De regering maakt wetten in samenwerking met de Eerste en Tweede Kamer (wetgevende macht). Een wet begint met een wetsvoorstel en is klaar na publicatie in het Staatsblad. Daartussen ligt een vast aantal stappen, die alle wetsvoorstellen moeten doorlopen.
Volgens de Grondwet moeten alle wetsontwerpen om in werking te kunnen treden na goedkeuring van het parlement ondertekend worden door de Koning en de verantwoordelijke minister.
Op het federale niveau bekrachtigt de koning de wet met zijn handtekening, samen met minstens één lid van de regering. Op Vlaams niveau is dat niet nodig. Dat bekrachtigt de Vlaamse Regering. Een Vlaamse wet noemen we een decreet.
Het wetsvoorstel wordt besproken in de ministerraad, gaat die akkoord dan volgt de volgende fase. Het ontwerp gaat voor advies naar de Raad van State. Advies van de Raad van State wordt vrijwel altijd opgevolgd en verwerkt in het ontwerp. Het bijgestelde ontwerp gaat naar de Tweede Kamer.
Iedereen die de Nederlandse nationaliteit heeft en ouder dan 18 jaar is, kan een burgerinitiatief indienen. U kunt uw initiatiefvoorstel zelf of samen met anderen indienen. U moet duidelijk opschrijven wat het doel van uw voorstel is, en waarom en hoe u dit doel denkt te kunnen bereiken.
De regering maakt wetten in samenwerking met de Eerste en Tweede Kamer (wetgevende macht). Een wet begint met een wetsvoorstel en is klaar na publicatie in het Staatsblad. Daartussen ligt een vast aantal stappen, die alle wetsvoorstellen moeten doorlopen.
Grondwettelijk is de koning het staatshoofd en maakt hij deel uit van de regering. Ook heeft hij een rol in de kabinetsformatie en het wetgevende proces. Hij moet elke wet ondertekenen om deze in werking te doen treden.
Het aantal wetten en regels is de afgelopen tien jaar met ongeveer duizend toegenomen. Per 1 januari 2019 bedroeg het totale aantal regelingen 9.834.
Wetten zijn geschreven rechtsregels. Elke wet is onderdeel van het recht, maar het recht is breder dan enkel wetten. Ook de rechtspraak (jurisprudentie), de rechtsleer en gewoonten zijn rechtsbronnen. De aankondiging van een wet wordt soms een edict genoemd.
Kwaliteitseisen voor wetten en regels
Nieuwe wetten en regels moeten: voldoen aan hogere nationale en internationale wetten, zoals de Grondwet, Europese wetgeving of internationale verdragen; effect hebben (en geen onbedoelde bijeffecten hebben);
In het algemeen geldt dat internationale verdragen (VN/Europa) bovenaan de rangorde staan, gevolgd door landelijke wetgeving zoals de Grondwet, Algemene wet bestuursrecht, Wmo, ministeriële besluiten en regelingen en tot slot de provinciale en gemeentelijke verordeningen en beleidsregels.
Reacties. Een wet is vaak verbonden aan een overheid of autoriteiten. Een regel is iets milder van aard en zal meer tussen ''gewone'' mensen tot stand komen.
Het zijn vaak heel lange procedures, en het duurt soms wel 2 of 3 jaar bij heel belangrijke onderwerpen. Vooral als het lastig is voor de regering, om een meerderheid te vinden in de 2e kamer voor het wetsvoorstel.
Wetsvoorstellen die door het parlement zijn aanvaard en Koninklijke Besluiten worden door de Koning en daarna door de verantwoordelijk minister of staatssecretaris mede-ondertekend (gecontraseigneerd). Daarna treden zij in werking.
Macht heeft de koning niet. Voor het uitvaardigen van wetten en besluiten zijn de handtekening van zowel de koning als een minister nodig. De minister(s) zijn verantwoordelijk. De positie van de koning en de opvolging zijn geregeld in de Grondwet, vandaar dat in Nederland sprake is van een 'constitutionele monarchie'.
"Als de koning weigert, dan kan de regering hem 'buiten staat' verklaren. Daarmee wordt hij buiten gezag gesteld en kan hij niet meer meeregeren", legt Bovend'Eert uit. Dan wordt er een regent - vaak iemand anders van het koninklijk huis - aangesteld, die de zaken waarneemt.
Een wet in formele zin wordt door de hoogste wetgever, dat zijn de regering en Staten-Generaal gezamenlijk, vastegesteld en niet door enig ander overheidsorgaan. Opmerking verdient nog dat ook de Grondwet een wet in formele zin en tevens materiële zin is.
In het Staatsrecht kent men het begrip wet in formele zin en wet in materiële zin. Een wet in formele zin is een regeling die tot stand gebracht wordt door regering en Staten-Generaal tezamen via de grondwettelijke wetgevingsprocedure.
Het parlement bestaat uit de Eerste Kamer en de Tweede Kamer. Beide Kamers controleren de regering en zijn (mede)wetgever. De Kamers hebben speciale rechten om die taken goed te kunnen uitvoeren.
De oudste nog geldende grondwet ter wereld is die van de Verenigde Staten uit 1789. De strijd om de tweede plaats wordt nipt door Nederland gewonnen; we waren er in 1814 zo'n anderhalve maand eerder bij dan de Noren.
Bij wet kan een wet worden ingetrokken (de term vervallen wordt niet gebruikt voor wetten, maar onder meer voor hoofdstukken, artikelen en zinsneden in wetten).
Democratie (van het Grieks δῆμος/dèmos, "volk" en κρατειν/kratein, "heersen", dus letterlijk "volksheerschappij") is een bestuursvorm waarin de wil van het volk de bron is van legitieme machtsuitoefening.
De huidige organisatie van de horizontale en verticale machtenscheiding is uiteengezet in dit schema. De federale wetgevende macht maakt de wetten en controleert de uitvoerende macht. Ze wordt uitgeoefend door het parlement. Het parlement bestaat uit twee kamers, de Senaat en de Kamer van volksvertegenwoordigers.
Het parlement (de Staten-Generaal) controleert de regering. Ministers leggen in het parlement verantwoording af over hun beleid.