In de zomer heeft Nederland vaker te maken met droge periodes, doordat er dan meer water verdampt dan dat er neerslag valt. Maar momenteel staat 2022 volgens het KNMI wel in de top-5 van droogste jaren sinds het begin van de metingen in 1901.
De droogte neemt af. Hoewel er regionaal nog grote verschillen zijn, is er landelijk geen sprake meer van een grotere vraag dan aanbod van zoet water. Daarom wordt nu overgegaan van het niveau 'feitelijk watertekort' (niveau 2) naar 'dreigend watertekort' (niveau 1).
Gevolgen van droogte en verdroging
schade aan natuur en afname biodiversiteit - door verdroging groeien planten, bloemen, struiken, heide, grasland en bomen minder goed. Hierdoor ontstaat schade. Ook neemt de kans op bosbranden toe.
In droge maanden ligt het landelijk gemiddelde vaak tussen de 100 en 200 millimeter. In jaren met extreem warme en droge zomers, zoals 1976 en 2018, liep het landelijk neerslagtekort op tot 250 millimeter. Op sommige plekken in Oost-Nederland lag het tekort vorig jaar zelfs op 400 millimeter.
Er is sprake van droogte als er gedurende langere tijd minder regen valt dan normaal in combinatie met grote verdamping. Dus als er meer water verdampt dan dat er bijkomt, ontstaat droogte. De droogte wordt berekend uit de hoeveelheid regen die valt, verminderd met de verdamping.
Een oostenwind maakt Nederland droger
Daar komt neerslag uit, die uiteindelijk via het grondwater of rivieren weer in zee terechtkomt. Herhaal. Zo'n 35 procent van die neerslag komt via het grondwater of de rivier weer in zee terecht. De rest verdampt opnieuw.
Het droogste seizoen van het jaar is de lente, van half maart tot mei.
Ook hier komt 1921 verreweg als droogste jaar naar voren, en wordt ze gevolgd door de droogtes van 1996, de jaren vijftig (1949, 1953-1954, 1956, 1959-1960) en 1976. De meest recente droogtes van 2017 en 2018 waren behoorlijk intens, maar niet in dezelfde mate als de grootste droogtes van de 20ste eeuw.
Droogte ontstaat als er meer water uit de bodem verdampt, dan dat er bij komt. En verdampen, dat deed het water in 1976. Het KNMI schatte dat er landelijk 17% meer water verdampte dan normaal, met lokale uitschieters tot 21%. Nederland was dus kurkdroog.
De meeste droogtes sinds 1964 vonden plaats in Ethiopie, Somalie en Kenya. De langste droogteperiode duurde 9 jaar: sinds 1969 tot 1978 in Chad.
Delen van Nederland kampen opnieuw met droogte. Op veel plaatsen heeft het al weken niet geregend en ook de maand maart was droog. Het aantal maatregelen tegen de droogte groeit, zoals het verhogen van het waterpeil in het IJsselmeer voor de waterwinning.
Onder veel Nederlanders heerst het idee dat Nederland een zeer nat klimaat heeft, maar dat is een misvatting, die vooral gebaseerd is op het gevoel en niet op cijfers. Gemiddeld valt er gedurende 7% van de tijd in Nederland neerslag in de vorm van regen, sneeuw, ijzel of hagel.
Kan hier het water ook opraken? Gelukkig hoeven wij ons in Nederland, ook bij een tijdelijk watertekort op tropische dagen, geen zorgen te maken over de drinkwatervoorraad. Het water dat vandaag uit de kraan komt is honderden, soms wel duizenden jaren geleden gevallen als regen.
Ook als de droogte lang duurt, is er in het algemeen geen probleem met de drinkwatervoorziening. Er zijn grote voorraden en die worden continu aangevuld. De natuur en landbouw hebben veel water nodig. Vergeleken daarmee is wat we nodig hebben voor drinkwater maar erg weinig.
Zoals elk jaar houden Rijkswaterstaat, waterschappen, drinkwaterbedrijven, provincies en betrokken ministeries de watertoestand sinds maart in de gaten. Sinds 13 juli 2022 is opgeschaald naar het niveau dreigend watertekort (niveau 1). Vanaf vandaag geldt een nationaal feitelijk watertekort (niveau 2).
In de weersvoorspelling voor de zomer van 2022 staat dat met name de maanden juni en augustus droog en warm zullen zijn. In de maand juli lijkt het iets meer te gaan regenen, maar zelfs dat is niet zeker. Als de wind niet uit het Westen, maar uit het Zuiden komt, zal het ook deze maand extreem warm worden.
Op de site www.clo.nl kun je het aantal dagen per jaar met neerslag bekijken. Dat varieert grofweg tussen de 120 en 155. Het is dus sowieso rond de 240 dagen per jaar helemaal droog. Bedenk daarbij dat het natuurlijk nooit de hele dag regent.
Een hete lucht stand droogt de grond sneller uit. Wanneer de grond veel fijn materiaal bevat, dan kan dit weggeblazen worden door de hete lucht. In dat geval is een gewone oven stand beter. Afhankelijk van de vochtigheid voor het drogen en de samenstelling van de grond duurt het 12 tot 72 uur voordat de grond droog is.
Mooi-weerdagen in cijfers
Juli en augustus bieden doorgaans de meeste dagen met mooi weer. Gemiddeld over 100 jaar tellen die zomermaanden er in De Bilt elk 7, tegen 5 in april en juni. September levert gewoonlijk 4 mooi-weerdagen op, maart 3, oktober 2 en de wintermaanden gemiddeld 1 à 2.
Juli is in het binnenland gemiddeld de warmste maand van het jaar. De normale maandelijkse waarden van de maximumtemperatuur variëren tussen gemiddeld 20 °C en die van de minimumtemperatuur gemiddeld 11°C. Soms kan het zeer warm worden met maxima boven 35°C.
Het klimaat van de Canarische Eilanden wordt beschouwd als het beste klimaat ter wereld dankzij de milde en aangename temperaturen het hele jaar door. Daarbij komt nog de geringe neerslag en het feit dat de archipel de regio in Europa is met de meeste zonuren per dag.
En hoe meer de aarde opwarmt, hoe meer vocht verdampt uit oceanen, rivieren en land. Door de warmere temperaturen sterven veel planten af, waardoor nog minder water wordt verdampt. Het resultaat is een neerwaartse spiraal die leidt tot (extreme) droogte.
Je beregent het best 1 à 2 keer per week met ongeveer 2,5 cm wanneer er geen regen is voorspeld. Door 2 keer flink te beregenen, trekt het water dieper de grond in en zullen de wortels dieper op zoek moeten gaan naar water. Diepere wortels houden het gazon ook tijdens droogte en een sproei verbod veel langer groen!
Om je pas gezaaide stukje grond goed vochtig te houden kun je een krant of jutezak flink nat maken. Haal de krant of zak wel opnieuw weg wanneer de eerste exemplaren kiemen. Breng een laagje mulch aan rond je planten, dat houdt onkruid weg en belangrijker nog, het houdt langer vocht vast in de bodem.