Als de poep en plas van een koe bij elkaar komen, ontstaat er stikstof die schadelijk is voor de natuur. De oplossing: een speciaal koeientoilet om de urine mee op te vangen zodat die niet met de poep mengt! Dus jij gaat Nederland van het stikstofprobleem af helpen?
Het voer dat koeien eten en verteren zorgt in meer of mindere mate ook voor stikstofuitstoot. “Zo geven boeren hun koeien vaak voer met net teveel eiwit (waar stikstof in zit), ongeveer 10 procent eiwit te veel. Dat komt in de urine terecht en vervliegt deels als ammoniak. Die ammoniak daalt neer in de natuur.
Emissie (uitstoot)
Stikstofoxiden komen vooral vrij bij verbranding van fossiele brandstoffen. De belangrijkste bronnen van stikstofoxiden zijn het verkeer, energiecentrales en de industrie. Ammoniak komt vooral uit de landbouw, maar ook het verkeer en mensen produceren ammoniak.
Van de Nederlandse uitstoot naar de lucht bestaat ongeveer 65% uit ammoniak (NH3) en 35% uit stikstofoxiden (NOx). De landbouw zorgt voor ongeveer 60% van de stikstofuitstoot (door mest, maar ook uit kassen en door landbouwvoertuigen), het wegverkeer voor bijna 30%.
Koeienmest bevat namelijk fosfaat en nitraat. In beperkte mate geen probleem, maar een teveel is schadelijk voor de bodem, water en luchtkwaliteit. Om de milieu-impact van het huidige mestoverschot te beperken zijn er striktere regels ingevoerd die de uitstoot van fosfaat en nitraat moeten reduceren.
De hoeveelheid stikstof hangt af van hoeveel melk een koe in een jaar produceert (in kilogram) en van het ureumgehalte (in milligram voor elke 100 gram melk). Ook de hoeveelheid fosfaat hangt af van de melkproductie.
De koe stoot ongeveer evenveel broeikasgas uit als een gemiddelde auto die 25.000 km per jaar rijdt. Dus als je iets minder rijdt, wat de meesten van ons doen, stoot hij 1,5 tot 2 keer zoveel uit als het gemiddelde autogebruik van een gezin. Hoeveel koeien zijn er op de planeet? In Nederland zijn er 4 miljoen.
Stikstofoxiden, de andere vorm van stikstofuitstoot, komen vooral door verbranding van fossiele brandstoffen door verkeer, de energiesector en de industrie. Uit de lijst van 100 grootste bronnen van stikstofoxiden blijkt dat Schiphol, na Tata Steel, een van de grootste bronnen van stikstofoxiden is.
Koeien zijn de grootste stikstofproducenten. Zodra hun plas en mest samenkomt ontstaat ammoniak en dit is een vorm van stikstof. Sinds 2020 zijn boeren verplicht om minder krachtvoer met eiwitten aan hun koeien te voeren. Daardoor produceren die koeien minder ammoniak en dus stikstof.
In Nederland stoot de landbouw volgens het RIVM al decennia de meeste stikstof uit, gevolgd door industrie en verkeer. Zeker in de buurt van Natura 2000-gebieden is dat een probleem. De meeste uitstoot van ammoniak komt dan wel van de boeren, maar ze zijn zeker niet de enige die ammoniak uitstoten.
“De stikstofemissie is vooral in bepaalde gebieden erg hoog, vooral in noordwest-Duitsland, waar relatief veel veehouderij is”, legt Ehlers uit. Maar omdat Duitsland een veel groter landoppervlakte heeft dan Nederland, is de uitstoot relatief minder.
De meeste planten kunnen stikstof alleen in minerale vorm uit de bodem opnemen. Verbindingen met stikstof komen ook voor in explosieven. Veel chemische verbindingen zoals ammoniak, salpeterzuur, nitraten en cyaniden bevatten stikstof.
