Nederland is, op wat heuvels in Zuid-Limburg na, zo plat als een dubbeltje. De oorzaak hiervan is dat wij een sedimentatiebekken zijn, het zogenaamde
De Nederlandse veenbodem
De Nederlandse moerassen zijn ontstaan door water dat niet weg kon spoelen. Uiteindelijk groeiden er diverse plantensoorten in deze moerassen en deze planten zijn uiteindelijk doodgegaan. Hierdoor kwamen de planten onder water te liggen, waar het niet mogelijk is om te verteren.
Ongeveer 200 miljoen jaar geleden zag Nederland er heel anders uit. Het gebied was toen bedekt door zee. Geen open zee, maar een ondiepe randzee gevuld met zout water. Het was hier erg warm en droog.
Nederland heeft een fascinerende geologische reis gemaakt over de aardbol. Aan het begin van het Paleozoïcum, zo'n 600 miljoen jaar geleden, lag Nederland dicht bij de Zuidpool. Van daaruit is Nederland over de evenaar naar het noorden gereisd (afb. 1 A t/m F).
Nederland ligt inmiddels al duizenden jaren op zijn huidige plek: aan de westrand van het Euraziatische continent en aan de zuidrand van de Noordzee. De Noordzee in zijn huidige vorm is zo'n negenduizend jaar geleden ontstaan.
Nederland lag in een tropische klimaatszone, wat blijkt uit het voorkomen van fossielen van onder meer mangroves, koralen en palmen in onze ondergrond of in de ons omringende landen. Vermoedelijk is het ook vrij vochtig geweest. In het Laat-Eoceen koelde het enigszins af.
Gemiddeld lag de temperatuur in de Kleine IJstijd in ons land zo'n 1 tot 2 graden onder de temperaturen van tegenwoordig. In de Grote IJstijden lag de jaargemiddelde temperatuur in West-Europa zo'n 10 graden lager dan nu.
Australië is niet alleen het kleinste, maar ook het oudste continent ter wereld. Van oost naar west meet het land bijna 4.000 km, van noord naar zuid ca. 3.200 km.
De Antipodeneilanden liggen aan de andere kant van de aarde
Anders gezegd: als het bij ons al maandag is, is het daar nog zondag. Vast land onder je voeten krijg je na honderden kilometers zwemmen. Je bent dan op de Antipodeneilanden, een plukje onherbergzame en onbewoonde vulkanische eilanden.
Nederland lag tijdens het Perm aan de rand van het Zechsteinbekken, waarvan het centrum in het Nederlandse deel van de (huidige) Noordzee lag. Het was in onze omgeving zeer droog.
Nederland ligt voor een deel onder de zeespiegel. Om ons te beschermen tegen het water hebben we dijken gebouwd. We hebben zelfs nieuw land gemaakt, polders. Wat nu West-Nederland is, is zo'n 6000 jaar geleden één groot moerassige waterlandschap en daarom praktisch onbewoonbaar.
In de Franse tijd wordt de oude Republiek der Nederlanden omgevormd tot een moderne eenheidsstaat, de Bataafse Republiek genoemd (1795-1806). Onder Lodewijk Napoleon werd Nederland voor het eerst een Koninkrijk, het Koninkrijk Holland.
Wat zijn enkele van de overeenkomsten? Denemarken lijkt zowel wat betreft land als cultuur veel op Nederland. Meer nog dan Zweden en Noorwegen. Het zijn beide nuchtere, egalitaire, sociaal democratische landen met gedeelde normen en waarden.
Geografisch gezien is Nederland het buitenbeentje van Europa, op de grens tussen continent en zee. Dat is niet altijd zo geweest: zo'n 10.000 jaar geleden kon je nog gewoon wandelen over de Noordzeebodem. En 8000 jaar geleden was Groot-Brittannië de westkust van het Europese vasteland.
In grote delen van Nederland daalt de bodem sinds de ijstijd geleidelijk door natuurlijke processen.Maar ook menselijk handelen leidt tot bodemdaling. Gebruik van grondwater voor landbouw of industrie, beheer van het waterpeil en mijnbouwactiviteiten beïnvloeden tezamen de mate van bodemdaling.
Dit uiterlijk, alle laagjes horizonten op elkaar, noemen we een bodemprofiel. Bodemprofielen zijn vaak heel oud, doordat het erg lang duurt om een horizont te vormen. De bodem in Nederland is ongeveer 10.000 tot 15.000 jaar oud. Dit klinkt heel oud, maar is eigenlijk nog best jong in vergelijking tot andere bodems.
Mocht je je afvragen wat er aan de andere kant van Nederland ligt, moeten we je toch teleurstellen. Je komt niet uit in Australië, zoals je misschien zou denken, maar in de Grote Oceaan. Ten zuidoosten van Nieuw-Zeeland om precies te zijn. Die plek ligt nét aan de andere kant van de datumgrens.
Het Koninkrijk der Nederlanden bestaat uit 4 landen: Nederland. Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Bonaire, Sint Eustatius, Saba zijn bijzondere gemeenten en hebben een aparte status binnen Nederland.
De officiële Engelse aanduiding van Nederland is the Netherlands. In het buitenland is Nederland echter vooral bekend als Holland. Holland was de naam van de provincie die het land in de Gouden Eeuw (de zeventiende eeuw) over de hele wereld bekend heeft gemaakt.
Tegenwoordig bestaat de aarde uit verschillende continenten. Lang geleden, ten tijde van het Perm en het Trias (250 tot 210 miljoen jaar geleden), zaten al deze continenten aan elkaar vast en vormden ze één supercontinent: Pangea.
Er zijn 46 soevereine (zelf bepalende) landen in Europa. Australië / Oceanië is het kleinste continent, met 8,5 miljoen km² en 34 miljoen inwoners (0,5% van de wereldbevolking).
Oceanië is de naam voor een groot aantal eilanden. Het is het kleinste en platste werelddeel op Aarde.
Neanderthalers en mammoeten
Delen van Nederland waren bedekt met een dikke laag ijs. Er leefden wel mensen, de neanderthalers. Dit volk leefde van dieren waarop ze jaagden met pijl en boog en puntige priemen van steen. Ze jaagden vooral op de mammoet.
De laatste ijstijd begon ongeveer 115.000 jaar geleden en eindigde ruim 10.000 jaar geleden. Tussen 115.000 en 130.000 jaar geleden was het klimaat warm. Die periode is vergelijkbaar met nu qua temperatuur. De één-na-laatste ijstijd was zó koud dat gletsjers uit Scandinavië ook Nederland bedekten.