Het huidige personeelstekort heeft meerdere oorzaken. Zo hebben we aan de ene kant te maken met vergrijzing en worden er steeds minder kinderen geboren, wat ervoor zorgt dat de populatie werkenden afneemt. Tegelijkertijd maken we, nu de coronacrisis (deels) voorbij is, een sterke economische groei door.
Een van de grote oorzaken is vergrijzing, en dat die eraan zit te komen, weten demografen al jaren. Vergrijzing betekent dat er meer mensen met pensioen gaan dan er op de arbeidsmarkt bij komen. Sectoren met hoge vergrijzing zijn op dit moment onder meer de overheid, onderwijs en transport.
Vooral in de sectoren cultuur, sport en recreatie, vervoer en opslag, de horeca en de handel ervaren ondernemers extra werkdruk voor het personeel als belangrijkste gevolg van het personeelstekort.
'Als er recessie is, zijn er minder vacatures en meer werklozen. Groeit de economie, dan ontstaat er krapte op de arbeidsmarkt. ' Tweede oorzaak is de vergrijzing.
Volgens het Centraal Bureau voor Statistiek heeft meer dan 80 procent van de bedrijven inmiddels te maken met een personeelstekort. Vooral in de handel, de zakelijke dienstverlening en de zorg staan vele tienduizenden banen open.
Naast de coronaberoepen die nu hot zijn, bieden ICT en techniek nog steeds structureel meer vacatures dan andere vakgebieden. Ook in de bouw, onderwijs, analyse & onderzoek en zorg is blijvend veel vraag naar personeel.
Volgens het CBS is het personeelstekort sinds de jaren zestig en zeventig niet zo groot geweest. Vóór corona leek dit probleem niet zo groot. Maar nu is het ineens overal zichtbaar. "In de basis zien we dat er in alle sectoren tekorten zijn", zegt Bart Kock, directeur van uitzendbureau Start People.
arbeidsmarkt / productie / inkomensverdeling: tekort aan de productiefactor arbeid in verhouding tot de productiefactor ...
Het arbeidsaanbod en de aard van het werk zal de komende jaren ook veranderen als gevolg van de voortschrijdende technologische ontwikkelingen. Banen zullen verdwijnen, maar er zullen ook nieuwe voor in de plaats komen. Dit vraagt om nieuwe vaardigheden van werknemers en om continu te blijven leren.
De komende 20 jaar blijft de beroepsbevolking nog wel krimpen, denkt Joop Schippers, hoogleraar arbeidsmarkt aan de Universiteit Utrecht. Wilthagen denkt zelfs dat het nog wel 30 jaar kan duren.
Even een blik personeel opentrekken, zoals werkgevers lang gewend waren te doen, is er voorlopig niet meer bij; het gaat misschien wel twintig, dertig jaar duren voor de arbeidsmarkt een nieuw evenwicht heeft gevonden, zegt Joop Schippers.
Het tekort bij ProRail is niet alleen te wijten aan het algehele tekort op de arbeidsmarkt, concluderen de onderzoekers. De spoorbeheerder heeft zelf ook steken laten vallen. Op de werkvloer wordt er flink gemopperd, onder meer omdat medewerkers het gevoel hebben dat hun klachten over problemen weinig uithalen.
FNV: Grote zorgen onder personeel
Dat blijkt uit een peiling van vakbond FNV onder 664 werknemers waar vooral grondpersoneel en beveiligers aan mee hebben gedaan. De werkdruk zien zij als grootste knelpunt, gevolgd door het hoge ziekteverzuim, vertraagde vluchten en lange wachtrijen van passagiers.
Horecaondernemers hebben grote moeite om personeel te vinden. Veel jongeren vertrekken naar het buitenland omdat ze worden onderbetaald. "Onderbetaald worden is een probleem van alle tijden, maar voor het eerst leidt dat echt tot problemen. Ik zie overal bordjes bij cafés dat ze mensen zoeken.
Er is veel vraag, veel productie en werkgevers hebben meer personeel nodig om aan de hoge vraag te voldoen. Ook kan krapte op de arbeidsmarkt ontstaan door bijvoorbeeld vergrijzing. Vergrijzing zorgt ervoor dat de beroepsbevolking kleiner wordt, waardoor het aanbod van arbeid dus daalt.
Symptomen van een krappe arbeidsmarkt
In de huidige krappe arbeidsmarkt is de vraag naar nieuw talent vele malen groter dan het aanbod hiervan. Werkgevers hebben vooral moeite met het vinden van talent omdat er onder potentiële kandidaten gebrek is aan vaardigheden, ervaring en beschikbaarheid.
Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek stonden er 133 vacatures tegenover elke 100 werklozen. Dat waren er in het laatste kwartaal van 2021 nog 106 per 100. Het aantal vacatures steeg met 59.000 naar 451.000, ook een record. Tegelijkertijd daalde het aantal werklozen met 32.000 naar 338.000.
De werkloosheid is in juli 2022 verder opgelopen tot 353.000, dat is 3,6 procent van de beroepsbevolking. De afgelopen drie maanden steeg het aantal werklozen met 12.000 per maand. Dat kwam omdat mensen hun baan verloren, maar ook doordat niet-werkenden een zoektocht naar een baan begonnen of bleven voorzetten.
Werkloosheid verder gedaald
In het tweede en derde kwartaal van 2020 – aan het begin van de coronacrisis – nam het aantal werklozen met 141 duizend sterk toe, naar 528 duizend. Daarna is het aantal werklozen weer gedaald, naar 327 duizend in het tweede kwartaal van 2022. Dat is 3,3 procent van de beroepsbevolking.
Techniek, ICT, zorg en onderwijs
Uit analyse van Randstad blijkt dat bijna ieder vakgebied kansrijk is in 2022. Toch is ook duidelijk te zien dat met name in de techniek, ICT, zorg en het onderwijs structureel de meeste vacatures openstaan.
Een tekort aan personeel betekent namelijk niet altijd dat sprake is van overmacht aan de zijde van de onderneming. Het aangaan van een wederkerige overeenkomst betekent in feite dat beide partijen over en weer verplichtingen jegens elkaar hebben.