Laten we beginnen met het goede nieuws: iedereen heeft empathisch vermogen en kan empathie tonen. Het kan zijn dat je het (nog) niet inzet in het werk. Je kunt het gewoon leren door je op dit vlak assertiever op te stellen.
Mensen met een gebrek aan empathie verplaatsen zichzelf niet in de situatie van een ander. Ze houden dus geen rekening met de gevoelens, de gedachten en de verlangens van anderen. Eén van de opvallendste kenmerken van mensen zonder empathie is hun egoïsme.
Met inlevingsvermogen wordt bedoeld: het vermogen om je in te leven in een ander. Vaak wordt gedacht dat inlevingsvermogen alleen gaat om rekening houden met de gevoelens van een ander. Echter heeft het ook te maken met behoeften, ideeën en emoties van een ander. Daarnaast kun je je ook inleven in een organisatie.
Iemand met een gebrek aan empathie weet nauwelijks wat zijn gedrag bij anderen teweegbrengt. Hij loopt er tegenaan dat hij geen goed contact met anderen heeft. Ook ervaart hij vaak onbegrip. Hij begrijpt niet waarom andere mensen bijvoorbeeld geïrriteerd reageren op zijn gedrag.
Verminderde empathie komt met name voor bij traumatisch hersenletsel ,maar wordt ook gemeld na een beroerte /CVA en na degeneratief letsel, denk bijv. aan Frontotemporaal degeneratie FTD e.a.
Alexithymie (uitgesproken als: /ˌalɛksiti'mi/, uit het Griekse ἀ-, λέξις en θυμός, letterlijk zonder woorden voor emoties) is een persoonlijkheidstrek gekenmerkt door moeilijkheden in het beschrijven en onderscheiden van gevoelens, een beperkt fantasieleven en een denken dat voornamelijk gericht is op de buitenwereld ...
Te empathisch, te inlevend, te invoelend of te begripvol is een valkuil. Je kunt je goed verplaatsen in de ander maar je gaat te ver. Merk je dat je soms té inlevend bent en dat je je teveel verplaatst in de gevoelens van de ander? Dat is een valkuil!
Ervaar je weinig tot geen gevoelens en/of emoties, dan is er in de meeste gevallen sprake van onderdrukking ervan. Dat kan al vanaf heel jong zijn, en is doorgaans totaal onbewust. Vrouwen hebben vaker een probleem met het toelaten van boosheid, mannen met het toelaten van verdriet.
Wie zich goed in andermans gevoelens kan verplaatsen, heeft meer vrienden en vaak een meer bevredigend liefdesleven. Empathie kun je onderscheiden in 'cognitieve empathie' (het goed kunnen lezen en begrijpen van andermans gevoelens) en 'affectieve empathie' (het goed kunnen meevoelen en begaan zijn met een ander).
Kan een narcist huilen? Ja, huilen wordt namelijk door anderen gezien als een zeer menselijke emotie. Door te huilen, manipuleert de narcist anderen door hen te laten denken dat hij een bepaalde emotie heeft, zoals spijt, verdriet, pijn, angst, liefde, enzovoort.
Ondanks het gebrek aan empatisch vermogen, zijn narcisten geen ongevoelige mensen. Integendeel, ze kunnen juist heel gevoelig zijn. Ze kunnen zelfs kenmerken vertonen van HSP'ers, maar hebben duidelijk een gebrek aan emphatie.
Verschillen in empathie: de oorzaken
Voor een deel zullen verschillen in empathie zeker erfelijk bepaald zijn. Maar ingrijpende traumatische gebeurtenissen en je hechtingsstijl (hoe je moeder in het algemeen reageerde als je als kind huilde) kunnen daarbij zeker een rol spelen.
Prikkel je empathische hersenen
Denk bijvoorbeeld aan oefeningen waarbij je in stilte zit en geestelijk de aandacht en positieve gevoelens focust op jezelf, daarna een dierbaar persoon, dan een neutraal persoon, vervolgens een persoon met wie je problemen hebt en ten slotte alle mensen.
Die empathie is geen aangeleerd sociaal gedrag, maar aangeboren. En dat betekent volgens hen dat ook het troostgedrag van de mens een basaal mechanisme is met diepe evolutionaire wortels.”
Hevige emoties
En wat bleek: vernedering leidt inderdaad vaak tot heviger emoties dan boosheid of blijdschap. Sterker nog: het is een van de sterkste emoties die een mens kan voelen.
Bij emotionele verwaarlozing gaat het vaak juist om dingen die ouders níet doen: ze geven een kind geen aandacht, liefde, emotionele steun en bevestiging. Of hun gedrag is heel onvoorspelbaar, het ene moment lief, het andere moment afwijzend, waardoor een kind geen veiligheid voelt.
Maak regelmatig oogcontact in een gesprek, let op je intonatie en gezichtsuitdrukkingen, maak een warm en aanmoedigend gebaar. Iemand die gesloten is maar zich wel graag open wilt stellen, is vaak hypergevoelig voor dit soort signalen.
Mensen met narcisme zijn vaak veel energie kwijt aan hun gevoel van minderwaardigheid en hebben weinig oog voor anderen en hun eigen gevoelens. Toch voelen ze zich ook speciaal en uniek, waarbij ze vanuit hun minderwaardigheid kunnen denken dat ze bepaalde dingen niet hoeven doen, gewoon omdat ze er recht op hebben.
Hoe ontwikkelt een kind inlevingsvermogen ? Inlevingsvermogen is iets dat zich gedeeltelijk vanzelf ontwikkelt bij een kind, maar dat voor een groot deel ook aangeleerd en vooral ook voorgeleefd moet worden. Een kind van twee is in zijn ontwikkeling nog niet zo ver dat hij of zij zich echt in een ander kan verplaatsen.
Het belang van het uiten van gevoelens
Het probleem met het niet uiten van emoties – het zogeheten binnenvetten – is dat ze daar sterker van worden. Mensen die hun gevoelens onderdrukken zijn dan ook vatbaarder voor depressie en angst en bovendien kunnen ze er allerlei vervelende andere gevoelens bij krijgen.
Wil je dat hij je beter begrijpt, is het beter om één ding tegelijk te bespreken. Anders kan hij het niet meer volgen. Praat in oorzaak en gevolg. Als je hem een probleem probeert duidelijk te maken, of je wil hem vragen zich op een andere manier te gedragen, formuleer het dan als oorzaak en gevolg.
Mensen met een laag ontwikkeld EQ zijn weinig in verbinding met hun eigen gevoelens en emoties. Dit uit zich vaak in een gespannen houding en 'incongruentie'. Incongruentie houdt in dat wat iemand zegt niet overeenkomt met wat je bij iemand ziet en voelt.
Vanaf de leeftijd van 2 jaar speelt emotioneel begrip een grote rol in empathisch gedrag. Hoewel emotioneel begrip al langzaam ontwikkelt tijdens de eerste levensjaren, is het pas rond het derde levensjaar zodanig ontwikkeld dat gesproken kan worden van begrip.