Planten zijn anders dan dieren. Ze hebben geen hersenen, geen zenuwen en geen centraal zenuwstelsel. Ze kunnen geen pijn voelen of bewust op een externe prikkel reageren. Planten kunnen reageren op trillingen, zonlicht of chemische stimuli, maar dit zijn autonome reacties, geen bewuste.
Planten hebben geen hersenen of de nodige zenuwcellen en kunnen daarom niets 'voelen'. "Planten hebben dan geen gevoel, maar ze zijn wel degelijk slim en planten kunnen wel van alles waarnemen", zegt Vincent Merckx, evolutionair bioloog bij Naturalis.
Planten voelen ook en zijn bewust van pijn. Ze zijn ook zeer intelligent en weten hoe ze zichzelf moeten reguleren om zichzelf te beschermen tegen roofdieren. Er zijn verschillende onderzoeken geweest die dit hebben aangetoond.
Planten kunnen niet lijden, dieren wel
Planten hebben namelijk geen centraal zenuwstelsel, geen hersenen en geen zenuwen. Deze eigenschappen hebben ze ook niet nodig. Planten voelen daarom geen pijn en kunnen ook niet bewust op externe prikkels reageren.
De zintuigen van een plant
“Zo kunnen ze bijvoorbeeld licht detecteren, waardoor ze in staat zijn om naar het licht toe te groeien.” Daarnaast kunnen ze ook 'voelen'. Neem bijvoorbeeld het kruidje-roer-me-niet dat heel duidelijk op aanraking reageert.
Planten communiceren op verschillende manieren. Ze communiceren bijvoorbeeld met hun uiterlijk, zoals hun bouw en kleur. Ook communiceren ze met chemie: geuren en in gevaarlijke situaties ook met gif.
Planten hebben blijkbaar sociale intelligentie. Planten kunnen giftige stoffen herkennen: als er een giftige stof in de groeirichting van de wortels gesignaleerd wordt, groeien de wortels een andere kant op. Ook zijn planten hoogsensitief. Er zijn zelfs soorten die het onprettig vinden om andere planten aan te raken.
De plant kan dus zowel abiotische stress van bovengronds en ondergronds ervaren. Bovengronds kan een plant door te veel instraling, hitte of droogte abiotische stress hebben. Een ondergrondse factor die hetzelfde effect kan hebben op de plant is een te hoog zoutgehalte, maar ook verpotten van de plant.
Bomen zijn volledig verbonden met hun omgeving. Hun wortels zijn hersenen, zenuwen, benen en monden tegelijk.
Planten kunnen beter zien dan de mens: planten zien een breder kleurenspectrum. Wij zien de wereld van blauw tot rood, terwijl planten zien van UV-B tot verrood. De kleur van het licht bepaalt de reactie van een plant. Bladeren absorberen met hun pigment rood en blauw licht en weerkaatsen zogenoemd verrood licht.
Hebben planten een geheugen? Iets wat alle planten met elkaar gemeen hebben, is dat ze kunnen onthouden hoe laat het is. Ze hebben een 'inwendige klok'. Exemplaren die telkens op een bepaald tijdstip hun bloemen sluiten, doen dat even goed als je ze in continue licht of donker houdt.
Aan het oppervlak lijkt een bos misschien een stille plek, maar voor bomen is dat heel anders. Bomen zijn juist voortdurend in gesprek. Ze kunnen communiceren, hun voedingsstoffen delen, elkaar waarschuwen, ruilen met soortgenoten en elkaar in leven houden.
Planten gebruiken (zon)licht om te groeien. Een klein deel van het zonlicht bestaat uit verrood licht en als dat van andere planten reflecteert kunnen ze elkaar als het ware zien. Elke plantencel bevat, net als in ons oog, receptoren om licht te kunnen waarnemen.
Insecten hebben geen centraal zenuwstelsel, een voorwaarde om pijn te kunnen voelen. Daarom nemen wetenschappers aan dat insecten in ieder geval niet hetzelfde gevoel hebben als zoogdieren. Onderzoek toont aan dat insecten zich wel bewust zijn van beschadiging van hun lichaam.
Natuur verbetert je concentratie en geheugen. Een onderzoek in Psychological Science toont aan dat de aanblik van natuur je concentratie en geheugen direct verbetert. Alleen al het bekijken van natuurfoto's is genoeg om dit effect te bewerkstelligen. Dat is goed nieuws voor mensen die in een stedelijke omgeving wonen.
Bij hitte gaat de plant over naar verhoogde ademhaling, waardoor er stress ontstaat. Deze stress zorgt voor vorming van zogenaamde hitteshock-eiwitten, waardoor ook weer de fotosynthese afneemt. Daarnaast vormt een plant onder invloed van stress de zogenaamde reactieve zuurstofverbindingen die de cellen beschadigen.
Abiotische stress zijn suboptimale groeiomstandigheden veroorzaakt door bijvoorbeeld droogte, wateroverschot, extreme temperaturen, zoutstress, mineralen tekorten en groeivertraging of schade na een bespuiting met een gewasbeschermingsmiddelen.
Beweging bij planten zijn de drie fenomenen die planten de mogelijkheid verschaffen op uitwendige prikkels te reageren en zo nodig in hoog tempo, zonder dat zij over een centraal zenuwstelsel beschikken: tropie, nastie en taxie.
Planten kunnen horen
In 2017 bewees een andere studie van een Australische universiteit dat planten inderdaad kunnen horen. Volgens deze studie zijn planten in staat om te luisteren, omdat ze zo kunnen horen waar er water is. Vervolgens richten planten hun wortels naar het water toe, handig!
Planten zouden geluid maken als er in ze gesneden wordt of als ze te weinig water hebben gekregen. De toon die het groen daarbij zou maken is ultrasoon, ofwel te hoog voor mensen om op te vangen. Maar sommige dieren en insecten kunnen het wel horen.
Wat ziet een plant? Welke licht zien planten? Het menselijk oog is het gevoeligst voor geel-oranje licht (550-600 nm), maar planten nemen licht anders waar. Planten gebruiken het zichtbare licht tussen 400-700 nm voor de fotosynthese.
Veel soorten – waaronder ook de mens – planten zich voort middels seks. Hierbij wordt het genetische materiaal van twee ouders gecombineerd en gebruikt om nageslacht voort te brengen. Maar er zijn ook soorten die aan zogenoemde aseksuele reproductie doen.
Planten hebben oren, neuzen, noch andere menselijke zintuigen, maar ze kunnen toch horen, ruiken, zien, voelen, proeven. Dat komt door biochemische processen waardoor ze ook communiceren met andere planten en dieren.
Bomen zijn levende wezens, en dat kun je horen! Een boom heeft namelijk ook een hartslag. Binnen in een boom stromen sappen.