Vogelsoorten als de korhoen en de tapuit worden ernstig bedreigd, de duinpieper is al verdwenen en ook de boomleeuwerik lijdt volgens het WNF onder de stikstof. Sterke dalers onder de vlinders zijn de kleine heivlinder en het gentiaanblauwtje. Onder de reptielen gaat het slecht met de levendbarende hagedis.
Bij teveel stikstof in de natuur verzuurt de bodem. Niet alle planten kunnen daar goed tegen en verdwijnen daardoor. Met als gevolg dat er ook dieren verdwijnen uit de natuurgebieden zoals bijen, insecten en vogels. Hierdoor neemt de biodiversiteit af.
Veruit het grootste deel, 57 procent, komt voor rekening van koeien. De 184 miljoen kilo stikstof uitgestoten is opgebouwd uit 132 miljoen kilo ammoniak en 246 miljoen kilo stikstofoxiden. Deze cijfers zijn afkomstig van het RIVM.
Stikstof is een scheikundig element en CO2 een scheikundige verbinding. Een chemisch element is niet meer splitsbaar. Dat is anders met CO2, wat een verbinding is van het element koolstof (de letter C) met twee elementen zuurstof (de letter O).
Stikstofgebrek kan ontstaan door het onderwerken van stro en houtsnippers omdat voor de afbraak van deze stoffen, de bacteriën stikstof onttrekken aan de bodem. Compost en dierlijke mest, bloedmeel en hoornmeel zijn natuurlijke bronnen van stikstof. Bloedmeel en hoornmeel zijn verkrijgbaar in poedervorm.
Anders dan vaak wordt gedacht, heeft Nederland als geheel geen stikstofprobleem. Al deze heisa gaat over de stikstofdepositie in een enige tientallen 'overbelaste' Natura2000 gebiedjes, die vaak maar een paar hectare groot zijn.
Om stikstof te reduceren, moeten alle sectoren bijdragen, volgens de commissie-Remkes. Om de Nederlandse natuur weer in een goede staat te brengen, is het nodig om de uitstoot van stikstof de komende tien jaar te halveren. Dat verstrekkende advies bracht de commissie-Remkes maandag uit aan de regering.
Stikstof is van zichzelf niet schadelijk voor mensen en de natuur. De lucht die we inademen bestaat voor het grootste deel uit stikstofgas (N2). Samen met zuurstof en waterstof vormt stikstof ook verbindingen als stikstofoxiden (NOx) of ammoniak (NH3).
Een gedeelte van de stikstof komt naar beneden met regen: natte depositie. Het overige deel van de stikstof komt naar beneden door de werking van de zwaartekracht (droge depositie). Ammoniak kan in de lucht of in het water reageren tot ammonium (NH4+).
Stikstofverbindingen uit mest en urine worden door bacteriën afgebroken en komen als ammoniak in de lucht. Ammoniak komt voor een groot deel van veeteelt. Een ander deel van de reactieve stikstof - nitraat - kan via uitspoeling in het grondwater komen. Beide stoffen komen via de lucht door neerslag elders terecht.
Koeien maken namelijk melk van gras en bij dat verteringsproces ontstaat methaan in de pens van de koe. Koeien stoten dit gas uit via hun mest en door het laten van boeren en scheten en dragen zo bij aan de uitstoot van broeikasgassen.
Welk dier vervuilt dan het meest? Het ene dier is het andere niet: runderen eten meer en ander voer dan kippen. Runderen (of preciezer geformuleerd: de productie van rundvlees) vragen ook de meeste ruimte en stoten de meeste broeikasgassen uit (met name omdat ze veel methaan produceren), gevolgd door varkens en kippen.
Je wordt er tegenwoordig mee om de oren geslagen: vliegen is slechter dan vlees eten. Duidelijk is dat vliegen erg slecht is voor het klimaat. Maar is het slechter dan vlees? Op Nederlands niveau draagt de veestapel volgens de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) voor 10% bij aan de broeikasgasuitstoot.