Föhn is een van de bekendste winden (op Aarde). De naam is afgeleid van het Gotisch woord voor vuur (fôhn) en het Latijns woord voor warme wind (favonius). Föhn in Europa is het meest voorkomend aan de noord- en zuidkant van de Alpen maar ook elders bij (kleinere) gebergtes komt deze wind voor.
Oosten-, zuidoosten- en zuidenwind zijn droge en in de zomer hete en in de winter koude winden. Zuidenwind brengt ook vaak warme lucht uit Zuid-Europa met zich mee, een noordenwind koudere poollucht.
De Mistral ontstaat wanneer koude uit de poolstreken afkomstige lucht ver zuidwaarts Europa in trekt. De lucht trekt langs de Alpen en boven het warmere zeewater van de Golf van Genua ontstaat een actieve depressie.
Calima. Op de Canarische Eilanden wordt een zeer warme zuidoostelijke wind die extreem droge lucht aanvoert vanuit de Sahara Calima genoemd. De wind is vergelijkbaar met de sirocco in het gebied van de Middellandse Zee. De luchtstroming, afkomstig uit de woestijn, vervoert veel zand noordwaarts.
Oostenwind. Bij een oostenwind komt de lucht vanuit het Europese vasteland en bij gebrek aan veel water is de lucht vaak droog. In de winter is het daar een stuk kouder dan aan zee. Bij een oostenwind is het in Nederland meestal koud, droog en zonnig.
Koude en warme lucht
Als de wind naar het zuiden draait, wordt er zachte lucht aangevoerd. In de loop van de tijd zal de zuidenwind meer en meer zachtere lucht aanvoeren en dat resulteert in een hogere temperatuur.
Föhnwind in de Alpen
De meest bekende Föhnsituatie in Europa is bij de Alpen. Wanneer de wind vanaf de zuidkant van de Alpen naar de noordkant waait, treedt er ten zuiden van de Alpenhoofdkam condensatie en afkoeling op terwijl het ten noorden snel opklaart en de temperaturen op korte tijd verschillende graden stijgen.
Gota Fria of zware hersfstorm in Spanje is een bekend fenomeen na een warme zomer. Eigenaardig is dat dit fenomeen zich enkel voordoet langs de Middellandse Zee en de Balearen. Hevige regenval maar ook soms zware storm en hoge windsnelheden. Het is een typisch kenmerk van september.
De levante wind is samen met de tramontana en terral wellicht wel de bekendste windconditie in Spanje aangezien deze vaak te merken is aan de Middellandse Zee. De naam levante wordt dan ook veel herhaald in de Spaanse weerberichten waardoor de Spanjaarden en buitenlanders meer bekend zijn met deze windconditie.
De Calima is een oostelijke wind die over de Canarische Eilanden trekt en dan vaak voor veel stof in de lucht zorgt. De aangevoerde lucht komt vanuit de Sahara. Vakantiegangers die naar de Canarische Eilanden zijn geweest zijn er misschien wel eens mee geconfronteerd.
De mistral is een krachtige noordelijke wind in Oost-Frankrijk. Hij is het bekendste voorbeeld van een versnelde wind. De mistral ontstaat wanneer zich, gewoonlijk in het winterhalfjaar, een gebied van lage luchtdruk boven de Golf van Genua bevindt, de Genuadepressie.
De Mistral is een koude wind, die bij de Romeinen zoveel ontzag afdwong dat ze hem "magistralis" (meesterlijk) noemde. De bijzonder krachtige noorden- tot noordwestenwind, die windkracht 9 (stormkracht) kan bereiken, waait vaak in het dal van de Rhône in Zuid-Frankrijk.
De Mistral is één van de bekende winden op aarde die in Frankrijk door de Rhônevallei naar de Middellandse Zee waait. De lucht is erg droog en koud.
El Niño was oorspronkelijk een sterke opwarming van de Stille Oceaan voor de kust van Noord-Peru en Ecuador. Tegenwoordig wordt de vaak daarmee samenhangende opwarming langs de evenaar tot het midden van de Stille Oceaan met deze naam aangeduid.
Hard, harde wind: Matig grote golven, wit schuim begint te strepen in de richting van de wind. Lastig tegen wind inlopen. Stormachtig: Grote golven, kammen beginnen te breken, kleine takken breken af, moeilijk voortbewegen tegen de wind.
De Tramontana is een koude noordelijke tot noordoostelijke wind die in Italië afkomstig is uit de Alpen en het noordelijke deel van de Apennijnen. In Frankrijk blaast de wind door de valleien tussen de Pyreneeën en het Centraal-Massief.
De levanter of levant(e) is een warme en sterke oostelijke wind met een gemiddelde sterkte van 3 tot 6 op de schaal van Beaufort. Dit kan echter oplopen tot 8 en meer. Meestal volgt de wind de mistral op.
Vanwege dit microklimaat kweekt men hier, als enige plek in Europa, tropische vruchten als de mango, cherimoya en avocado. De gemiddelde wintertemperatuur schommelt tussen de 16 en 20 graden overdag, in de schaduw.
Vertaal gota van Spaans naar Nederlands
drop; druppel; jicht; scheutje; klodder; kwak; kledder; lik; snufje; vleugje; zweem; flinter; waas; schijntje; floers.
De zomers zijn aangenaam warm met 25°C aan de kust en tegen de 30°C landinwaarts. Het westelijke gedeelte, waar de Kalahariwoestijn ligt, is het warmst (35°C). In de winter, juni tot september, zakt het kwik tot 20°C. Aan de zuidwestkust is het dan nog wat koeler.
Een verf föhn bereikt enorm hoge temperaturen. Het is absoluut geen apparaat dat je zomaar kan laten rondslingeren: ze kunnen temperaturen van wel rond de 600 graden Celsius bereiken. Om even te vergelijken: 660 graden Celsius is het smeltpunt van aluminium. Oftewel, ontzettend warm.
De wind wordt gemeten op een mast met een anemometer. Dit instrument is in 1846 geïntroduceerd door de Ierse astronoom Thomas Romney Robinson (1792-1882).
Föhn (wind), een warme droge wind die vaak aan de Noordzijde van de Alpen waait. Haardroger, apparaat waarmee bijvoorbeeld haar kan worden gedroogd, in Nederland doorgaans föhn genoemd.