Ongeveer tweederde van het radioactief cesium dat vrijkwam betrof cesium-137, dat een halveringstijd heeft van 30 jaar. Dichtbij de centrale zijn de gevolgen daarvan dus nog tot op de dag van vandaag merkbaar. De ramp werd geclassificeerd op niveau zeven, het hoogste niveau van de internationale INES-schaal.
De stralingsniveaus in de kerncentrale van Tsjernobyl en het nabijgelegen gebied (met inbegrip van de stad Pripyat) varieerden van 0,1 tot 300 Sieverts per uur (bijna een miljard – 1.000.000.000 keer meer dan de gebruikelijke natuurlijke achtergrondstraling gemeten in microSieverts – μSv).
Tot op de dag van vandaag wonen en werken er zevenduizend mensen in de omgeving van de voormalige centrale, terwijl een veel kleiner aantal bewoners ondanks de risico's naar omringende dorpen is teruggekeerd.
Er wordt geschat dat er in de eerste twee maanden na de explosie van de reactor zoveel radioactieve stoffen zijn vrijgekomen dat de straling overeenkwam met 5,2 exabecquerel – dus 5.200.000.000.000.000.000 Bq! Dit getal geeft aan hoeveel radioactieve atoomkernen er per seconde radioactief vervallen zijn.
De kerncentrale wordt tot op heden bemand. De drie overige reactoren zijn weliswaar buiten werking gesteld, maar bevatten nog steeds kernbrandstof die in de gaten dient te worden gehouden. De volledige ontmanteling van de centrale zal nog vele jaren in beslag nemen.
Behandeling. In principe bestaat er geen behandeling tegen de directe effecten van ioniserende straling. Slechts de secundaire effecten kunnen eventueel bestreden of beperkt worden. Het maakt overigens verschil of de bestraling lokaal of over het gehele lichaam plaatsvond.
Het leven is niet gemakkelijk voor de Tsjernobyl-zwerfdieren. Niet alleen moeten ze de strenge Oekraïense winters doorstaan, maar ook dragen ze vaak verhoogde niveaus van straling in hun vacht en hebben ze een verkorte levensverwachting.
De reactor heeft tien dagen lang gebrand. Hierdoor werden grote hoeveelheden radioactieve stoffen verspreid over Europa en delen van Azië. In totaal is er bij dit ongeval meer de helft van het radioactieve jodium (ruim 4.000 PBq) en ongeveer een derde deel van het radioactieve cesium (ca. 130 PBq) vrijgekomen.
Door de ontploffing kwam er veel radioactieve straling vrij, die aan vele duizenden mensen het leven heeft gekost. Meer dan 35 jaar na de ramp is het stralingsniveau in het gebied rond Tsjernobyl nog altijd gevaarlijk hoog. Er ligt dus nog een hoop radioactief materiaal in het gebied.
De 30 kilometerzone, ook wel "vervreemdingszone" (Oekraïens: Zona Vidtsjoezjennja) genoemd, is sinds 15 augustus 2012 volgens Oleg Bondarenko, lid van de regeringscommissie die over Tsjernobyl gaat, weer bewoonbaar omdat de straling genoeg is gedaald. Wel blijft het bij wet verboden om in het gebied te wonen.
Dit houdt in: binnen blijven of naar binnen gaan en deuren, ramen en alles wat als ventilatie werkt, sluiten. Bijvoorbeeld een afzuigkap en toiletrooster; voedsel- en drinkwatermaatregelen treffen. Bijvoorbeeld een oogst- of slachtverbod om te voorkomen dat er besmet vlees of groente op de markt komt.
Op het hoogtepunt van de ramp was de stralingsdosis aan de rand van het reactorterrein 400 mSv per uur. Binnen de 20 km veiligheidszone rond Fukushima was de straling opgelopen tot ongeveer 7 mSv per jaar. Een groter gebied tot een straal van 30 km werd ontruimd en afgesloten voor verdere bewoning.
