Iemand die moeite heeft om zijn zelfbeeld overeen te laten stemmen met het beeld dat zijn omgeving van hem heeft, kan je zeker aanleren waar hem de crux zit. En hoe hij deze beelden beter op elkaar kan afstemmen. Dan begin je met hem uit te leggen dat mensen alleen maar je buitenkant zien.
Het draait hierbij om het terugkijken op eigen ervaringen om daarvan te kunnen leren. Zelfreflecteren betekent dat je jezelf een spiegel voorhoudt om zo stil te staan bij hoe je bijvoorbeeld werkt, welke keuzes je daarbinnen maakt, welke vaardigheden je inzet en hoe dat voelt. Het draait bij reflectie altijd om jou.
Reflecteren is een belangrijke competentie en vooral een veelgebruikte term. Wanneer je 'googelt' op de term reflecteren geeft dat meer dan 200.000 resultaten. Ook in mbo-opleidingen wordt van je verwacht dat je kunt reflecteren en bijvoorbeeld reflectieverslagen schrijft voor je opdrachten / portfolio.
Reflecteren is bewust nadenken over je eigen handelen om op die manier je professionaliteit te vergroten. Soms heb je een frisse blik nodig om naar jezelf te kijken. Die frisse blik is verrassend dichtbij: cliënten kunnen jou veel vertellen over jouw manier van werken en hoe zij jou ervaren.
Waarom is dat soms zo moeilijk? Wanneer je vrijuit reflecteert, is het heel makkelijk om net even te lief te zijn voor jezelf. Misschien komt er wel een kritische doorvraag-vraag bij je op, maar het is heel makkelijk om jezelf voor de gek te houden en de moeilijke vragen te ontwijken.
Een vaardigheid betekent dat je reflecteren op jezelf kan leren. Door regelmatig te reflecteren op je eigen handelen (en daar ook acties aan te koppelen!) ben je in staat om jezelf te ontwikkelen en je gedrag en prestaties te verbeteren.
Niet iedereen kan van nature gemakkelijk reflecteren. Sommige mensen geven bijvoorbeeld de voorkeur aan het kennisleren. Zij vinden het leuker om met theorieën bezig te zijn dan met hun eigen houding. Welke manier van leren jij vooral zult gebruiken is afhankelijk van je eigen leerstijl.
Zelfreflectie betekent dat je jezelf een spiegel voorhoudt. Je staat stil bij hoe je werkt door naar jezelf te kijken over een bepaalde periode. Je denkt daarbij na over de keuzes die je hebt gemaakt binnen je werk.
Het is een kritische noot van jezelf op je voorgenomen en gerealiseerde onderzoek (de voor en na situatie). Het doel hiervan is om na te gaan wat je leerpunten zijn om beter te kunnen handelen in een toekomstige, soortgelijk situatie.
Zelfreflectie is als in de spiegel kijken en jezelf kritisch onder de loep nemen. Alle mooie en minder mooie eigenschappen van alle kanten bekijken. Door zelfreflectie leer je jezelf kennen, het vergroot je zelfkennis en zelfinzicht.
Reflectie helpt bij het vergroten van zelfkennis, het ontwikkelen van een adequate attitude en vaardigheden en het construeren van nieuwe kennis en deze integreren in het eigen handelen. Zo blijf je leren en je handelen verbeteren.
Reflectievragen om terug te blikken
Wat maakte dat het een succes was? Welke eigenschappen en kwaliteiten heb je hiervoor ingezet? Wat heb je over jezelf geleerd? Op welk moment voelde je je het vrolijkst?
Reflectieve vragen hebben de bedoeling iemand te beïnvloeden, bijvoorbeeld door aannames en veronderstellingen aan de orde te stellen, opties te verkennen en der- gelijke. Daarbij is het uitgangspunt dat mensen door hun ervaringen (onbewust) veel meer weten dan ze denken te weten.
We moeten begrip hebben van hetgeen psychologen definiëren als 'zelfreflecterend bewustzijn. ' Het is eigenlijk een 'metacognitieve' vaardigheid die we allemaal kunnen trainen en versterken. Het betekent bovenal dat we kunnen nadenken over en reflecteren op onze eigen mentale en emotionele processen.
Je kunt op twee dingen terugkijken: het onderzoek dat je hebt gedaan – dit wordt meestal de 'discussie' genoemd; datgene wat je hebt geleerd van het hele scriptieproces – dit heet meestal de 'reflectie'.
Zo zijn er bijvoorbeeld het spiraalmodel van Korthagen, het ui-model van Korthagen, het model van Kolb (1984), het reflectiemodel van Atkins en Murphy (1984), het model van Oelofsen (2012). Het overgrote deel van de reflectiemodellen is cyclisch.
Reflecteren geeft medewerkers de kans om te kijken in hoeverre het hen lukt zo te communiceren en te werk te gaan zoals zij en anderen dit graag hebben. Het geeft de kans te bedenken wat bijdraagt aan wat goed gaat in hun communicatie en werk, maar ook wat hen belemmert in hun gesprekken en zo hun werk te verbeteren.
Zelfreflectie is een uiterst krachtige tool, maar zo over jezelf nadenken kan soms ongemakkelijk aanvoelen. Het vergt kwetsbaarheid, moed, toewijding en tijd. Met deze zelfreflectie voorbeelden helpen we je nadenken over je eigen gevoelens en over redenen van bepaald gedrag, om uiteindelijk te groeien als persoon.
Reflecteer op een methodische manier, bijvoorbeeld door een lijstje vragen te doorlopen of een reflectiemodel te gebruiken. Reflecteer niet alleen op probleemsituaties maar ook op succeservaringen. Gebruik feedback van anderen om vanuit dat gezichtspunt te reflecteren.
Open vragen
Wat, waar, wanneer, hoe, kun je me iets meer vertellen over … Liever geen 'waarom'-vragen, deze kunnen bedreigend overkomen (ter verantwoording roepen) De kern van reflecteren is dat het niet zozeer gaat om 'waarom' maar om 'waardoor'.
Een gesloten vraag heeft vooraf bepaalde antwoordkeuzes waaruit de respondent kan kiezen. Bij een open vraag wordt de respondent gevraagd om in zijn of haar eigen woorden feedback te geven.
Bij een reflectie probeer je te verwoorden wat de ander bedoelt, en kijk en luister je of je dit goed begrepen hebt. Over het algemeen vertelt de ander meteen weer door.