Ongeveer 4.6 miljard jaar geleden is onze zon geboren door het ineenstorten van een moleculaire waterstofnevel. Niet veel later werden de planeten van ons zonnestelsel gevormd door het samenklitten van overblijvend stof en gas in een schijf rond de zogenaamde 'protoster', die onze zon toen was.
De zon zou zo'n 4,6 miljard jaar geleden ontstaan zijn door het samentrekken van een uitgestrekte koude, gasvormige Oernevel. Dit gebeurde door de zwaartekracht die ontstond toen het middelste van de nevel dichter bij elkaar kwam. Het hele proces van samentrekking zal ongeveer 35 miljoen jaar hebben geduurd.
De aarde is zo'n 4,5 miljard jaar geleden ontstaan, tegelijkertijd met de zon en de rest van het zonnestelsel. De oudste fossiele aanwijzingen voor het bestaan van leven zijn 3,5 miljard jaar oud.
Diep in de kern van de zon wordt waterstof omgezet in helium. Bij die reactie komt heel veel hitte vrij, zoveel dat wij die op 150 miljoen kilometer afstand kunnen voelen. In de zon brandt niets, want voor verbranding is zuurstof nodig en dat is er niet in de ruimte.
Het lijkt voor de hand te liggen dat de aarde vergaat als de zon dat ook doen. Een ster als onze zon heeft ongeveer 10 miljard jaar. Daarna is de brandstof op, en wordt de ster een opgezwollen rode reus en daarna een rustige witte dwerg. In de rode-reusfase wordt de zon dan zo groot dat hij de aarde verzwelgt.
De zon kan niet eeuwig branden. Wat gebeurt er eigenlijk met de aarde en de overige planeten als de zon uitdooft? Als de zon over zo'n vier miljard jaar al haar waterstof heeft verbruikt, zet zij uit tot een rode reuzenster met een radius die zich uitstrekt tot waar de aarde zich nu bevindt.
Als er een jaar geen zonlicht is, raakt de aarde bedekt met een pantser van ijs. De gemiddelde temperatuur is -73 °C. De duisternis en de ijzige kou zullen het leven op aarde terugbrengen naar het nulpunt, de meest mensen en dieren sterven en het duurt miljoenen jaren voordat de planeet herstelt.
Over enkele miljarden jaren zal de zon zijn volgende ontwikkelingsfase ingaan. Het waterstof binnen de zonnekern zal opraken, waardoor de kern onder zijn eigen gewicht ineenstort. De zon zal vervolgens in hitte en grootte toenemen (rode reus), en daarbij Venus en Mercurius verzwelgen en de aarde onbewoonbaar maken.
Deze plekken zijn allemaal te vinden in de nabijheid van de poolcirkel: het zijn de meest noordelijke delen van Canada, Groenland, Finland, Noorwegen, Zweden, Rusland, Alaska, IJsland en Antarctica. Zo'n bestemming bezoeken wanneer 't altijd donker (óf juist altijd licht) is maakt een trip ontzettend bijzonder.
als de zon is opgebrand, dan zet-ie uit en slokt daarbij de planeten Mercurius en Venus op. Ook de aarde overleeft dit niet. Daarna krimpt de zon tot een kleine dwergster die heel langzaam afkoelt en uitdooft. Gelukkig is het voorlopig nog niet zo ver.
De meeste sterrenkundigen geloven dat het heelal met een oerknal (Big Bang) is begonnen, zo'n 14 miljard jaar geleden. Het hele heelal zat toen in een belletje dat duizenden keren kleiner was dan een speldenknop. Het was heter en zwaarder dan alles wat we ons maar kunnen voorstellen. En ineens ontplofte het.
Een deel van het water is door het uitgassen van magma ontstaan, dat uit het binnenste van de Aarde komt. Een andere factor die voor het water op Aarde zorgde was de inslag van kometen, transneptunische objecten of waterrijke planetoïden (protoplaneten) die van buiten de planetoïdengordels op de Aarde terechtkwamen.
