong zijn in het feest enkele elementen overgenomen uit het Germaanse Ostara-feest, namelijk de paashaas en de paaseieren. Ostara is de godin van de dageraad (nieuwe dag), het (nieuwe) leven en de vruchtbaarheid.
Vooral in Zuid-Frankrijk eet men een grote omelet, gemaakt van de eieren die nog over zijn. Deze traditie heet omelette de Pâques of ook wel pâquette. Al weken voor Pasen vind je in de winkels allerlei lekkernijen: taarten, gebakjes en chocolade in de vorm van eieren, nestjes, hazen en klokken.
Pasen in Duitsland; Net als in Nederland, vieren de Duitsers twee dagen lang Pasen: eerste paasdag en tweede paasdag. Daarnaast is ook Goede Vrijdag in Duitsland een officiële feestdag. Houd er rekening mee dat de meeste Duitsers vrij zijn en de winkels tijdens de feestdagen dan ook gesloten zijn.
Ook de Duitsers zijn fanatiek in het versieren van hun huis, tijdens de paasdagen. Overal in de Duitse woningen vind je gekleurde chocolade eieren en paashazen. In de weken voor Pasen organiseren de Duitsers verschillende paasmarkten met de mooiste paasversieringen en natuurlijk lekker eten en drinken.