Vanaf veertig graden wordt het namelijk steeds gevaarlijker. Bij 43 graden ontstaat er flinke schade aan het brein. Lichaamstemperaturen boven de 44 graden overleeft bijna niemand.
Kou kan fatale gevolgen hebben. Bij -40 °C kan de huid het drie minuten redden zonder kleren. En bij -60 °C sterven de cellen onmiddellijk af.
Gevoelstemperaturen boven 55 graden zijn levensgevaarlijk omdat het lichaam zijn warmte maar moeilijk meer kwijt kan. Dat leidt tot oververhitting.
Leven heeft het moeilijk als de temperatuur omhoog gaat – de grens voor dierlijk leven ligt bij ongeveer 50°C. Sommige bacteriën kunnen wel overleven bij temperaturen van boven de 100°C; één bacteriestam zelfs bij 122°C. Een beperkende factor voor leven bij hoge temperatuur is het water in levende cellen.
Als volwassene raadpleeg je best een arts als je koorts: boven de 39 °C oploopt (hoge koorts kan de hersenen en andere organen in de war sturen en beschadigen) gepaard gaat met specifieke symptomen zoals buikkrampen, branderig gevoel bij het plassen, suf en slaperig zijn, zware hoofdpijn of huiduitslag.
De plek met de hoogste temperatuur ooit gemeten is nu Death Valley. Op 10 juli 1913 werd er bij Greenland Ranch een temperatuur van 56,7 graden Celsius gemeten. Meteorologen twijfelden al een tijd aan het Libische record uit 1922. De temperatuur werd toen gemeten op een Italiaanse militaire basis.
Hoogste temperaturen ooit gemeten
Noord-Amerika: 56,7°C op 10 juli 1913 in Furnace Creek, Death Valley, Verenigde Staten. Afrika: 55,0°C op 7 juli 1931 in Kébili, Tunesië Azië: 55°C, in Al Majmaah, Saoedi-Arabië, op 8 juni 2019.
Koortspieken van 41°C en 42°C komen ook voor, bij koortspieken van 43°C is de situatie levensbedreigend. Erg hoge lichaamstemperaturen kunnen verschillende gevolgen hebben: Verstoring van de werking van enzymen. Celstofwisseling.
Bij een infectie kan de temperatuur oplopen tot 40 of 41 graden. Dat kan geen kwaad. De koorts is niet schadelijk voor het lichaam of de hersenen. Zolang het lichaam de warmte kwijt kan, komt de temperatuur zelden tot boven de 41 graden.
Het bleek, dat bij alle drie groepen van temperatuurbepaling de huid van het voorhoofd het hoogst is, namelijk gemiddeld 35°.
Furnace Creek in Death Valley in de Amerikaanse staat Californië is de heetste plek op aarde. Op 10 juli 1913 werd het daar 56,7 graden en dat is officieel de hoogste temperatuur ooit gemeten.
De komende jaren wordt het er alleen maar heter en in 2070 kan de temperatuur oplopen tot wel 60 graden. Gebieden rond de Perzische Golf kunnen door extreme hitte mogelijk onleefbaar worden.
In 1976 was het 17 dagen lang warmer dan 30 graden, met een piek van 35,4 graden. Het ging toen over een hittegolf, nu spreken we van een hittepiek met een uitschieter tot bijna 40 graden. Ook in 1976 werden maatregelen genomen. Sommige fabrieken sloten en water mocht niet zomaar verspild worden.
Als je in de kou werkt, loop je risico op bevriezingen. Vooral bij kou in combinatie met sterke wind is het risico op bevriezingen hoog. Bevroren vingers, tenen, neuzen en ogen (hoornvliezen) komen het meest voor. In het ergste geval kunnen vingers en tenen afsterven.
4°C is de ideale temperatuur voor de koelkast. 80% van de respondenten weet niet dat 4°C de ideale temperatuur is. Vooral vlees is bij die temperatuur het langst veilig houdbaar. Met name bij kip kan het aantal ziekmakende bacteriën, zoals listeria, ook bij temperaturen boven 4°C al langzaam toenemen.
De normale lichaamstemperatuur bij gezonde mensen varieert tussen ongeveer 35,5 graden en 37,5 (soms hoger bij inspanning) Celsius. Soms ook wel wat lager. Bijvoorbeeld vroeg in de ochtend of tijdens de slaap. Onderkoeling begint als de lichaamstemperatuur zakt tot onder de 35 °C.
Hevige koortsaanvallen kunnen acute stoornissen veroorzaken in het hartritme of in de werking van de hersenen. Zeker bij (oudere) mensen met cardiovasculaire problemen vormt dit een risico. In het ergste geval treedt een epilepsieaanval op, of een acuut hartfalen.
Dat is deels te wijten aan je biologische klok. De biologische klok reguleert namelijk niet alleen je slaap, maar ook je immuunsysteem. Het immuunsysteem wordt geactiveerd bij ziekte, waarbij infectie-vechtende cellen een variatie aan chemicaliën loslaten die de infecties bestrijden.
RESULTATEN: Behandeling met een hoge dosis paracetamol resulteerde in 0,4 graden C lager lichaamstemperatuur dan placebo behandeling na 24 uur (95% BI 0,1 ° C tot 0,7 ° C).
Koorts kan dus een natuurlijk beschermingsmechanisme zijn. Heel hoge koorts kan echter schade veroorzaken of ons zeer onbehaaglijk doen voelen. Als de lichaamstemperatuur boven de 42 °C stijgt, leidt deze tot de dood door denaturatie van eiwitten (proteïnen).
Bij een infectie kan de temperatuur oplopen tot 40 of 41 graden. Dat kan geen kwaad. De koorts is niet schadelijk voor het lichaam of de hersenen. Zolang het lichaam de warmte kwijt kan, komt de temperatuur zelden tot boven de 41 graden.
In 2019 werd die temperatuur voor het eerst in Nederland gemeten: op 25 juli werd het in Gilze-Rijen 40,7 graden, een absoluut record. "Als we nu weer 40 graden zouden meten, zo kort na de vorige keer, zou dat echt een freak event zijn", zegt Kuipers Munneke.
Siberisch koud
De koudste plek op aarde waar mensen wonen, is het noordoosten van Siberië. Daar staat het kouderecord op 67,8 graden onder nul. De laatste keer dat die temperatuur werd gemeten was in 1933.
Vandaag 80 jaar geleden werd de laagste temperatuur ooit in Nederland gemeten. Op 27 januari 1942 werd het in Winterswijk -27,4 °C.