Chromosomen. De biologen hebben ook een verklaring gevonden voor het feit dat alleen de vrouwtjes geen slagtanden hebben. De tandloosheid wordt veroorzaakt door een genetische mutatie op het X-chromosoom. Vrouwtjes hebben twee van die chromosomen, mannetjes maar een.
Olifanten zijn de bekendste dieren met ivoren slagtanden, maar ook walrussen, nijlpaarden, narwallen, potvissen en wrattenzwijnen hebben slagtanden of grote ivoren uitsteeksels. Het woord ivoor wordt gebruikt voor tanden of slagtanden van zoogdieren die commerciële waarde hebben.
Door de jarenlange jacht op olifanten en hun ivoor, hebben olifanten zonder slagtanden veel betere overlevingskansen. In een normale olifantenpopulatie ontwikkelt twee tot vier procent van de vrouwtjesolifanten nooit slagtanden. In Mozambique ligt dat nu rond de 30%.
Hebben alle olifanten slagtanden? Bij de Afrikaanse olifanten hebben zowel mannetjes als vrouwtjes slagtanden, bij de Aziatische olifanten hebben alleen sommige mannetjes slagtanden. Olifanten gebruiken hun slagtanden als hulpmiddel om te graven, voedsel te verzamelen en zich te verdedigen.
Een vrouwelijke olifant heet - raar maar waar- koe (of vaars) , een mannetje stier (of bul). Een pasgeboren olifant is een kalf. Binnen een groep olifanten lopen de vrouwtjes aan de buitenkant om de kleintjes in het midden te beschermen tegen vijanden (bijvoorbeeld tijgers) en tegen de hitte en de felle zon.
De slagtangen zijn meer dan 5 miljoen euro waard. Smokkelaars wilden geld verdienen met de slagtanden. De slagtanden zijn van ivoor en daardoor veel geld waard. Ze zouden waarschijnlijk verkocht worden in China, Vietnam en Thailand.
In sommige gebieden heeft 98 procent van de vrouwelijke olifanten geen slagtanden. Vroeger was dit percentage aanzienlijk lager; tussen de 2 en 6 procent. Bijna een derde van de olifanten in Afrika is gestroopt in de afgelopen tien jaar. Tussen 2007 en 2014 zijn zo'n 144.000 olifanten gedood door stropers.
Olifanten gebruiken hun slagtanden om te graven naar wortels en water, om boomschors te verwijderen, om te vechten met andere olifanten voor dominantie binnen de groep en om vijanden af te weren of aan te vallen. Helaas maken hun slagtanden olifanten ook tot een gewilde prooi voor stropers op jacht naar ivoor.
Wapperoren Naast een lange slurf en enorme slagtanden heeft de olifant ook heel grote oren. Als hij het warm heeft, wappert hij met zijn oren. Daardoor koelt het bloed af dat door zijn oren heen stroomt. Dit bloed stroomt weer zijn lijf in, zodat dat verder ook afkoelt.
Echt ivoor is glanzend en mooi, vaak met een lichte gelige tint erin. Het kan ook een bruinige glans hebben die ontstaan is door het vet in de huid van degenen die door de tijd heen in contact met het voorwerp zijn gekomen. Maar als je vlekjes of andere vreemde plekjes ziet is het waarschijnlijk geen ivoor.
De gemiddelde leeftijd van een wilde Aziatische olifant schommelt rond de 60 jaar, over het algemeen minder dan een exemplaar dat in gevangenschap leeft. De oudste in gevangenschap levende olifant uit het Guinness Book of Records werd 86 jaar en was een Aziatische olifant die in 2003 in een dierentuin in Taiwan stierf.
De winnaar is de… narwal! Deze walvis heeft één slagtand die wel drie meter lang kan worden. Met het ding kan de narwal voelen.
Het ivoor waar de slagtanden van de olifant van gemaakt zijn, is veel geld waard. Het materiaal wordt gebruikt om o.a. sieraden, beeldjes en eetstokjes van te maken. Zo´n 25 jaar geleden werden er elk jaar 100.000 olifanten doodgeschoten om hun slagtanden.
De slurf is een grijparm om zowel grote en zware, als kleine dingen op te tillen. Olifanten pakken voedsel beet met hun slurf en steken het zo in hun mond. Op deze manier hoeven zij niet te bukken om het eten van de grond te rapen. Ook het drinken doen ze met de slurf.
Wij mensen wisselen één keer in ons leven onze tanden en kiezen. Een olifant wisselt zijn kiezen vijf keer tijdens zijn hele leven. Bij ons duwt een nieuwe kies de oude naar boven tot hij uitvalt. Bij olifanten duwt de nieuwe kies de oude langzaam naar de voorkant.
Ze lopen 6 km per uur. Maar als ze boos of bang zijn kunnen ze wel 40 km per uur lopen, alleen over korte afstanden. Ook kunnen olifanten zwemmen en klimmen, maar springen kan niet. Bij het neerkomen zouden ze hun poten kunnen breken.
Toch is het de laatste jaren normaal geworden om olifant te eten in Afrika. Doordat het dier in de meeste gevallen wordt gedood door de mens, doorgaans stropers, blijft het vlees over. Dit wordt uitgedeeld aan de bevolking uit een dorp in de buurt. Maar ook bij premiers is olifantenvlees dus populair.
Herten en olifanten rusten graag staand, maar kunnen zelfs staand slapen. Ze kunnen de spieren in de benen blokkeren zodat ze niet omvallen. Alleen is dit een fase van lichte slaap. De diepe slaap en de slaapperiode die wij kennen als REM-slaap komen ook bij zoogdieren voor.
Ontleend aan Oudfrans olifant 'olifant; ivoor', de tot in de 15e eeuw overheersende variant van elefant [1121; TLF] (Nieuwfrans éléphant), ontleend aan Latijn elephantus 'olifant; ivoor', ontleend aan Grieks eléphas (genitief -antos) 'olifant; ivoor', zie → elpenbeen.
Een volgroeide olifant kan vier tot acht liter water in zijn slurf opslaan. Jonge olifanten drinken met hun bek direct uit het water of uit de uier van hun moeder.
Macroscelides micus. Met die naam gaat het nieuwe zoogdier door het leven dat ontdekt is in de verlaten woestijn van West-Afrika. De kleine olifantspitsmuis - die echter meer verwant is aan olifanten dan aan muizen - is 19 cm groot en weegt amper 28 gram.
Het ivoor van een dode olifant is gemiddeld zo'n 21.000 dollar (16.500 euro) waard, maar een levend exemplaar draagt tijdens zijn leven wel 1,6 miljoen dollar (1,2 miljoen euro) bij aan de economie, grotendeels dankzij eco-toerisme. Daarmee is een levende olifant evenveel waard als 76 dode exemplaren.
De zeldzame slagtanden worden op de zwarte markt verkocht, waar ze minstens 2.000 euro per kilo ivoor opleveren. Een hele slagtand levert nog meer op, afhankelijk van de grote tussen de 18.000 en 160.000 euro.
Als je nog (illegale) ivoren voorwerpen kwijt wil, kan je die dus nog steeds in alle discretie achterlaten in de container in de inkomhall van de FOD. Zo ben je zeker dat het ivoor vernietigd zal worden en niet meer zal bijdragen aan de illegale handel.