De eerste voortekenen zijn: oedeem (vochtophoping) onder de buik, ook wel zucht genoemd. gedragsverandering bij de merrie: onrust, trappen/happen naar de buik, rollen, met staart schuren, soms zweten. iets subtielere gedragsveranderingen zoals afzondering, minder goede eetlust, meer liggen of slapen.
Het aantal minuten tot de navelstreng breekt moet liggen tussen 30-45 min. Tussen 1 en 2 uur na bevalling moet het veulen gaan staan. Het veulen moet binnen 2 uur na geboorte drinken van moeder binnenkrijgen (de eerste biest is zeer belangrijk.)De nageboorte moet van de merrie af komen binnen 2 uur.
Deze zogenaamde ontsluitingsfase duurt bij de merrie gemiddeld 1 tot 2 uur. Eerst komt de waterblaas (dit is de allantoïsblaas) en dan de pootjesblaas (dit is de amnionblaas). De waterblaas breekt meestal al zeer vroeg, maar het amnionvlies is zeer stevig en komt meestal met de benen van het veulen mee naar buiten.
Schakel een dierenarts in wanneer de bevalling te lang duurt, het veulen niet goed ligt of het veulen niet binnen 2-3 uur na de bevalling gaat staan en drinken. Ook wanneer de nageboorte niet (geheel) loskomt moet een dierenarts worden ingeschakeld.
Melk kan uit de spenen druppelen een week tot één dag voor het veulenen, ook weer erg afhankelijk van de merrie. Het kegelen: aan het uiteinde van de spenen vormt zich een wasachtige substantie vier dagen tot één dag voor de geboorte.
De hengstigheid duurt ongeveer 5-7 dagen. In deze periode groeit er één en soms twee eitje(s) (follikels) op de eierstokken (ovaria). Aan het eind van de hengstigheid vindt de eisprong (ovulatie) plaats. Als een merrie een veulentje heeft gekregen, wordt ze normaal gesproken 7-12 dagen na het veulenen weer hengstig.
Red bag delivery (loslaten van de placenta)
Wanneer de placenta te vroeg loslaat, spreken we van een zogenaamde red bag delivery. Hierbij komt niet het vruchtwater, maar de placenta als eerste naar buiten. Je ziet dan een soort rode bal, vaak met een witte “ster” erop.
Hoe snel de ontsluiting gaat is heel moeilijk te voorspellen. Soms gaat het 'volgens het boekje': een centimeter per uur. Het kan ook ineens heel snel gaan, terwijl het daarvoor misschien langdurig hetzelfde was. Bij 10 centimeter heb je volledige ontsluiting.
De voorbereidingsfase is de geleidelijke overgang van zwangerschap naar bevalling. Dit gebeurt vaak door voorweeën en harde buiken, die soms best een tijdje kunnen aanhouden. De één heeft hier bijna geen last van, de ander een stuk meer. Deze voorweeën kun je tijdens de laatste weken van je zwangerschap ervaren.
Normaal is de nageboorte van een paard er binnen een uur na de geboorte af. Als het langer dan 3 uur duurt is het belangrijk om meteen de dierenarts te bellen. Als de nageboorte lang in de merrie blijft zitten krijgt ze baarmoederontsteking. Het risico op hoefbevangenheid en bloedvergiftiging is dan groot.
De geboorte
Als de uitgerekende datum daar is, zullen we de merrie vaker in de gaten gaan houden. Een geboorte bij een paard is echter heel moeilijk te voorspellen. Merries kunnen gerust twee weken "te vroeg" een volgroeid veulen brengen, maar ze kunnen ook zonder problemen 3-4 weken overdragen.
Een typische nacht van een paard bestaat uit grazen, staand slapen en korte periodes van diepe slaap terwijl het plat ligt (de REM-slaap). Een paard slaapt tussen de 3-5 uur per dag en gedurende de nacht zal het meerdere keren korte periodes van 20-30 minuten slapen.
Overige signalen van pijn: verwijde neusgaten, tandenknarsen, geluiden maken (bijvoorbeeld kreunen), het hoofd draaien, plotselinge hoofdbewegingen maken, zwaaien met de staart zonder dat er vliegen zijn, zweten, niet gehanteerd willen worden of bevriezen.
Een hengstige merrie herken je aan specifiek gedrag: ze draagt haar staart hoger, knippert met haar schede en ze laat vaker urine lopen als ze bij andere paarden in de buurt komt. Ook haar karakter kan veranderen, ze kan wat lusteloos en nukkig zijn en tijdens het rijden zijn ze vaak een stuk minder voorwaarts.
De laatste stap die de uier doet voor de uiteindelijke bevalling, noemen we "kegelen".
Het kan ook voelen als een samentrekkend, krimpend gevoel. Het is onaangenaam, maar mag niet echt pijnlijk zijn. Daarnaast mag het niet samengaan met bloedverlies en/of vochtverlies.
'Zo'n snelle bevalling noemen we wel een stortbevalling', vertelt verloskundige en Ouders van Nu expert Karlijn Janssen. 'Er bestaat geen harde definitie voor, maar ik zou spreken van een stortbevalling als de bevallingsduur bij een eerste kind minder is dan zo'n drie tot vier uur', zegt ze.
Bovendien ruikt vruchtwater zoetig en is het meestal kleurloos.
De geboorte gaat bij een paard erg snel: de gehele geboorte duurt als het goed is maximaal 30 minuten en het veulen probeert binnen een half uur nadat hij geboren is al om te gaan staan.
Nadat de waterblaas gebroken is verschijnt al snel de pootjesblaas met daarin de twee voorvoetjes en vlak daarachter de neus van het veulen.De merrie zal persen en het veulen wordt geboren, in de meeste gevallen ligt de merrie tijdens de uitdrijvingsfase.
Over het algemeen kun je wel stellen dat je het veulen liever niet van de moeder moet scheiden voor het vier maanden oud is. Beter is te wachten tot een leeftijd van vijf of zes maanden. Soms kun je niet zo lang wachten, bijvoorbeeld omdat een laat in het seizoen geboren veulen met leeftijdsgenoten in een koppel gaat.
Paarden hebben echt geen tijdsbesef, hoor. Na de reis kunnen ze heerlijk rondrennen hier.'' Voor Hoitsema is het een halszaak dat de dieren worden gered van de slacht.
De vruchtbare periode is voor merries als ze hengstig zijn, en dan met name de laatste twee dagen van de hengstigheid. Tussen februari en augustus zijn merries meestal iedere drie tot vier weken hengstig. De beste tijd voor een dekking is van april tot juli, omdat de veulens dan in de lente worden geboren.
Hengsten die snel opgewonden raken en ejaculeren produceren tot 600 miljoen of meer zaadcellen per ejaculaat terwijl hengsten met een langere periode van opwinding slechts 100 miljoen of zelfs minder zaadcellen per ejaculaat produceren (Ponthier & Ecar, 2006).