Ook sommige medicijnen kunnen een delier veroorzaken, een operatie of narcose kan ook de oorzaak zijn. Een delier is een ernstige ziekte omdat het kan leiden tot slechter eten en drinken, vallen en gevaarlijk gedrag.
Een delier komt vaker voor bij oudere mensen, bij mensen die problemen hebben met hun geheugen en bij mensen vlak voor hun overlijden. Ook jongere mensen kunnen een delier krijgen, bijvoorbeeld als ze erg ziek zijn. Een delier kan een paar dagen of een paar weken duren. Het kan het ene moment erger zijn dan het andere.
Een delirium is een tijdelijke stoornis die soms grote gevolgen kan hebben. Hierbij kan gedacht worden aan toegenomen onrust en kans op vallen, immobiliteit, langere periode van geheugenstoornissen en een langere ziekenhuisopname. Mensen met een delirium weten meestal zelf niet dat ze verward zijn.
Bij een delier is sprake van een plotseling optredende verwardheid die soms gepaard gaat met wisselingen van het bewustzijn. Er is sprake van tijdelijke verwardheid door lichamelijke ziekte. Dit kan enkele uren tot enige dagen of soms langer duren, en gaat bijna altijd over.
Een delier ontstaat als het de hersenen niet meer lukt om alle prikkels, die van binnen en buiten het lichaam de hersenen binnenkomen, samen te voegen tot één verhaal. Ze kunnen niet meer van alle informatie een logisch beeld van de werkelijkheid maken. Een delier komt meestal voor bij mensen die al ziek zijn.
Een delier dat niet wordt herkend, kan flinke gevolgen hebben. Zo kunnen er meer complicaties ontstaan, met een langer verblijf in het ziekenhuis als resultaat. Ook is er na het doormaken van een delier een grotere kans op overlijden en op blijvend cognitief verlies en lichamelijke achteruitgang.
Lichamelijke aandoening vaak oorzaak
Een delier wordt meestal veroorzaakt door een lichamelijke aandoening zoals een infectie, bijwerkingen van bepaalde medicijnen of ontwenningsverschijnselen (van alcohol of drugs). Dit laatste noemt men delier tremens.
Overdag kan de verwardheid veel minder of zelfs helemaal verdwenen zijn. Vaak weet een patiënt overdag niet meer wat hij de voorgaande nacht heeft gedaan. Het delier kan enkele uren tot enkele dagen duren en soms zelfs enkele weken.
Welke patiënten hebben een verhoogd risico op een delier? Een delier kan op elke leeftijd voorkomen maar ouderen, ernstig zieken of patiënten met een opname langer dan 48 uur op de Intensive care (IC) afdeling hebben een hoger risico op het ontwikkelen van een delier.
We onderscheiden 3 soorten delirium:
hyperactief delirium: de patiënt is onrustig en opgewonden; hypoactief delirium: de patiënt is stil en teruggetrokken; combinatie van hyperactief en hypoactief delirium. Dit wisselt zich af gedurende de dag.
Ouderen die op de ic een delier doormaken, lopen veel kans om binnen enkele jaren te overlijden of dementie te ontwikkelen. Dit schrijven onderzoekers van het AMC in een artikel dat vandaag verschijnt in JAMA (Journal of the American Medical Association).
Bij verschillende symptomen van delier kunnen medicijnen worden voorgeschreven. Bijvoorbeeld bij angst, hallucinaties, achterdocht of (paranoïde) wanen. Of bij hevige motorische onrust en slaapproblemen. De dosering hangt af van de ernst van de verwardheid en de onrust.
Ouderen op de intensive care lopen een groot risico om een delier, ofwel acute verwardheid, te krijgen. Dat kan leiden tot verschijnselen van dementie of deze verergeren.
Stil delier (ook wel: apatisch of hypoactief delier)
Kenmerkend is dat iemand niet of niet normaal reageert. Dit ligt aan angst door de waanideeën en hallucinaties. Juist daarom durft iemand niets meer te doen of te zeggen. Een onrustig en stil delier komen soms ook samen bij één persoon voor.
Symptomen zoals desorientatie, wanen en hallucinaties zijn kenmerkend voor beide, al wordt psychose meer gekenmerkt door auditieve hallucinaties en delier door visuele hallucinaties. Tenslotte komt psychose meer voor bij jongere mensen terwijl een delier meer voorkomt bij oudere mensen.
Symptomen zijn angst, onrust, veranderd gedrag, wisselend bewustzijn, moeite met concentratie en aandacht en hallucinaties. Familieleden geven vaak aan dat de persoon plotseling veranderd is. De symptomen van een delier kunnen erg lijken op die van dementie.
Een delier of een delirium is een plotselinge toestand met schommelingen in bewustzijn en vaak verwardheid, die ontstaat in reactie op een medische of lichamelijke oorzaak. Kenmerkend zijn wisselingen in het bewustzijn en verward denken.
gedrag: delirante patiënten gedragen zich vaak anders dan normaal gesproken. Hun gedrag is niet doelgericht, vaak impulsief en soms zeer ongepast, vrijpostig of zelfs agressief.
Hyperactief (onrustig) delier
Een hyperactief delier is het bekendste. Naast de kernsymptomen zijn dit de andere kenmerken van dit type delier: Onrust (de persoon kan niet stilzitten)
Delier komt vooral voor bij ouderen, vooral tijdens een ziekte of na een operatie. Bijvoorbeeld tijdens een blaasontsteking, een longontsteking, diabetes die niet goed onder controle is, verstopping of pijn. Als uw naaste vrij plotseling in de war is, bel dan uw huisarts.
Behandeling van de verschijnselen van het delier
Vaak behandelt een psychiater of geriater (bij een delier bij ouderen) de verschijnselen van een delier. De patiënt kan medicijnen krijgen tegen onrust, waanideeën en hallucinaties. Als het delier over is, zijn de medicijnen niet meer nodig.
Indeling fases van dementie
Een andere veel gebruikte indeling is de omschrijving van de vier fases van ik-beleving bij dementie; de bedreigde ik of cognitieve fase; de verdwaalde ik of emotionele fase; de verborgen ik of psychomotore fase; de verzonken ik of zintuiglijke ervaring.
Vasculaire dementie
De ziekte wordt veroorzaakt door een storing van de doorbloeding van de hersenen. In de bloedvaten in de hersenen treedt aderverkalking op, waardoor er bloedingen of infarcten ontstaan. Het achterliggende hersenweefsel krijgt hierdoor geen bloed meer en sterft af.
Nachtrust mensen met dementie verbeteren
Ze functioneren minder goed en het kan zorgen voor eiwitopstapeling en daardoor verdere achteruitgang. Mensen met dementie worden overdag vaak minder actief en vallen dan soms zelfs in slaap. Door die 'middagdutjes' zijn ze 's avonds niet moe genoeg om goed te kunnen slapen.