Veel mensen vragen zich af hoe lang de zon dan nog bestaat. Laten wij beginnen dat de zon al zo'n 4,7 miljard jaar bestaat en wij zijn nog niet eens op de helft van de tijd dat de zon nog bestaat. De voorspellingen zijn dat de zon in de huidige hoedanigheid zo'n 5,5 miljard blijft bestaan.
De zon is eigenlijk een enorme bol die bestaat uit gas. Aan de oppervlakte heeft ze een temperatuur van zo'n 6000 graden Celsius, maar in de kern loopt dat al snel op tot verschillende miljoenen graden. Dat is onvoorstelbaar veel als je beseft dat een pot kokend water gelijkstaat aan 'slechts' 100 graden Celsius.
Het begint 13,8 miljard jaar geleden met een enorme explosie. Na deze oerknal bestaat het universum volledig uit heet plasma . Het heelal zet uit en koelt daardoor af. Zo'n 380 duizend jaar na de oerknal is het heelal zo ver afgekoeld dat elektronen en protonen samen waterstof atomen kunnen vormen.
De oppervlakte van de zon heeft een temperatuur van zo'n 5500 graden, terwijl de kern van de zon een warmte van wel 15 miljoen graden kan bereiken.
Halverwege tussen het Noorse vasteland en de Noordpool vind je de eilandengroep Spitsbergen, waar de ijsberen wonen. Hier kun je echt spreken over een eindeloze dag.
Middernachtzon: 24 uur licht in IJsland
Het is in hartje zomer dus bijna 24 uur licht in IJsland. De middernachtzon is een natuurlijk fenomeen dat voorkomt in de noordelijke en zuidelijke poolregio's van de planeet. De aarde draait een baan om de zon in precies 1 jaar tijd.
In landen als Spanje of Italië duurt de schemering daardoor bijvoorbeeld aanzienlijk korter dan in verder van de evenaar gelegen landen als Nederland en België. Het wordt zodoende in landen dichter bij de evenaar 's avonds na zonsondergang veel sneller donker.
Plek op aarde
Waar je op dat moment bent op de wereld heeft invloed op de sterkte van de UV straling, in Australië bijvoorbeeld is de ozonlaag heel dun en is de UV straling het sterkst, want er wordt minder UV straling gefilterd door de dunne ozonlaag.
Als een astronoom een zonnevlek waarneemt – zo'n opengebarsten stukje magnetisch veld – doet een zonnestorm zich gemiddeld binnen drie uur aan. 'Op de lange termijn kun je alleen statistische voorspelling doen aan de hand van de elfjarige cyclus van de totale zonneactiviteit,' zegt De Kort.
Zo'n grote zonnestorm is heel wat zeldzamer dan een 'gewone' zonnestorm. Hij komt ongeveer één keer per eeuw voor. In 2012 miste een enorme zonnestorm onze planeet op een haar na, maar volgens wetenschappers bestaat de kans dat er in de nabije toekomst nog zo één op ons afkomt. In 2020 startte een nieuwe zonnecyclus.
De zon is ons bekendste en belangrijkste hemellichaam, de bron van alle licht en warmte op aarde. En van het leven: zonder zon zou er eenvoudig geen leven mogelijk zijn, zouden we geen energie en geen voedsel hebben.
Doordat onze planeet rondjes tolt, kun je vanaf elke plek op aarde de helft van de tijd de zon zien en de helft van de tijd niet. Oftewel: door het draaien wordt het elke 24 uur een keer dag en nacht. Als het draaien stopt, is het gedaan met ons dag- en nachtritme.De aarde beweegt ook in een baan rond de zon.
Ze brengt ons licht en warmte. Maar dat licht bevat ook gevaarlijke ultraviolette stralen die zonnebrand en soms kanker kunnen veroorzaken. Zonder de zon zou er geen daglicht bestaan en zou onze planeet een donkere, ijskoude wereld zijn, zonder oceanen met vloeibaar water en zonder leven.