Ga maar na hoe je afscheid neemt van een dierbaar persoon die op reis gaat. Door elkaar even vast te houden en te zoenen, laat je elkaar weten dat je van elkaar houdt of wellicht bij vriendschap dat je om elkaar geeft. Misschien zeg je; 'Zorg goed voor jezelf', of 'Wees voorzichtig'.
Je kunt iets zeggen als: “Ik ben hier voor je” of “Je bent niet alleen, ik zal aan je zijde zijn”. Je kunt ook herinneringen delen of vertellen wat die persoon voor jou betekent. Belangrijk is dat je er bent om te luisteren en om steun te bieden in deze moeilijke tijd.
Uit uw medeleven: Laat de persoon weten dat u meeleeft met zijn of haar verlies. U kunt bijvoorbeeld zeggen: "Het spijt me diep om te horen van het verlies van [naam van de overledene]."Deel uw herinneringen: Als u goede herinneringen hebt aan de overledene, kunt u die delen om troost te bieden.
Om nachtzorg te kunnen krijgen, schrijft uw huisarts een terminaal verklaring. Daar staat in dat uw huisarts verwacht dat u nog maximaal 3 maanden te leven heeft.
Een koude neus, reutelen en troebele ogen. Het zijn enkele symptomen die bij mensen die terminaal ziek zijn, wijzen op een naderende dood. Iemand die gaat sterven na een ziekbed, voelt zich steeds zwakker worden en heeft het gevoel dat alle kracht uit het lichaam wegvloeit.
“Voor altijd in ons hart” of “We houden van je” zijn hier voorbeelden van. Stond u iets verder in uw relatie? Houdt het dan vooral neutraal. “Een laatste groet”, of de zachtere variant “Een laatste lieve groet” zijn dan zeer toepasselijk.
Omdat het bloed zich meer en meer terugtrekt naar de borst- en buikholte, kunnen handen, armen, voeten, benen en neus koud aanvoelen. Op de benen kunnen paarsblauwe vlekken ontstaan. De gelaatskleur wordt grauw en bij de laatste ademtocht trekt de kleur helemaal uit het gezicht weg ('doods - bleek').
Laat gewoon weten dat je er voor een zieke bent door te zeggen: 'Wat fijn om je te zien'. En is de situatie zo uitzichtloos of verdrietig dat je er geen raad mee weet, vertel dan waarmee je zit en zeg: 'Ik vind het heel erg en ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik wil wel graag bij je zijn.
Zeg niet: "Dat heb ik ook meegemaakt"
Plotseling gaat het over jouw ervaringen en wordt de ander niet erkend in zijn verdriet. Zeg ook niet "Ik weet hoe het voelt" ook al heb je iets vergelijksbaars mee gemaakt. Verdriet is niet met verdriet te vergelijken. iedereen ervaart rouw en verlies op zijn eigen manier.
Wat je tegen een naaste zegt op zijn of haar sterfbed is natuurlijk heel persoonlijk. Besef wel: hoe ziek iemand ook is, het is en blijft dezelfde persoon als voor het ziekbed. Benadruk dus niet continu de ziekte of het doodgaan, maar praat bijvoorbeeld ook over de leuke momenten die jullie samen hebben beleefd.
Meestal wordt rouw langzaam minder. Hoe lang het duurt is voor iedereen anders, maar na een jaar voelen de meeste mensen zich beter. Soms gaat de rouw niet vanzelf over. Het is dan na een jaar nog (bijna) net zo erg als in het begin.
Eerst vallen bijvoorbeeld de longen uit (ARDS) , gevolgd door lever, darmen, nieren en/of andere functies, zoals de bloedstolling.
Pijnklachten worden niet altijd rechtstreeks geuit. In sommige gevallen komt het er op aan om de stervende goed te kennen en/of te observeren om te weten of hij of zij pijn heeft. Geprikkeld of agressief reageren, zich helemaal op zichzelf terugtrekken kan wijzen op pijn.
In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, leidt het ophogen van morfine ook niet tot het bespoedigen van de dood. Morfine is wel geschikt om pijn en benauwdheid te behandelen en kan dus wel een belangrijke rol spelen in de fase van het levenseinde.
Een dodenmasker is een afgietsel van het gelaat van een overleden persoon, gewoonlijk gemaakt van was of gips.
Veelvoorkomende lichamelijke klachten van mensen met kanker in de terminale fase zijn pijn, misselijkheid/braken, vermoeidheid, anorexie (gebrek aan eetlust) en obstipatie. Pijn komt bij 70-90 procent van de kankerpatiënten voor, anorexie bij 40-80 procent.
In de allerlaatste levensfase (terminale fase) werken de organen steeds minder goed. Ze houden er langzaam mee op. Ook de maag en de darmen werken steeds minder, waardoor voedsel niet goed verteerd wordt. Zo laat het lichaam merken dat eten (voeding) niet meer nodig is.
U kunt bij het Nationaal Register Overledenen (NRO) persoonsgegevens opvragen van inwoners van Nederland die vanaf 1939 zijn overleden. Bijvoorbeeld voor stamboomonderzoek. In het register vindt u bijvoorbeeld geboortedata en adressen.
Een vlinder
Ook een vlindertekentje kan gebruikt worden in de rouwkaart om het overlijden van een kindje kenbaar te maken of aan te tonen dat een kindje in het rijtje met nabestaanden niet meer onder ons is. Het symbool van een vlinder die wegvliegt staat over het algemeen bekend als het bevrijdingssymbool.
Mensen reageren al snel met "gecondoleerd" of "sterkte" gevolgd met een emoticon van een hartje of een roos.