Een organisatiestructuur is de wijze waarop taken binnen een organisatie zijn verdeeld en de wijze waarop vervolgens afstemming tussen deeltaken tot stand worden gebracht. Het heeft te maken met de verdeling van activiteiten over afdelingen en de taken van de werknemers.
De eerste organisaties zijn ontstaan tussen 1760 en 1830. Dit gebeurde tijdens de eerste industriële revolutie. Gedurende deze periode begon met te denken aan een organisatie. Hoe mensen het beste aangestuurd konden worden om zo efficiënt mogelijk een bepaald doel te bereiken.
Soorten organisatiestructuren
Een typisch organigram ziet eruit als een pyramide, met de raad van bestuur aan de bovenkant en lijnen die via het middenmanagement naar de medewerkers op de lagere niveaus lopen. Maar niet elk bedrijf functioneert het best met een hiërarchische organisatiestructuur.
Organisaties worden met het oog daarop gebouwd. Er zijn vier organisatiekenmerken die beïnvloed kunnen worden. Dat zijn als het ware de 'knoppen' waaraan gedraaid kan worden, zodat er een (her)ontwerp ontstaat. Wij onderscheiden de volgende vier bouwstenen: structuur, technologie, medewerkers en cultuur (STMC).
Een succesvolle organisatie beschikt over een gemeenschappelijk toekomstbeeld die richting geeft aan de beslissingen die de management maakt en aan de handelingen die de medewerkers uitvoeren. Management en medewerkers handelen in lijn met de organisatiedoelstellingen.
Vaak wordt met strategie bedoeld het positioneren van de organisatie in de markt. Terwijl strategie ook wordt uitgelegd als een strategisch plan om de doelen te halen. Ook worden temen als doelen en doelstellingen door elkaar gebruikt.
Een hiërarchische organisatie
Medewerkers in alle lagen van de organisatie hebben duidelijke taken en verantwoordelijkheden. Het maakt de bedrijfsvoering doelmatig en efficiënt en dat werkt wel in bedrijven die gestroomlijnd zijn in hun producten en processen.
Een matrixstructuur onderscheidt zich van traditionele organisatiestructuren door medewerkers tegelijkertijd deel te laten nemen aan verschillende teams en projecten, waarbij ze rapporteren aan zowel functionele als projectmanagers. Er bestaan drie varianten van de matrixorganisatie—zwakke, sterk en evenwichtig.
De verticale dimensie beschrijft de mate van zeggenschap die het betreffende individu over een deeltaak heeft. Hoe geringer de zeggenschap, des te hoger de verticale taakspecialisatie. Individuele posities worden doorgaans gegroepeerd tot eenheden, zoals afdelingen, divisies of businessunits.
Een bedrijfsprofiel is een samenvatting van alle relevante elementen van een organisatie. Zoals een cv een kort overzicht geeft van iemands opleiding, kwalificaties en werkervaring, zo informeert een organisatieprofiel lezers over de expertise, diensten, producten, locatie en geschiedenis van een bedrijf.
Een organogram is een 'tekening' / afbeelding / model / schema van de structuur van een organisatie of van een onderdeel ervan. Men spreekt ook over een organisatieschema of organigram (of organogram).
Een organisatie levert allerlei bijdragen aan de samenleving waar ze deel van uitmaakt. Toch is er vrijwel altijd één bijdrage aan te wijzen, die men wel het hoofddoel van de organisatie noemt. Aan het leveren daarvan ontleent de organisatie haar bestaansrecht.
Gezonde organisaties zijn organisaties die ook in wisselende omstandigheden kunnen overleven. Organisatie virussen kunnen daarbij helpen. De wijze waarop gezonde mensen met ziekte en gezondheid omgaan kan als voorbeeld dienen.
Een eenvoudige organisatie kent weinig specialisatie en is daarnaast informeel en flexibel. Het is niet nodig dat alle medewerkers hoog opgeleid zijn. In deze eenvoudige structuur past centrale planning het beste, omdat het topmanagement de medewerkers direct aanstuurt.
Een organisatie is een blijvend menselijk samenwerkingsverband, met een bepaald doel. Zodra een organisatie een product of dienst gaat aanbieden wordt het een bedrijf. Een organisatie is geen bedrijf, maar een bedrijf is wel een organisatie. Een onderneming is een bedrijf met een winstoogmerk.
De kwaliteit van een organisatie of totale kwaliteitsmanagement kan worden gedefinieerd als de mate waarin de algemene prestatie van een bedrijf of organisatie voldoen aan alle rationele of relationele vereisten en verwachtingen.
Bij arbeidsverdeling in horizontale richting worden de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden opgespitst binnen eenzelfde hierarchisch niveau. Bij arbeidsverdeling in verticale richting worden de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden over de verschillende hierarchische niveaus verdeeld.
In organisaties met platte structuren lukt het vaak beter om toppresteerders aan te trekken en die vervolgens te behouden. Werknemers kunnen sneller hun goede ideeën implementeren omdat ze die kunnen uitvoeren zonder goedkeuring nodig te hebben van een manager. Is is geen vertraging.
De projectorganisatie wordt tijdelijk opgezet om de aansturing van een project zo soepel mogelijk te laten verlopen. Daar horen verschillende rollen bij, met eigen verantwoordelijkheden en bevoegdheden.