De vastentijd begint voor katholieken na de drie dagen van Carnaval, op Aswoensdag, wanneer het askruisje wordt opgelegd. De periode eindigt met Pasen. De vastenperiode duurt in totaal 46 dagen, zo'n zes en een halve week. Op 40 dagen wordt er daadwerkelijk gevast, de zes zondagen zijn hiervan uitgezonderd.
Het is de bedoeling niet of nauwelijks te eten en te drinken, geen geslachtsgemeenschap te hebben, en in het algemeen afstand te nemen van alle verslavingen en hartstochten die de weg tot God kunnen versperren. Vasten is in de kern een verstervingsoefening waarbij op een dag maar één enkele maaltijd wordt gebruikt.
Vasten: van Aswoensdag tot Pasen
De katholieken herdenken op die manier een verhaal uit de Bijbel waarin Jezus 40 dagen in de woestijn doorbracht zonder eten of drinken. Officieel mogen gelovigen op vrijdagen en op bijzondere dagen zoals Aswoensdag geen vlees of ander voedsel consumeren.
Tijdens de 40 dagen voor Pasen wordt er traditioneel door katholieken gevast. De eerste vastendag wordt Aswoensdag genoemd. Om zich voor te bereiden op de vastentijd vieren katholieken de drie dagen voor Aswoensdag feest: Carnaval. De datum van het Paasfeest wisselt ieder jaar.
Veertig dagen verbleef Mozes op de berg, toen hij de Wet in tien geboden van God ontving. De profeet Elia ondernam een tocht van veertig dagen naar de berg, waarop God hem zou verschijnen. Jezus trok zich veertig dagen in de woestijn terug om zich door vasten en bidden voor te bereiden op zijn zending onder de mensen.
Onrein voedsel is bijvoorbeeld vlees waar nog bloed inzit, vlees dat afkomstig is van niet-herkauwende dieren met gespleten hoeven of dieren die een natuurlijke dood zijn gestorven. Varkens, hazen en konijnen zijn dus uitgesloten.
Hoewel de periode tussen Aswoensdag en Pasen 46 dagen telt, kent de vastenperiode bij de rooms-katholieken 40 dagen; de 6 zondagen wordt er niet gevast. Het traditionele vasten houdt volgens het katholieke geloof in dat er op Aswoensdag en Goede Vrijdag slechts één volledige maaltijd wordt gegeten.
Als de zon ondergaat, is het tijd om te eten, en zo doe je dat gezond. Rond 21.15 uur gaat de zon onder en mogen de moslims die aan de Ramadan meedoen het vasten verbreken: eten, een sigaretje, water drinken en tandenpoetsen.
Voor moslims is de wijze van vasten voorgeschreven, bij katholieken wordt het aan de persoon zelf overgelaten. Dat betekent dat zaken zoals geen vlees eten, minder of niet snoepen, geen alcohol gebruiken, het geven van aalmoezen* wel worden aangeraden, maar niet verplicht worden gesteld.
Als we vasten, neemt de stoelgang toe en dalen de hartslag en de bloeddruk. De energie uit voedsel raakt op. De lever breekt vetten af en produceert ketolichamen, die een alternatieve energiebron vormen voor het brein.
Vasten bevordert de zelfbeheersing
Als we goed vasten, leren we onze begeerten en lusten in bedwang te houden. We worden sterker, doordat we onszelf laten zien dat we zelfbeheersing hebben. Als we onze kinderen leren vasten, zullen zij de geestelijke kracht ontwikkelen om verleiding in hun leven af te wijzen.
Gunstig effect op korte termijn
"De onderzoeken die tot op heden gedaan zijn laten zien dat periodiek vasten op de korte termijn een gunstig effect kan hebben op het vetgehalte, het cholesterol en de bloeddruk.
Het vasten tijdens de Ramadan begint volgend jaar op donderdagochtend 23 maart en eindigt op donderdagavond 20 april met het Suikerfeest (Eid al-Fitr). De maand Ramadan begint officieel de voorgaande avond bij zonsondergang, dus op woensdagavond 22 maart 2023. De Ramadan is de negende maand in de islamitische kalender.
Chronisch zieken, zwangere vrouwen en ouderen mogen de ramadan overslaan. Reizigers en mensen die zware lichamelijke arbeid moeten verrichten, hoeven niet te vasten, maar moeten de gemiste dagen later inhalen. Wie niet vast, moest wel een tegenprestatie leveren in de vorm van het betalen van een 'Fidya'.
Het vasten wordt gezien als vorm van zuivering van de ziel en het bedanken van Allah voor alles wat hij gegeven heeft. De ramadan leert mensen zelfdiscipline en moslims voelen en tonen verbondenheid met arme en hongerige mensen overal op de wereld. Op deze manier voel je hoe het is om geen eten te hebben.
Tijdens de islamitische vastenperiode zijn menstruerende vrouwen vrijgesteld van het vasten. De redenering daar achter? Menstruatie maakt de rituele wassing ongeldig en daardoor ook de mogelijkheid om het ritueel gebed te verrichten onmogelijk.
De heilige dadel
Dadels bevatten naast suikers ook essentiële koolhydraten en vezels die het lichaam een boost geven en je helpen te herstellen van het vasten. Deze traditie is begonnen nadat de profeet Mohammed elke ochtend dadels at en een glas melk om de honger te onderdrukken.
Met intermittent fasting kun je afvallen, mits je in totaal minder calorieën met je voeding binnenkrijgt dan je verbruikt. Om de dag vasten leidt tot een groter gewichtsverlies dan periodiek vasten. Dit is vrij logisch omdat je met om de dag vasten meer dagen per week een lage energie inname hebt.
Tijdens de ramadan wordt je geacht tussen zonsopgang (eigenlijk: begin ochtendschemer, “zodra de zwarte draad van de witte draad is te onderscheiden”) tot zonsondergang te vasten. Dit betekent dat je niet mag eten, drinken en geen seksuele omgang hebben met je partner tussen zonsopgang en zonsondergang.
Naar vrijwillig langdurig vasten - zeg: langer dan een week - is minder onderzoek gedaan. "Wat we ervan weten, komt vooral van mensen die bijvoorbeeld in hongerstaking zijn gegaan. Bekend is dat je dan ook spierweefsel gaat verliezen. Je lijf gaat in een soort hongerstand en je schildklier gaat ook anders werken.
Van 24 tot 72 uur vasten
Wanneer je 24 uur niks gegeten hebt, zal de voorraad glycogeen op zijn. Het lichaam gaat er dan alles aan doen om weer glucose aan te maken en gaat dan over op de lichamelijke reserves. Deze toestand wordt ketose genoemd.
Uit ervaring is gebleken dat tijdens een vastenkuur van 5 dagen het lichaamsgewicht daalt met gemiddeld 2 kg. Het secundaire effect is dat na 5 dagen vasten de stofwisseling verhoogt blijft en dat ook met normaal gezond eten eventueel nog een aantal kilo's afgevallen wordt.