Prikkel je empathische hersenen
Denk bijvoorbeeld aan oefeningen waarbij je in stilte zit en geestelijk de aandacht en positieve gevoelens focust op jezelf, daarna een dierbaar persoon, dan een neutraal persoon, vervolgens een persoon met wie je problemen hebt en ten slotte alle mensen.
Wanneer je het gevoel hebt dat jij niet voldoende inlevingsvermogen hebt kun je er veel aan doen om dit te gaan ontwikkelen. Je gaat dan leren om vanuit het perspectief van de andere persoon naar de dingen te kijken en dingen waar te nemen.
Mensen met een gebrek aan empathie zijn echt niet geïnteresseerd in anderen. Ze zijn niet in staat om zich in de situatie van een andere persoon te verplaatsen. Ze zullen dus ook niet begrijpen hoe anderen denken en voelen. Bovendien kijken ze niet verder dan hun eigen wereld.
Mensen die weinig empathie hebben, zijn waarschijnlijk opgegroeid in gezinnen waar weinig ruimte was voor emoties en gevoelens. In sommige gevallen werden gevoelens en emoties zelfs niet gewaardeerd of werd het laten zien van emoties als 'slecht' of negatief beoordeeld.
Je houdt rekening met lastige omstandigheden waarin de ander verkeert. Je toetst of je de gevoelens van iemand anders goed hebt waargenomen. Je laat merken wanneer mensen in een gesprek elkaar niet goed begrijpen of langs elkaar heen praten. Je respecteert andermans principes en ethische of morele overtuigingen.
Ervaar je weinig tot geen gevoelens en/of emoties, dan is er in de meeste gevallen sprake van onderdrukking ervan. Dat kan al vanaf heel jong zijn, en is doorgaans totaal onbewust. Vrouwen hebben vaker een probleem met het toelaten van boosheid, mannen met het toelaten van verdriet.
Voor een deel zullen verschillen in empathie zeker erfelijk bepaald zijn. Maar ingrijpende traumatische gebeurtenissen en je hechtingsstijl (hoe je moeder in het algemeen reageerde als je als kind huilde) kunnen daarbij zeker een rol spelen.
Wie zich goed in andermans gevoelens kan verplaatsen, heeft meer vrienden en vaak een meer bevredigend liefdesleven. Empathie kun je onderscheiden in 'cognitieve empathie' (het goed kunnen lezen en begrijpen van andermans gevoelens) en 'affectieve empathie' (het goed kunnen meevoelen en begaan zijn met een ander).
Alexithymie (uitgesproken als: /ˌalɛksiti'mi/, uit het Griekse ἀ-, λέξις en θυμός, letterlijk zonder woorden voor emoties) is een persoonlijkheidstrek gekenmerkt door moeilijkheden in het beschrijven en onderscheiden van gevoelens, een beperkt fantasieleven en een denken dat voornamelijk gericht is op de buitenwereld ...
Vanaf de leeftijd van 2 jaar speelt emotioneel begrip een grote rol in empathisch gedrag. Hoewel emotioneel begrip al langzaam ontwikkelt tijdens de eerste levensjaren, is het pas rond het derde levensjaar zodanig ontwikkeld dat gesproken kan worden van begrip.
Iemand met een gebrek aan empathie weet nauwelijks wat zijn gedrag bij anderen teweegbrengt. Hij loopt er tegenaan dat hij geen goed contact met anderen heeft. Ook ervaart hij vaak onbegrip. Hij begrijpt niet waarom andere mensen bijvoorbeeld geïrriteerd reageren op zijn gedrag.
Voorbeeld: "Ik schrik van wat je zegt, maar ik hoor graag van waaruit je dit zegt. ' of "Ik denk dat ik een andere mening heb, maar ik hoor graag wat jij hierover zegt." Wie empathisch luistert, richt de aandacht op wat de ander 'hier en nu' voelt en nodig heeft, ook al vertelt de spreker een situatie uit het verleden.
Vaak komt een gesloten houding voort uit een gevoel van onveiligheid. De persoon in kwestie heeft op een bepaald punt in zijn of haar leven een link gelegd tussen kwetsbaar zijn en gekwetst worden. Die link is vaak, bewust of onbewust, zwaar beladen met angst en kan daardoor niet zo makkelijk worden uitgewist.
We noemen niets voelen of geen plezier meer beleven ook wel anhedonie. Iedereen heeft dit weleens en het gaat vaak gewoon weer over. Als het lang duurt en erg is, kan het ook onderdeel zijn van bijvoorbeeld depressie, trauma, psychose, persoonlijkheidsproblemen.
Bij emotionele verwaarlozing gaat het vaak juist om dingen die ouders níet doen: ze geven een kind geen aandacht, liefde, emotionele steun en bevestiging. Of hun gedrag is heel onvoorspelbaar, het ene moment lief, het andere moment afwijzend, waardoor een kind geen veiligheid voelt.
Te empathisch, te inlevend, te invoelend of te begripvol is een valkuil. Je kunt je goed verplaatsen in de ander maar je gaat te ver. Merk je dat je soms té inlevend bent en dat je je teveel verplaatst in de gevoelens van de ander? Dat is een valkuil!
Niet iedereen heeft een empatisch vermogen.
Het kan zijn dat het gewoon onvermogen is, egoïsme, of om zichzelf te beschermen. Dat laatste zou kunnen gelden als empathie bestond uit medelijden hebben, maar dat is het dus niet. Medeleven is echt wat anders dan medelijden.
Verminderde empathie komt met name voor bij traumatisch hersenletsel ,maar wordt ook gemeld na een beroerte /CVA en na degeneratief letsel, denk bijv. aan Frontotemporaal degeneratie FTD e.a.
Ondanks het gebrek aan empatisch vermogen, zijn narcisten geen ongevoelige mensen. Integendeel, ze kunnen juist heel gevoelig zijn. Ze kunnen zelfs kenmerken vertonen van HSP'ers, maar hebben duidelijk een gebrek aan emphatie.
Maak oogcontact en richt je volledig op de persoon. Stel hem vragen om hem op zijn gemak te laten voelen, bijvoorbeeld of hij iets wil drinken. Als je het gesprek begint, stel open en neutrale vragen zonder waardeoordeel. Daarmee vergroot je het gevoel van veiligheid en toon je je betrokkenheid.
“Als je meer empathie toont, voelen mensen zich gezien, begrepen en serieus genomen”, aldus Ellen. “Hierdoor geef je een ander de ruimte om over zijn of haar gevoelens te praten. Je gaat dieper met elkaar in gesprek en je bereikt elkaar. Ook voelen mensen zich veiliger als je empathie toont.