Globaal gezien kunnen we stellen dat slaapwandelen vrij onschuldig is. Het leidt uiterst zelden tot gewelddadig gedrag. Voor de meeste gevallen van slaapwandelen is geen behandeling nodig (4). De vensters sluiten en de buitendeuren op slot doen kan een slaapwandelaar beschermen tegen gevaarlijke situaties.
Slaapwandelen kan meestal geen kwaad en is een onschuldige slaapgewoonte. Ook resulteert het zelden in gevaarlijke situaties. Daarom hoef je er in de meeste gevallen niet actief iets aan te doen.
Mogen we slaapwandelaars wakker maken? We horen vaak dat het gevaarlijk is om een slaapwandelaar wakker te maken. Dat is een fabeltje.
Ook kunnen slaapwandelaars schrikken, verward raken of zelfs boos en agressief worden als je ze wakker maakt. Het is dan ook beter om een slaapwandelaar terug naar bed te leiden, aangezien het soms gevaarlijk kan zijn om te slaapwandelen.
Er wordt wel eens gedacht dat mensen die slaapwandelen hun dromen aan het uitvoeren zijn. Dit is echter een fabeltje. Als je droomt, verkeer je namelijk in je REM-slaap (Rapid Eye Movement).Tijdens deze fase binnen de slaapcyclus is je hersenactiviteit zeer hoog maar is je lichaam zo goed als verlamd.
De oorzaak van slaapwandelen is niet geheel bekend. Vermoed wordt dat bij een slaapwandelaar de wisselwerking tussen slaap en waak niet geheel goed verloopt. Dit kan ook verklaren waarom slaapwandelen vaker voorkomt bij kinderen dan bij volwassenen, aangezien de hersenen van kinderen nog volop in ontwikkeling zijn.
Het beste is om de slaapwandelaar rustig naar bed te begeleiden. Zorg dat er geen spullen rondslingeren op de grond, waarover de slaapwandelaar kan struikelen. Plaats eventueel een sensormat naast het bed waardoor er een alarm afgaat als de slaapwandelaar uit bed stapt en hij/zij wakker wordt.
Het gebeurt meestal in de eerste uren van de nacht tijdens diepe, NREM slaap. Een slaapwandelsessie kan van slechts enkele minuten tot een uur duren, waarbij de slaapwandelaar zich niets kan herinneren wanneer hij wakker wordt.
Een op de 30-50 volwassenen heeft (bij periodes) nog last van slaapwandelen. Kinderen die slaapwandelen kunnen een normaal leven lijden. Belangrijk is te voorkomen dat kinderen zich bezeren tijdens het slaapwandelen.
Een slaapwandeling duurt vaak maar zo'n 10 tot 20 minuten. Na deze periode slaapt de slaapwandelaar gewoon verder al is dit vaak niet in bed.
Het kan een paar minuten tot een uur duren voordat de slaapwandelaar terug naar bed gaat. Dit patroon kan zich meerdere keren per nacht herhalen. De slaapwandelaar heeft zijn ogen geopend en een wazig of starende uitdrukking op het gezicht.
Na een paar dagen zonder slaap kunnen de hersenen allerlei gekke hallucinaties gaan vormen. Dit is een gevaarlijk effect van te lang wakker blijven. Onderzoek toont aan dat de eerste hallucinaties beginnen na 72 uur wakker blijven. Hallucinaties worden ervaren in verschillende vormen, hieronder volgen een paar.
Slaapwandelen is een stoornis waarbij iemand fysieke activiteiten uitvoert, terwijl die persoon slaapt. Je kan er op elke leeftijd last van krijgen. De precieze oorzaak weten onderzoekers nog niet. Wel weten ze dat er een genetische aanleg kan zijn.
Wetenschappers gingen in de literatuur na hoe vaak slaapwandelen voorkomt: Ongeveer 7% van de volwassenen zou eens in zijn leven slaapwandelen (2). Dat betekent 50 miljoen mensen op wereldniveau. Tijdens het afgelopen jaar had 1,5% van de volwassenen en 5% van de kinderen een of meerdere keren geslaapwandeld.
Een aanval van nachtangst gaat gepaard met schreeuwen, wild bewegen, een hoge hartslag en wijdgeopende ogen. Dit duurt enkele minuten, waarna je het je vaak niet kunt herinneren. Nachtangst is een parasomnie en wordt ook wel pavor nocturnus of nachtterreur (night terrors in het Engels) genoemd.
Mag je hem wel wakker maken? 'Het is vooral de vraag of het lukt', vertelt Pijpers. 'Ze zijn niet bij bewustzijn, dus wat je tegen ze zegt dringt niet goed door. Dat is ook de reden dat slaapwandelaars zich vaak niet (goed) herinneren wat ze gedaan hebben.
Iemand die aan nachtangst lijdt schrikt wakker, heeft een angstig gevoel en maakt een verwarde indruk. Soms gaat het plotseling wakker worden gepaard met een schreeuw. Meestal treden deze aanvallen op tijdens de diepe slaap, in de eerste helft van de nacht. Nachtangst komt meer voor bij kinderen dan bij volwassenen.
Nachtschrik (pavor nocturnus)
Bij nachtschrik komt u tijdens diepe slaap plotseling overeind. Vaak gaat dit samen met gillen, huilen, een snelle ademhaling en zweten. Het lijkt alsof u zeer angstig bent.
Het delen van een bed met iemand die je nog niet goed kent, kan een gevoel van angst voor het onbekende teweegbrengen. Je weet niet hoe de persoon naast je zal slapen, of ze veel bewegen, snurken of onrustig zijn. Deze onzekerheid kan je hersenen actief houden en je verhinderen om in een diepe slaap te vallen.
Een slapende arm na het slapen
Bij het slapen op een te hard of een verkeerd matras worden op bepaalde plekken in het lichaam zenuwen afgekneld. Dit leidt tot een tintelend gevoel in de arm. Een slapende arm bij het wakker worden komt vrijwel altijd voor bij zij-slapers.
Na twee uur slaap heb je al meer dan vijftig procent afgebroken. ' Ook al slaap je niet, rusten heeft ook een positief effect. En anders is er voor de echte nachtbrakers natuurlijk nog koffie.
Bij een slaaptekort van minder dan drie dagen zul je merken dat je bloeddruk stijgt en je prikkelbaar en duizelig wordt. Ook is het mogelijk dat je gaat hallucineren.
Slaapwandelen bij je kind
Bij kinderen komt slaapwandelen een stuk vaker voor dan bij volwassenen. Het kan op iedere leeftijd voorkomen, maar het gebeurt het vaakst in de leeftijdscategorie 11 - 14 jaar oud.
„Als je een nacht een keer slecht slaapt, dan is dat niet zo erg. Ons lichaam is slim genoeg en de nacht daarna zal je automatisch wat dieper slapen, zodat de schade van de nacht ervoor wordt weggewerkt,” zegt slaapcoach en medeoprichter van Saraja Slaapcursus Talja Lambert.