Afhankelijk van de literatuur spreekt men ook van gestructureerde versus ongestructureerde observatie of spontane observatie. In dit kader maken wij een onderscheid tussen participerende en niet-participerende observatie, spontane observatie, systematische observatie en gestructureerde observatie.
Een observatie is een methode om gegevens te verzamelen door zelf waar te nemen. De onderzoeker observeert personen, plaatsen en activiteiten om zo in de omgeving zelf informatie te verzamelen. Tijdens een observatie is het belangrijk om te observeren met aandacht voor de context.
Wees voortdurend kritisch op jezelf. Objectief wil zeggen dat je van feiten uitgaat, en zo min mogelijk je eigen mening, gedachten of gevoelens mee laat spelen. Je observeert datgene wat je daadwerkelijk ziet, hoort, ruikt of voelt. Registreer en rapporteer vooral feiten en trek niet te snel conclusies.
Een observatieformulier is een formulier dat gebruikt wordt bij het observeren van leerlingen. Observeren is het aandachtig waarnemen van een persoon en beschrijven wat je ziet. Op een observatieformulier staan vragen en/of punten waar de observator op let.
Bij een gestructureerde observatie is het doel van je onderzoek al duidelijk. Hierdoor kun je een duidelijk doel stellen bij je observatie. Hierbij schrijf je een observatieschema dat je tijdens het observeren gebruikt. Door het gebruik van een schema kun je de resultaten uiteindelijk makkelijk met elkaar vergelijken.
Observeren moet je zo objectief mogelijk doen, dus je moet vooral feiten registreren. Registreer aantallen (frequenties, duur) van bepaald gedrag, en vermijd subjectieve aanduidingen als 'verdrietig' als iemand huilt. Iemand kan ook huilen van woede of machteloosheid.
Alles wat je waarneemt, leg je vast in een verslag. Na je observaties analyseer en interpreteer je de verkregen data om je onderzoeksonderwerp te kiezen, hypothesen op te stellen, antwoord te geven op hoofd- of deelvragen of eventueel een conclusie te trekken.
Maak bij het observeren gebruik van een observatielijst. Met een gestructureerde verslaglegging isje informatie consistent en kun je de verzamelde data achteraf gemakkelijk analyseren. Zorg tijdens het observeren voor een open en onderzoekende houding. Voorkom dat je te snel conclusies trekt over gedragingen.
Observeren in de klas is doelgericht, planmatig en moet zo objectief mogelijk gebeuren. Er is verschil tussen systematisch of gestructureerd en niet-systematisch of ongestructureerd observeren. Bij gestructureerd observeren heeft de observator een vooraf vastgesteld doel voor ogen.
Het voordeel van observatie is dat je deze als onderzoeker direct waarneemt, waardoor fenomenen of gebeurtenissen niet gekleurd worden door de manier waarop dit gecommuniceerd wordt (zoals bij enquêtesen interviews). Observatie is een bij afstudeeronderzoeken iets minder vaak toegepaste kwalitatieve methode.
Bij gestructureerde of systematische observatie wordt van tevoren vastgelegd welk gedrag je observeert en welke aspecten van het gedrag: frequentie, duur, intensiteit. De observaties worden vastgelegd in een observatieformulier. Dit kan alleen als je van tevoren precies weet wat voor aspecten belangrijk zijn.
Gedurende het verpleegkundig proces maakt de verpleegkundige gebruik van observaties. Observeren is de doelgerichte en systematische waarneming van gedragingen, kenmerken en uitingen van een of meer personen of van een gebeurtenis.
Observeren is het waarnemen van de empirie met de eigen zintuigen. Observeren is een van de vijf vormen van meten (in methodologische zin). Het betekent het rechtstreeks waarnemen van de empirie met de eigen zintuigen en dat noteren in een databestand.
Observeren kan worden omschreven als het zorgvuldig en aandachtig waarnemen van verschijnselen met als doel de verschijnselen zo nauwkeurig mogelijk te leren kennen. In de observatie spelen processen zoals denken, theorievorming, classificatie, analyse en interpretatie een belangrijke rol.
Degenen die observeren, worden in dit boek leerkrachten, hulpverleners of begeleiders genoemd. De- genen die geobserveerd worden, krijgen de aanduiding leerlingen, cliënten of bewoners.
Er zijn een aantal valkuilen bij het observeren. De neiging om te snel een mening te vormen op grond van een eerste indruk. De neiging om anderen onze eigen motieven, eigenschappen of gebreken toe te dichten. Een vooraf gevormd oordeel, gebaseerd op eerdere ervaringen.
Bij objectief observeren geef je feitelijk weer wat er gebeurt. In dit voorbeeld: het kind huilt.
Naast veiligheid en een optimale ontwikkeling is het van groot belang dat kinderen zich prettig en op hun gemak voelen in de groep. Door te observeren leren we het kind nog beter kennen, zien we wat er goed gaat en waar het ondersteuning bij kan gebruiken.
Observeren betekent letterlijk 'gadeslaan', 'in acht nemen' of 'waarnemen'. Waar- nemen bestaat zuiver gesteld uit het opnemen van prikkels met de zintuigen. Afhankelijk van de prikkels gaat het om verschillende zintuigen (het zicht, het gehoor, de reuk-, tast-, en smaakzin).
Bij time-sampling of ook wel interval- sampling, kan een duidelijke scheiding tussen gedragseenheden of een duidelijk patroon, niet gemaakt worden. In zulke gevallen neemt men een onnatuurlijker eenheid van observatie, te weten een tijdseenheid.