Mensen vertellen na een psychose vaak dat het leek op een droom. Of een nachtmerrie terwijl ze wakker waren. Een psychose duurt meestal een paar dagen tot een paar maanden. Een eerste psychose gebeurt het vaakst bij jonge mensen tussen 18 en 25 jaar.
Hoelang duurt een psychose? Een psychotische periode duurt meestal weken tot maanden. Sommige mensen krijgen één keer een psychose terwijl anderen vaker een psychotische periode doormaken. Een psychose komt het meest voor bij mensen tussen de 16 en 30 jaar.
Je hoort dan iets wat je niet kunt plaatsen. Bij een lichte psychose kun je je daardoor onrustig of verward voelen en je hebt een angstig gevoel, omdat je dingen hoort die heel raar of naar zijn. Soms kan het zo zijn dat de stem je een opdracht geeft om iets te doen.
Symptomen zijn anders van persoon tot persoon. Maar ook per persoon kunnen ze verschillen van week tot week of zelfs van moment tot moment. Daarom spreekt men van een psychotisch spectrum. Een psychose kan kortdurend en eenmalig zijn of regelmatig terugkeren.
Een psychose begint vaak met niet-specifieke klachten. Iemand verandert bijvoorbeeld in zijn gedrag, lijkt niet langer geïnteresseerd in sociale contacten en wordt minder actief. Vervolgens wordt hij bijvoorbeeld achterdochtig, hoort stemmen, hallucineert en kan niet meer helder denken.
Een psychose duurt meestal een paar dagen tot een paar maanden. Een eerste psychose gebeurt het vaakst bij jonge mensen tussen 18 en 25 jaar.
Een psychose wordt vaak uitgelokt door een heftige gebeurtenis die gepaard gaat met stress, zoals een overlijden, scheiding of andere ontregelende gebeurtenis. Of door een heftige positieve verandering, zoals de geboorte van een kind. Slaapgebrek en drugs- of medicijngebruik kunnen de kans op een psychose vergroten.
De belevingen tijdens een psychose worden onder meer bepaald door karakter, achtergrond en cultuur. Ook recente gebeurtenissen kunnen van invloed zijn. Een psychose kan enkele uren duren, maar ook weken of maanden. Sommige mensen maken één keer in hun leven een psychose door, anderen vaker.
Besef dat eventuele wanen en hallucinaties voor de persoon op dat moment waarheid zijn. Veroordeel niet en probeer iemand niet te overtuigen van jouw gelijk; geef wel aan dat jij de wereld anders ervaart. Voorkom dat iemand zich op- of ingesloten voelt en zorg dat er altijd een fysieke uitweg is.
U neemt grote risico's: u geeft bijvoorbeeld veel geld uit of heeft zonder na te denken seks. Daardoor kunt u in de problemen komen. Tijdens een manie kunt u ook dingen zien of horen die er niet zijn (hallucinaties) of dingen denken die niet kloppen (wanen). U heeft dan een manische psychose.
Iemand met een psychose heeft last van één of meerdere symptomen. Deze symptomen kunnen we onderverdelen in positieve symptomen en negatieve symptomen. Positieve symptomen gaan over verschijnselen die als het ware bij iemands manier van denken en doen komen, zoals hallucinaties, wanen en verward denken en handelen.
Het kan zijn dat er sprake is van een psychose. Waarschijnlijk heb je zelf niet door dat je ziek bent. Dat komt doordat je in een psychose het contact met de werkelijkheid kwijt bent. Vaak heeft je omgeving eerder door dat er iets niet klopt dan jijzelf.
Een psychose zonder medicatie kan binnen een week weg zijn of een jaar of langer aanhouden. Er is geen precies antwoord op te geven, behalve dat je ook zonder medicatie uit de psychose kan komen. Het is over het algemeen niet zinvol om iemand te proberen overtuigen dat anderen zijn ideeën niet hebben.
Kenmerken (symptomen) van een psychose zijn: bijzondere waarnemingen, zoals het horen en zien van dingen die anderen niet beleven (hallucinaties) bijzondere en stellige overtuigingen die niet met de werkelijkheid overeenkomen (wanen) problemen in het logisch denken, zoals verwardheid of van de 'hak op de tak-denken'
Mensen komen tijdens een psychose voor buitenstaanders vaak wel verward over, maar er is meestal niks mis met het bewustzijn en het geheugen. Zaken worden dus vaak zeer goed herinnerd. Soms kunnen dempende effecten van medicijnen er wel voor zorgen dat mensen zich bepaalde zaken niet meer herinneren.
Iemand die een psychose doormaakt, heeft zijn gedachten, gevoelens en gedrag niet onder controle. Voor hem of haar zijn de wanen en hallucinaties werkelijkheid. Het heeft vaak geen zin om te zeggen: “De stemmen die je hoort zijn niet echt” of “Je wordt niet achtervolgd!”.
Als je een psychose hebt, verwerken je hersenen de prikkels anders, het netwerk in je hersenen is verstoord en uit zijn evenwicht. Ook neurotransmitters (zoals dopamine, glutamaat en GABA) zijn uit hun evenwicht, het dopaminesysteem is bijvoorbeeld heel actief.
Neem contact op met je huisarts. Denk aan het signaleringsplan. Zoek contact met je eerdere hulpverlener als je al eens eerder een psychose hebt gehad. Ga iets doen wat je gedachten bezig houdt, zoek afleiding.
Bij vier op de vijf patiënten komt een psychose vaker terug. Enkele jaren na de eerste psychose heeft 40% geen psychotische of negatieve symptomen. Zo'n 40 tot 50% heeft wel symptomen maar functioneert daarbij redelijk. Bij 10 tot 20% van de mensen met een psychose blijven er veel symptomen optreden.
Schizofrenie ontwikkelt zich bij mannen gemiddeld 5 jaar eerder dan bij vrouwen. Bij mannen heeft de eerste psychose meestal plaats tussen het 16e en 35e levensjaar; bij vrouwen is dit meer variabel. In de menopauze hebben vrouwen een verhoogde kans op schizofrenie.
Antwoord. Vroeger dacht men wel dat psychose schadelijk was voor de hersenen – maar inmiddels is duidelijk dat dit niet het geval is. Wel kun je na een psychose last blijven houden van een reeks van verschijnselen zoals vage psychotische gedachten, motivatieproblemen en problemen met aandacht en geheugen.
Bij psychose is sprake van een veranderde beleving van de werkelijkheid die waarnemen, denken en emoties beïnvloedt. De belangrijkste symptomen zijn wanen, hallucinaties, problemen met samenhangend spreken, gedesorganiseerd gedrag en motivatieproblemen.
Een psychose kan ook een reactie zijn op een ernstige depressie of burn-out. Een traumatische ervaring kan (in de toekomst) later ook een veroorzaker zijn van een psychose. Langere tijd onder grote stress staan.
Neem iemand serieus
Mensen die de vroege stadia van een psychose doormaken kunnen zich zorgen maken maar ook bezorgd zijn om hun ervaringen te bespreken vanwege wat anderen misschien denken. Ook kunnen de ervaringen op zichzelf al angstaanjagend zijn. De sleutel is om zorgzaam, zachtaardig en niet-oordelend te zijn.