Als je een medicatiefout opmerkt, moet hiervan een melding gemaakt worden. In veel organisaties heet dit een MIC melding (melding incident cliënt). De meeste organisaties hebben afspraken over hoe die melding gedaan wordt en hoe je eventueel de collega erbij betrekt die de fout maakte.
Medicatieveiligheid kan verbeterd worden door verschillende aspecten aan te pakken. Hoe wordt omgegaan met medicatiefouten, inschattingsvermogen maar ook het opslaan en in beheer houden van medicatie.
Controleer bij losse medicatie: juiste cliënt, juiste medicijn, juiste hoeveelheid, juiste tijd, juiste vorm.
Medicatie-incidenten kunnen in grote lijnen onderverdeeld worden in drie groepen: de drie 3 P's (Pil, Proces en Patiënt).
De indeling van deze cursus is gebaseerd op de vier belangrijkste aandachtspunten bij medicatie: indicatie, gebruik, bijwerkingen, wisselwerkingen.
Voorbeelden van medicatiefouten zijn het geven of pakken van een verkeerd medicijn of dosis door een onduidelijke verpakking of het verkeerd bewaren door een onduidelijke instructie. Ook kan het zijn dat zorgverleners een medicijn verkeerd toedienen, omdat het bijbehorende hulpmiddel lastig te gebruiken is.
Medicatiefouten komen in soorten en maten. Geschat wordt dat er elk jaar ongeveer 1000 doden vallen door medicatiefouten. Dat zijn dus meer doden dan in het verkeer. Daarnaast wordt geschat dat er jaarlijks 25.000 ziekenhuisopnames zijn vanwege medicatiefouten.
Het is de verantwoordelijkheid van de apotheek om een toedienlijst te leveren. Signaleer dit probleem en bespreek dit met de apotheek of met je leidinggevende, zodat de organisatie dit kan bespreken met de apotheek. Op die manier kan het probleem worden opgelost door degene die er voor verantwoordelijk voor is.
De reactie van patiënten op geneesmiddelen kan sterk verschillen. Hieraan kunnen verschillende factoren ten grondslag liggen, zoals leeftijd, geslacht, ernst van de aandoening, therapietrouw, omgevingsinvloeden, effecten van andere interventies en genetische variaties.
Per jaar belanden 27.000 mensen in het ziekenhuis door verkeerd medicijngebruik. Een groot aantal overlijdt door medicatiefouten en sinds 2013 neemt dat aantal niet af.
Gevolgen van medicatiefouten
Medicatiefouten belasten zowel patiënten, verpleegkundigen als ziekenhuizen. Ziekte of pijn kan optreden en in ernstige gevallen kunnen medicatiefouten zelfs leiden tot de dood. Naast de directe gevolgen voor de pasgeboren of premature baby, komt ook het vertrouwen van de ouders in gevaar.
Het tuchtcollege behandelt wekelijks zaken tegen verpleegkundigen die een fout hebben gemaakt in hun werk of die op de een of andere manier nalatig zijn geweest. Oftewel: verpleegkundigen van wie het handelen of nalaten in strijd is met het belang van een goede uitoefening van de individuele gezondheidszorg.
Ook tabletten met een maagsapresistente omhulling (msr of enteric coated) mag je in de meeste gevallen niet vermalen. Het malen van tabletten met risicovolle stoffen wordt vanwege mogelijke gezondheidsrisico's ook afgeraden, zoals tabletten met cytostatica.
Poeders, tabletten en dragees: kun je vaak twee jaar bewaren, maar de werking kan in die tijd wel afnemen. Gebruik deze medicijnen niet als de kleur anders is of als er brokken ontstaan. Zijn tabletten aan elkaar gekleefd, gebruik ze dan niet. Vloeibare medicijnen en drankjes: zijn na openen zes maanden houdbaar.
Volgens Woltermann is er altijd een marge. “Één week na de houdbaarheidsdatum is het medicijn niet meteen niet meer goed. Of na 1 maand, 3 maanden of 1 jaar.” Maar u wilt wel graag dat een middel goed werkt en het geen giftige stoffen bevat. “Daarom is het beter om u gewoon aan de houdbaarheidsdatum te houden.
In Nederland overlijden jaarlijks ongeveer 1.000 mensen door foutief medicijngebruik. Dat aantal moet drastisch omlaag. Hetzelfde geldt voor de bijna 50.000 ziekenhuisopnames die het gevolg zijn van verkeerd gebruik van medicijnen.
Er zijn twee manieren waarop het lichaam geneesmiddelen weer kwijt raakt: via de nieren en via afbraak door de lever. Sommige geneesmiddelen gaan via de nieren, sommige gaan via de lever en sommige hebben een mengvorm van deze twee. Onze nieren filtreren het bloed.
'Voorheen werd het melden van incidenten cliënten en calamiteiten (MIC) ervaren als verplichting en daarmee een doel op zich. Na de registratie van het incident had je “voldaan” aan de meldplicht en daar hield het vaak mee op.
Belangrijke informatie over de medicijnzakjes/baxterzakjes:
Op ieder zakje staat de dag, de datum en het tijdstip van inname, maar ook welk geneesmiddel erin zit en hoe dit geneesmiddel eruit ziet (de kleur en de vorm). U kunt dus eenvoudig controleren of u de juiste geneesmiddelen inneemt.
Controleer of je alle spullen hebt klaarstaan die je nodig hebt; Check of de vijf basisregels kloppen: juiste cliënt, juiste tijdstip, juiste medicijn, juiste tijdstip, juiste manier van toedienen en juiste dosis; Voorkom als zorgverlener direct huidcontact met het medicijn.
Medicatieveiligheid is een breed begrip. Het gaat om de kwaliteit van geneesmiddelen maar ook om het juiste gebruik ervan door zorgverleners en instellingen die geneesmiddelen toepassen of voorschrijven.
Het geven van geneesmiddelen is voorbehouden aan artsen, apothekers en andere medische beroepsgroepen.