Echt serieus wordt het rond de 4000 millisievert. Als een persoon dan niet wordt behandeld, kan hij binnen twee maanden sterven. Bij 10.000 millisievert zal iemand in een of twee weken dood zijn aan interne bloedingen. Het dubbele daarvan tast het centrale zenuwstelsel aan en leidt binnen enkele uren tot de dood.
Bij de meeste onderzoeken wordt gebruik gemaakt van Technetium 99m. De hoeveelheid radioactiviteit van deze stof halveert iedere 6 uur. Daarnaast scheidt het lichaam deze stof via de natuurlijke weg uit. Hierdoor is de radioactieve stof slechts enkele dagen in uw lichaam aanwezig.
Ioniserende straling heeft directe en late effecten op ons lichaam. Directe effecten treden op kort nadat iemand is blootgesteld aan een hele hoge dosis radioactiviteit (vanaf 1 gray). Zo iemand kan stralingsziekte oplopen. Dit uit zich in misselijkheid, diarree en een toenemend tekort aan bloedlichaampjes.
Ze verstoorden de aangetaste grond met hun zware tanks, groeven loopgraven, bouwden bunkers en kampeerden een maand lang in een radioactief bos. De Russische troepen trokken op 24 februari de nucleaire exclusiezone binnen, die zich over een straal van 30 kilometer uitstrekt rond de plaats van de kernramp in 1986.
De gemiddelde blootstelling van inwoners van Nederland aan ioniserende straling bedraagt momenteel naar schatting zo'n 2,8 mSv millisievert (millisievert) per inwoner per jaar.
De symptomen van stralingsziekte zijn hoofdpijn en vermoeidheid bij lichte vormen. Bij zeer zware gevallen treden zwaardere symptomen op, zoals misselijkheid, overgeven en uiteindelijk de dood binnen een paar weken. Iedereen die wordt blootgesteld aan een extreem hoge dosis straling krijgt stralingsziekte.
Uit een onderzoek van het Max Planckinstituut voor Chemie in het Duitse Mainz, blijkt dat de kans op een zwaar kernongeval één op de 10 tot 20 jaar is. Het risico is 200 keer groter dan tot nu toe werd ingeschat. Bovendien heeft West-Europa de grootste kans op radioactieve besmetting.
Wie vier uur in een vliegtuig zit, krijgt ongeveer evenveel straling in zijn lijf als tijdens een x-ray van de tandarts. Dat heeft nieuw onderzoek uitgewezen. Voor iemand die af en toe op reis gaat met het vliegtuig, kan die kosmische straling op zich weinig kwaad.
Kernramp. In 1986 explodeerde een van de vier kernreactoren van Tsjernobyl en brandde een deel van de centrale af. Het was de grootste kernramp in de geschiedenis. Bij de explosie vielen 31 doden, maar het aantal slachtoffers van de vrijgekomen straling is vele malen hoger.
Op 26 april 1986 ontplofte één van de vier reactors van de kerncentrale van Tsjernobyl. Toch is dit niet de enige keer dat de aarde werd getroffen door een nucleaire ramp. Scientias.nl zet de zeven grootste kernrampen uit de geschiedenis op een rij: van Sellafield (1957) tot Fukushima (2011).
De impact van de kernramp in Tsjernobyl is uitgebreid en goed gedocumenteerd. Een gebied van 4.300 km² rond de centrale is verboden gebied (en momenteel niet geschikt voor permanente bewoning of langdurig verblijf). Dat komt neer op een gebied van ongeveer 30 kilometer rond van de centrale.
Kerncentrales. Oekraïne beschikt momenteel over vijftien kernreactoren in uitbating, verspreid over vier verschillende locaties - Rivne, Khmelnytskyy, Zuid-Oekraïne en Zaporizja (onder Russische controle). Het grootste risico in termen van radioactieve lozingen betreft die reactoren in uitbating en de splijtstofdokken.