Bij een balseming wordt een conserveringsmiddel toegediend, dit is meestal formaline, een oplossing van formaldehyde in water. De ingewanden worden tegenwoordig niet verwijderd, zoals dat wel gebeurde bij Egyptische mummificatie. In de middeleeuwen werden relieken van heiligen soms gebalsemd.
Balsemvloeistoffen en poeders
Thanatopraxie vloeistof gebruikt u voor de tijdelijke balseming van een overledene. Onze vloeistoffen voldoen aan alle regels die de Wet op de lijkbezorging voorschrijft. Met thanatopraxie maakt u het als uitvaartverzorger mogelijk dat de overledene opgebaard kan worden zonder koeling.
In Nederland is het conserverend behandelen van stoffelijke overschotten pas sinds 1955 verboden; voordien was het toegestaan. Argumenten tegen balseming e.d. waren dat het lijk geopend moest worden (wat verboden was), dat het een schijndode juist zou kunnen doden en dat het criminalistisch onderzoek zou tegenwerken.
Bij traditionele balseming wordt er een relatief hoge concentratie formaline gebruikt waardoor het lichaam tot wel drie weken lang geconserveerd kan worden.
De kosten van thanatopraxie worden bepaald door de uitvaartondernemer en de Thanatopracteur. Gemiddeld genomen kost een behandeling 500 euro. Het kan soms wat duurder worden wanneer een Thanatopracteur bijvoorbeeld van ver moet komen.
De wetgever gaat er van uit dat na een begraving van 10 jaar een lichaam helemaal geskeletteerd is. Dat houdt in dat alleen de belangrijkste grote botten over zijn. Bij sommige mensen zal dit al na 5 of 7 jaar het geval zijn, afhankelijk van de omstandigheden.
De kleur van de huid verdonkert ook. Ongeveer een week na de intreding van de dood beginnen gassen, die door bacteriële en chemische processen worden geproduceerd, opzwelling van het lichaam te veroorzaken.
Als er wordt gesproken over het schoonmaken na een overlijden of onopgemerkte dood, ligt de nadruk vaak op het risico van bloed overdraagbare ziekteverwekkers. Dit zijn ziektekiemen die in bloed leven en zeer veel ellende kunnen veroorzaken. Sommige van deze ziektekiemen worden bacteriën genoemd en anderen virussen.
U vraagt hoe lang een overledene ongekoeld op een kamer in een verzorgingshuis mag blijven. Dat is in principe onbeperkt. Althans, binnen 6 dagen (de 5e dag na die van het overlijden) moet iemand begraven of gecremeerd zijn, dus laat ik zeggen tot aan de uitvaart.
Balsemen alleen bij uitzondering toegestaan
In Nederland is het balsemen van overledenen alleen bij uitzondering toegestaan. Dit in tegenstelling tot thanatopraxie (waarbij het lichaam voor maximaal 10 dagen wordt geconserveerd) dat in Nederland mag worden toegepast op elke overledene.
Periode van 36 uur voor strafrechtelijk onderzoek
Er is een aantal redenen voor de periode van 36 uur. Zo moet de politie nog strafrechtelijk onderzoek kunnen doen als er vragen zijn over de doodsoorzaak.
In Nederland is mummificatie van een zojuist overleden persoon niet toegestaan. Elke conserverende behandeling van een stoffelijk overschot is verboden. Van dit verbod is evenwel ontheffing mogelijk. Die ontheffing geeft de minister van Volksgezondheid.
Het uiterlijk van een gebalsemd lichaam
Dit is met name goed zichtbaar bij de oren, hals en handen. Overige delen van het gebalsemde lichaam zijn namelijk vaak bedekt met kleding. Doordat de balsemvloeistof een rozige kleurstof bevat, krijgt het lichaam van de overledene een natuurlijke kleur net als bij leven.
Formaldehyde wordt gebruikt in onder andere spaanplaten, MDF, UF-isolatie en textiel (kleding, gordijnen en vitrages). Het kan ook gebruikt worden om polymeren te maken: samen met ureum wordt bijvoorbeeld ureumformaldehyde gevormd.
Het is niet zo dat een begrafenis of crematie pas na 5 dagen plaats MAG vinden. De termijn van 5 dagen wordt vaak genomen als compromis tussen het tijdig zo veel mogelijk mensen op de hoogte stellen van het overlijden en de zaak niet onnodig te rekken en het belang van de volksgezondheid.
Als het lichaam begraven is, meestal ongeveer een week na het overlijden, gaat het ontbindingsproces door en wordt het lichaam van binnenuit opgegeten door bacteriën. Ze krijgen gezelschap van maden en andere larven, die zich ook tegoed doen aan het lijk.
Hier bestaan geen regels voor. Om een overledene wel of niet thuis op te baren is een vrije keuze. Ook om hem 's nachts alleen te laten. De meeste mensen laten een overledene niet alleen in huis en zorgen voor een wake; dat is een kwestie van gevoel.
Na de verzorging kan men bij een intacte huid van zowel de overledene, als nabestaande of verzorger, iemand zonder problemen aanraken. Voor het sluiten van de ogen, is het vaak al voldoende ogen direct na het overlijden met de vingers dicht te strijken.
Natuurlijk mag iemand de overledene op de mond kussen maar men moet wel rekening houden dat daar veel bacteriën aanwezig zijn. Het is wellicht een vervelend praatje maar direct na het overlijden begint het lichaam met het ontbindingsproces. Die lichaamssappen moeten weg en dat gaat vaak via de mondhoeken.
Je hebt vast wel eens verhalen gehoord over lijken die spontaan rechtop gingen zitten in hun kist. Dit is een mythe. Wel is het zo dat je lichaam spastische trekjes kan vertonen op het moment dat het lichtje uit gaat. Dit komt doordat je hersenen nog wat laatste activiteit vertonen.
Lijkvocht ontstaat door het vloeibaar worden van een lichaam door ontbinding. Het lichaamsvocht vermengt zich met bloed en bacteriën en is onderhevig aan allerlei chemische processen die in het lichaam plaatsvinden. Dat maakt het dat lijkvocht ook wel eens als giftig wordt beschouwd.
Wetenschappers voeren daar baanbrekend forensisch onderzoek uit. Wilson en collega's probeerden in het lab een gebruikelijk systeem voor het vaststellen van het tijdstip van overlijden te verbeteren. Ze gebruikte daarvoor timelapse camera's en ontdekten dat menselijke lichamen na de dood significant bewegen.
Het lichaam laat methaanthiol vrij gedurende het ontbindingsproces. Methaanthiol ruikt naar zweetvoeten en rotte witte kool. Dimethyldisulfide is een stinkend gas dat voortkomt via vele bronnen, zoals bacteriën, schimmels, planten, en dieren.
De mond kan je na overlijden dichtdoen en met een handdoek-rolletje onder de kin dichthouden. Maar de mond is de sterkste spier van je lichaam en als de spierstijfheid afneemt, gaat de mond weer open staan. Overigens moet je als iemand een kunstgebit heeft, dit weer indoen voor het sluiten.
Bij het cremeren wordt de kist in een crematieoven geplaatst. De kist vergaat daarbij door de hitte. Voorafgaand aan een crematie is er vaak een uitvaartdienst of een kerkdienst, maar het hoeft niet. Na het afscheid brengt de uitvaartondernemer de kist naar de ovenruimte, waar de uiteindelijke crematie plaatsvindt.